Κλιμακωτά πρόστιμα – στη λογική των προστίμων του Κτηματολογίου – προβλέπει ο νέος νόμος για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων. Την ίδια ώρα από το υπουργείο Περιβάλλοντος δίνουν παράταση επτά μηνών, έως τις 30 Ιουνίου 2020, στον ισχύοντα νόμο – ο οποίος επρόκειτο να λήξει το περασμένο Σάββατο 9 Νοεμβρίου. Από την 1η Ιουλίου 2020 δεν θα τακτοποιείται κανένα αυθαίρετο με πολύ μεγάλες αυθαιρεσίες (πρόκειται για τα αυθαίρετα που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5).
«ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν τους βασικούς άξονες του νέου νόμου για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και πρόκειται να παρουσιάσει μέσα στις επόμενες ημέρες ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης.
Οπως προαναφέρθηκε, με το νέο καθεστώς που διαμορφώνεται προβλέπεται να επιβάλλονται κλιμακωτά πρόστιμα στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που δεν θα συμμορφώνονται με τον νέο νόμο.
Ετσι τίθεται εύλογα το ερώτημα πώς θα διαμορφώνονται αυτά τα πρόστιμα. Στο Κτηματολόγιο, για παράδειγμα, τα πρόστιμα θα υπολογίζονται με βάση την αξία του ακινήτου – που θα προκύπτει από τις αντικειμενικές τιμές – και τον χρόνο καθυστέρησης στην υποβολή της δήλωσης. Στην περίπτωση των αυθαιρέτων τι θα ισχύσει;
Εδώ, όπως εξηγούν πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, μπαίνει ο παράγοντας Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. Με απλά λόγια, είναι κάτι ανάλογο με το DNA. Σε αυτήν θα καταγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά όλων των κτιρίων (σχέδια, παρεμβάσεις κ.ά.).
Τα πρόστιμα λοιπόν θα υπολογίζονται ανάλογα με τον χρόνο τακτοποίησης των αυθαιρέτων και σύνδεσης-εφαρμογής με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. Και όπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, θα μπουν προθεσμίες.
Αλλά ας το εξειδικεύσουμε: από την 1η Ιουλίου όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα μπορούν να συνδεθούν με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων θα πρέπει πρώτα να ενταχθούν στον νόμο πληρώνοντας τα προβλεπόμενα πρόστιμα (θα είναι ανάλογα με αυτά που ισχύουν σήμερα), να τακτοποιηθούν και μετά να λάβουν Ηλεκτρονική Ταυτότητα. Τώρα, για κάθε χρόνο που καθυστερεί η τακτοποίηση τα πρόστιμα θα αυξάνονται (θα υπάρχει δηλαδή προσαύξηση).
Με καταληκτική ημερομηνία
Αυτή όμως η διαδικασία δεν θα συνεχίζεται στο… διηνεκές. Θα υπάρχει και μια καταληκτική προθεσμία. Δηλαδή η διάταξη θα προβλέπει πως μέχρι την καταληκτική προθεσμία – σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας – το πρόστιμο που θα καλούνται να καταβάλουν οι ιδιοκτήτες θα μεταβάλλεται για κάθε χρόνο καθυστέρησης, με μια κλιμακωτή προσαύξηση.
Για τον σκοπό αυτόν γίνονται εκτεταμένες συζητήσεις μεταξύ υπουργείου Περιβάλλοντος, Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) και Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ). Και αυτό επειδή από το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι πεπεισμένοι πως με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου θα εξασφαλίζονται η ασφάλεια των ενοίκων, η διαφάνεια στην κτηματαγορά και τελικά η εξάλειψη των πολεοδομικών παραβάσεων.
Αντιδρά η ΠΟΜΙΔΑ
Η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίων ωστόσο είναι ένα μέτρο που θα έχει κάποιο κόστος (ειδικά στις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν / έχουν χαθεί τα απαραίτητα έγγραφα, συμβόλαια, σχέδια). Και εδώ, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει πρόβλημα με την ΠΟΜΙΔΑ, για την οποία το μέτρο είναι κόκκινο πανί. Γι’ αυτούς, η χρυσή τομή (δηλαδή η λύση με τις λιγότερες αντιδράσεις) είναι το μέτρο να μην ισχύσει για μεμονωμένες περιπτώσεις διαμερισμάτων αλλά για ολόκληρα τα κτίρια.
Δηλαδή να μην εφαρμόζεται, για παράδειγμα, σε μια γκαρσονιέρα που τακτοποιείται αλλά να εφαρμόζεται όταν ένα κτίριο πωλείται εξ ολοκλήρου ή αν το αποφασίσουν όλοι οι ιδιοκτήτες. Το σκηνικό δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί, αλλά εάν πάμε στη λύση των μεμονωμένων περιπτώσεων το σίγουρο είναι πως θα υπάρξουν αντιδράσεις από την πλευρά της ΠΟΜΙΔΑ.
Ο σημερινός νόμος για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων θα εξακολουθήσει να ισχύει έως τις 30 Ιουνίου 2020. Και η κόκκινη γραμμή εξακολουθεί να παραμένει η 28η Ιουλίου 2011. Αυτό σημαίνει πως όσα αυθαίρετα ανεγέρθηκαν μετά την προαναφερόμενη ημερομηνία δεν θα τακτοποιούνται, όπως ισχύει σήμερα.
Μάλιστα, όπως υποστηρίζουν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, αυτή θα είναι και η τελευταία ευκαιρία για την τακτοποίηση των «βαρέων» αυθαιρέτων (είναι η λεγόμενη κατηγορία 5), δηλαδή όσων αυθαιρέτων δεν έχουν απλώς κάποιες υπερβάσεις (όπως είναι για παράδειγμα ο συντελεστής δόμησης) αλλά είναι εν συνόλω αυθαίρετα. Οσα από αυτά δεν τακτοποιηθούν «το υπουργείο προτίθεται να τα αντιμετωπίσει με κάθε πρόσφορο τρόπο», λένε πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα. Κοινώς θα κατεδαφίζονται ή θα είναι πολύ υψηλό το κόστος διατήρησης.
Με ηλεκτρονική ταυτότητα
Οπως ξεκαθαρίζουν πηγές από το υπουργείο Περιβάλλοντος, ακόμα και όσοι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων επιλέξουν να τα τακτοποιήσουν με τον ισχύοντα νόμο δεν γλιτώνουν από την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου. «Θα τη βρουν μπροστά τους όταν πρόκειται να κάνουν κάποια συναλλαγή, όπως μεταβίβαση και αγοραπωλησία» επισημαίνουν χαρακτηριστικά.
Αυτός είναι και ο λόγος που στο υπουργείο Περιβάλλοντος επεξεργάζονται το «εργαλείο-γέφυρα» που θα ενσωματώνει στον ισχύοντα νόμο την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, ένα μέτρο που έχει συζητηθεί κατά κόρον τα τελευταία χρόνια αλλά τώρα φαίνεται να υλοποιείται τελικά. Ο χρόνος, η κατηγορία των κτιρίων και όλες οι άλλες παράμετροι είναι προς το παρόν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Με 100 δόσεις
Για όσους ιδιοκτήτες η αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώς δεν είναι πρώτη προτεραιότητα, μπορούν να προβούν σε τακτοποίηση με τον ισχύοντα νόμο, ο οποίος, όπως προαναφέρθηκε, θα είναι σε ισχύ έως το τέλος Ιουνίου του 2020. Και μετά, με τον έως τώρα σχεδιασμό, ακολουθεί η σύνδεση με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου.
Υπενθυμίζεται πως – με το ισχύον καθεστώς – η τακτοποίηση μπορεί να γίνει σε 100 δόσεις, ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι μπορούν να προβούν σε τακτοποίηση των αυθαιρέτων τους καταβάλλοντας το 30% των προβλεπόμενων προστίμων και οι δικαιούχοι του προγράμματος κοινωνικής αλληλεγγύης το 20%.
Στο μεταξύ, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων θα πρέπει να έχουν υπόψη τους πως στην περίπτωση που ολοκληρωθούν οι διαδικασίες στατικής επάρκειας προβλέπεται μείωση του προστίμου κατά 30% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 1 (Μακεδονία και Θράκη), κατά 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2 (Αττική, Δωδεκάνησα και Ανατολικό Αιγαίο) και κατά 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας 2 (νησιά του Ιονίου).
Επιπλέον, σε ό,τι αφορά την τακτοποίηση αυθαιρέτων – αλλά και των περιβαλλοντικών παραβάσεων – σε αρχαιολογικούς χώρους, προβλέπεται – και εδώ – η υποβολή δήλωσης υπαγωγής. Στη συνέχεια, έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου, γνωμοδοτεί το αρμόδιο όργανο ή υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού με την έκδοση σχετικής διοικητικής πράξης για το αν η υπαγωγή αυτή προκαλεί ή όχι άμεση βλάβη στο πολιτιστικό αγαθό.
Την ίδια ώρα δίνεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα τακτοποίησης ακινήτων που κρίθηκαν αυθαίρετα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Πρόκειται για κτίρια των οποίων η οικοδομική άδεια, μεταξύ άλλων, «εκδόθηκε κατ’ εφαρμογή των κανόνων δικαίου που δεν ίσχυαν».
Τα έσοδα
Σε περίπου 2,4 δισ. ευρώ εκτιμώνται τα έσοδα από την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ). Επιπλέον, όπως προκύπτει, από τα στοιχεία που έχουν καταχωριστεί στο πληροφορικό σύστημα του ΤΕΕ, το 25% των κτιρίων που τακτοποιήθηκαν (ή έχουν μπει στη διαδικασία τακτοποίησης) δεν έχουν καμία οικοδομική άδεια, ενώ το 75% αφορά αυθαιρεσίες με οικοδομική άδεια.