Ο Nassim Nicholas Taleb στο μπεστ-σέλλερ του «O μαύρος κύκνος» πραγματεύεται τον αντίκτυπο του εξαιρετικά απρόβλεπτου σε πολλούς τομείς της ζωής.
Χαρακτηρίζει ως «μαύρο κύκνο» ένα ακραίο γεγονός, το οποίο συγκεντρώνει σωρευτικά τρία χαρακτηριστικά: πρώτον και κυριότερο, είναι εξωτικό, υπό την έννοια ότι κινείται πέρα από τις κανονικές προσδοκίες, και τούτο επειδή κανένα στοιχείο του παρελθόντος δεν αφήνει να φανεί πειστικά ότι θα μπορούσε να είναι πιθανή η εμφάνισή του.
Του Κώστα Χριστίδη*
Δεύτερον, έχει ιδιαίτερα σημαντικές επιπτώσεις. Τρίτον, παρά τον χαρακτήρα του ως εξωτικού, η ανθρώπινη φύση μας κάνει να πλάθουμε ερμηνείες, μετά την επέλευσή του, που το εμφανίζουν ως γεγονός ερμηνεύσιμο και μάλιστα προβλεπτό.
Πριν δούμε εάν η τραγωδία στην Ανατολική Αττική μπορεί να θεωρηθεί ως μία τέτοια περίπτωση, ας θυμηθούμε τις αντιδράσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και της περί αυτόν ηγετικής ομάδας στην καταστρεπτική πυρκαγιά στο Μάτι.
Την 23η Ιουλίου ο κ. Τσίπρας προΐσταται συσκέψεως, παρουσία τηλεοπτικών καμερών, όπου περί ώραν 23:40 δεν γίνεται λόγος για ύπαρξη έστω και ενός νεκρού. Η μη αναφορά σε νεκρούς δικαιολογείται εκ των υστέρων από τον υφυπουργό Υγείας κ. Πολάκη επειδή ‘’δεν είχε βάλει σφραγίδα ο ιατροδικαστής’’(!).
Την 25η Ιουλίου ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανακοινώνει μέτρα για την ανακούφιση των πυρόπληκτων, μεταξύ των οποίων διορισμούς στο δημόσιο και αύξηση της βαθμολογίας κατά 20% για τα τέκνα τους στις εισαγωγικές εξετάσεις στα ΑΕΙ.
Ακολούθησαν επιπλήξεις Καμμένου προς… καμένους κατοίκους της περιοχής για ψευδολογίες και πολεοδομικές παραβάσεις, συνέντευξη τύπου κατά την οποία ο τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη επικαλέστηκε ‘’αδιάσειστα’’ στοιχεία για την δράστη εμπρηστών ενώ ο ίδιος και οι αρχηγοί Αστυνομίας και Πυροσβεστικής ισχυρίστηκαν ότι τα πάντα λειτούργησαν χωρίς λάθη (άπαντες απεπέμφθησαν μετά πάροδο δεκαημέρου).
Απαγορεύθηκε η συμμετοχή στελεχών του Σύριζα σε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές του Sky. Ο πρωθυπουργός ‘’ανέλαβε στο ακέραιο την πολιτική ευθύνη’’, αν και ο υπουργός του κ. Βερναρδάκης δήλωσε ‘’μη χτυπάτε τον Τσίπρα, είναι μόνο 44 ετών’’(!).
Άλλοι υπουργοί υπέδειξαν ως αιτία της καταστροφής την αυθαίρετη δόμηση στην περιοχή (που έχει ξεκινήσει από την δεκαετία του 1950), ο δε κ . Τσίπρας κήρυξε ανένδοτο αγώνα κατά των αυθαιρέτων – μολονότι η κυβέρνησή του συνέχιζε μέχρι πρότινος αδιατάρακτα την πρακτική νομιμοποίησής τους και ανέστειλε την εφαρμογή υπαρχόντων πρωτόκολλων κατεδάφισης.
Η πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου ήταν η πολλοστή από αυτές που μαστίζουν την Ανατολική Αττική επί δεκαετίες. Συνεπώς δεν είχε τίποτε το απρόβλεπτο ή πρωτόγνωρο.
Ο αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων ήταν, βεβαίως, πρωτόγνωρος, όπως πρωτοφανής ήταν η ανικανότητα και η έλλειψη συντονισμού Υπουργών, Περιφερειάρχη, Γραμματέως Πολιτικής Προστασίας, κατά τόπον αρμοδίων Δημάρχων και Αρχηγών Σωμάτων.
Αυτή η πρωτοφανής ανικανότητα ήταν ο πραγματικός ‘’μαύρος κύκνος’’. Για την επελθούσα καταστροφή υπάρχουν ποινικές και πολιτικές ευθύνες, με αρμόδιες για τον καταλογισμό τους τις δικαστικές αρχές και το εκλογικό σώμα αντιστοίχως.
*Νομικός-Οικονομολόγος