Ο ανορθολογισμός εξακολουθεί να κυριαρχεί στην εγχώρια αγορά εργασίας, παρά την αυξημένη ανεργία και την υποαπασχόληση.
Κάθε μήνα το υπουργείο Εργασίας δημοσιεύει στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ. Συχνότατα προβάλλει το θετικό ισοζύγιο θέσεων εργασίας - μεταξύ προσλήψεων και απολύσεων. Υπάρχει κάτι λάθος σε αυτό; Κατ’ αρχήν, όχι. Αντιθέτως. Η κοινωνική ευημερία εξαρτάται από το εάν δημιουργούνται, καθημερινά, περισσότερες -και καλύτερες- θέσεις εργασίας από όσες καταργούνται.
Του Χρήστου Ιωάννου*
Στις υφιστάμενες επιχειρήσεις, και σε αυτές που δημιουργούνται, δημιουργούνται θέσεις εργασίας. Προσλαμβάνονται και απολύονται εργαζόμενοι. Οι ίδιες οι επιχειρήσεις δημιουργούνται, μεγαλώνουν, προσαρμόζονται εποχιακά, συρρικνώνονται ή και κλείνουν. Γιατί - και ορθά- κατά κανόνα επιβιώνουν οι καλύτερες, οι παραγωγικότερες, οι ανταγωνιστικότερες. Άλλως δεν υπάρχει οικονομική πρόοδος και ευημερία.
Κοινωνία και οικονομία ευημερούν όταν οι επιχειρήσεις δημιουργούνται και αναπτύσσονται ευκολότερα, και όταν προσλαμβάνουν ευκολότερα. Προσλαμβάνουν ευκολότερα όταν οι απολύσεις δεν γίνονται δυσκολότερα.
Αυτό λέει ο δείκτης EPL (Employment Protection Legislation) του ΟΟΣΑ. Η Ελλάδα δεν είχε καλές επιδόσεις - τις διόρθωσε λίγο τα τελευταία χρόνια με μικρές αλλαγές. Οι προωθούμενες ρυθμίσεις για τον «βάσιμο λόγο» για την εγκυρότητα της καταγγελίας σύμβασης εργασίας, και την αναστολή προθεσμιών για την άσκηση αγωγής, θα τον επιδεινώσουν ραγδαία. Οδηγώντας σε αδιέξοδα και επιχειρήσεις και εργαζόμενους.
Ο «βάσιμος λόγος» προβλέπεται στον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη (άρθρο 24), κι αυτόν επικαλείται η εισαγόμενη ρύθμιση. Όμως υιοθετεί επιλεκτικά το σύστημα με «a la carte» προσαρμογή, ως προς το σκέλος του «βάσιμου λόγου» καταγγελίας. Παραλείπει ότι ο ΑνΕΚΧ κατ΄ ουσίαν λέει: είτε «βάσιμο λόγο χωρίς αποζημίωση» είτε «αποζημίωση χωρίς βάσιμο λόγο». Αυτό δεν είναι θεωρία. Δείτε π.χ. την Γερμανία, και άλλες χώρες της ΕΕ που εφαρμόζουν τον «βάσιμο λόγο». Δεν προβλέπεται αποζημίωση κατά την απόλυση με «βάσιμο λόγο», όπως στην Ελλάδα – η οποία είναι, συγκριτικά, ιδιαίτερα υψηλή.
Δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμα επιλεκτικής, παραμορφωτικής «αξιοποίησης» του ΑνΕΚΧ. Η Ελλάδα έχει αυτοεξαιρεθεί, με κυβερνητική απόφαση, από το άρθρο 6 για τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις. Για να διατηρήσει το σύστημα υποχρεωτικής διαιτησίας, που είναι αντίθετο στον ΑνΕΚΧ αλλά και στις Διεθνείς Συμβάσεις (και Συστάσεις) Εργασίας της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
Η εισαγόμενη ρύθμιση παρερμηνεύοντας το νόημα του ΑνΕΚΧ, επιχειρεί να επιβάλλει και τον «βάσιμο λόγο» και να διατηρήσει, ταυτόχρονα, τις ήδη υψηλές αποζημιώσεις. Παραπλανώντας και σφάλοντας ότι το ελληνικό δίκαιο υστερούσε έναντι άλλων ή σε σχέση με τις επιταγές του ΑνΕΚΧ.
Δεν αντιμετωπίζει δε την βασική παθογένεια του ελληνικού συστήματος. Που λόγω της βραδύτητας στην απονομή δικαιοσύνης, η δίκη για το κύρος της καταγγελίας, για όσες καταγγελίες κατέληγαν εκεί, τελεσιδικεί μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα 2-5 ετών.
Αντίθετα την επιδεινώνει ραγδαία, εισάγοντας αναστολή προθεσμιών (των 3 και 6 μηνών ως ισχύουν) για την άσκηση αγωγής, έως ότου αποφανθεί το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, περί και του νεοεισαγόμενου «βάσιμου λόγου».
Η ραγδαία επιδείνωση του δείκτη EPL στην ταξινόμηση του ΟΟΣΑ, πριν φανεί στις διεθνείς κατατάξεις, θα φανεί στην πράξη και στα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ. Όπως κάθε ανορθολογική επιλογή. Όπως αρχίζει να φαίνεται η ανορθολογική επιλογή για τον κατώτατο μισθό. Ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης επιβραδύνεται. Τον Μάρτιο 2018 καταργήθηκαν 160.000, δημιουργήθηκαν 202.000 νέες θέσεις εργασίας. Και για πρώτη φορά η δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης μειώθηκε έναντι του Μαρτίου 2018 κατά 3,3%. Αυξήθηκαν οι μερικής κατά 8,1% και οι εκ περιτροπής κατά 12,3%.
* Διευθυντής του Τομέα Απασχόλησης και αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ