Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις, περισσότερες δόσεις και μικρότερα πρόστιμα φέρνει για τους ιδιοκτήτες αυθαίρετων κτισμάτων, ο πέμπτος, κατά σειράν, νόμος που τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ.
Ήδη, παράγοντες της αγοράς και αρμόδιοι φορείς αναφέρουν πως έχει αρχίσει να υπάρχει κινητικότητα -ίσως όχι η αναμενόμενη αλλά αξιοσημείωτη- καθώς οι πολίτες σχεδιάζουν να εκμεταλλευτούν τις διατάξεις και να ενταχθούν στις κατηγορίες που θα τους αποφέρουν το λιγότερο δυνατό κόστος.
Όπως εξηγούν υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στον «Ελεύθερο Τύπο», αναφορικά με τις νέες δηλώσεις -δηλαδή για τα καινούργια αυθαίρετα- από τις 5 Νοεμβρίου που άνοιξε η σχετική εφαρμογή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας έχουν υποβληθεί περισσότερες από 55.000 αιτήσεις. Παράλληλα, πολύ μεγάλος είναι και ο αριθμός των πολιτών που μπαίνει στο σύστημα προκειμένου να υπολογίσει το πρόστιμό του.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέχρι σήμερα, περίπου το 55% των αιτήσεων υπαγωγής έχει πλήρως ολοκληρωθεί με τον προηγούμενο νόμο, ενώ περίπου το 45% αναμένεται να μπει στις ρυθμίσεις του καινούργιου νόμου.
Αναλυτικότερα, ο συνολικός αριθμός των αυθαιρέτων που ξεκίνησαν τη διαδικασία νομιμοποίησης, με βάση τους ν. 4014/11 (σ.σ.: παλαιός νόμος) και ν. 4178/13 (σ.σ.: προηγούμενος νόμος), είναι 1.019.890. Το σύνολο των εσόδων και από τους δύο είναι 1.941.251.896 ευρώ.
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως περίπου 450.000 ιδιοκτήτες αυθαιρέτων θα κάνουν χρήση της «μεταφοράς» από τον προηγούμενο νόμο στον ισχύοντα. Πρόκειται δηλαδή για αυθαιρετούχους, των οποίων οι δηλώσεις βρίσκονται σε «αρχική υποβολή» και «υπαγωγή» και δεν έχουν εξοφλήσει το κόστος τακτοποίησης.
Η μερίδα των συγκεκριμένων πολιτών, αν πράγματι προβεί στη συγκεκριμένη διαδικασία, θα έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί από ένα συνδυασμό εκπτώσεων.
Ειδικότερα, θα μπορούν να πάρουν την επιπλέον έκπτωση 20% που ισχύει μέχρι και τον Απρίλιο, τον επανϋπολογισμό των προστίμων με τις μειωμένες τιμές ζώνης, την αύξηση των δόσεων σε έως 100 και για όσους τα αυθαίρετα κτίσματά τους έχουν κατασκευαστεί μεταξύ 1983-1993 θα έχουν επιπλέον μείωση του προστίμου κατά 20%, ενώ στις περιπτώσεις που χρειάζεται στατική μελέτη, αυτή εμμέσως επιδοτείται, αφού το νέο πρόστιμο έχει πρόσθετη μείωση 10%. Να σημειωθεί πως η μεταφορά μπορεί να γίνει από τις 13 Δεκεμβρίου και μετά, όπου και θα ανοίξει το σύστημα.
Αξίζει να τονιστεί πως ο προηγούμενος νόμος, ο ν. 4178/2013, έχει κριθεί συνταγματικός, οπότε όσοι ιδιοκτήτες έχουν ενταχθεί σε αυτόν δεν κινδυνεύουν. Για τον ισχύοντα, το ν. 4495/2017, δεν έχει κριθεί ακόμη η «νομική του ασφάλεια» και, όπως τονίζουν οι ίδιοι παράγοντες της αγοράς, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως «γκρίζα ζώνη» ωσότου ξεκαθαριστεί το τοπίο…
Σημειώνεται, πάντως, πως το νομοσχέδιο προβλέπει για όσους αυθαιρετούχους εντοπίζονται από τις πολεοδομίες, να χάνουν αυτόματα τις εκπτώσεις.
Παράλληλα, κάθε εξάμηνο το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας θα ενημερώνει τους δήμους για όλες τις τακτοποιήσεις που έγιναν, πράγμα που σημαίνει ότι όποιος έχει κρύψει τετραγωνικά μέτρα, αποσκοπώντας να πληρώνει λιγότερα δημοτικά τέλη, θα έρθει αντιμέτωπος με κυρώσεις.
Υπενθυμίζεται πως τα αυθαίρετα προ του 1955 δεν θεωρούνται αυθαίρετα, δεν τους επιβάλλονται πρόστιμα νομιμοποίησης και επιτρέπεται η μεταβίβασή τους.
Το ίδιο ισχύει και για παλαιά αυθαίρετα που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση με τους αντίστοιχους νόμους των ετών 1977, 1983, 1985 και 2005.
Τα αυθαίρετα 1955 – 1975 νομιμοποιούνται με την καταβολή παραβόλου 250 ευρώ, χωρίς την πληρωμή προστίμου.
Τα αυθαίρετα 1975 – 1982 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παραβόλου και του 15% του προστίμου.
Τα αυθαίρετα από 1.1.1983 έως 1.1.1993 νομιμοποιούνται με την πληρωμή παραβόλου και του 60% του προστίμου, ενώ για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 1.1.1993 έως 31.12.2003 καταβάλλεται ποσοστό 80% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Από 1.1.2004 έως 28.7.2011 καταβάλλονται το παράβολο και το 100% του προστίμου. Για τα αυθαίρετα με παρανομίες άνω του 40%, η οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση θα γίνει με επιπλέον αγορά συντελεστή, όταν ετοιμαστεί το σχετικό ηλεκτρονικό σύστημα.
Τρόποι πληρωμής και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες
Ο ιδιοκτήτης μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στην εφάπαξ αποπληρωμή (εξασφαλίζει έκπτωση 20%, αν γίνει σε ένα μήνα), την άμεση καταβολή του 30% και του υπολοίπου 70% με δόσεις (εξασφαλίζει έκπτωση 10%, επίσης εντός μήνα) ή την καταβολή με δόσεις (έως 100). Να σημειωθεί ότι ο ιδιοκτήτης δικαιούται έκπτωση 20%, αν ξεκινήσει τη διαδικασία έως τις 8.4.2018, και 10%, αν ξεκινήσει τη διαδικασία από 9.4.2018 έως 8.10.2018.
Όσον αφορά στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τα ΑμεΑ καταβάλλουν το 15% – 20% του προστίμου, οι παλιννοστούντες ομογενείς το 20% του προστίμου και οι πολύτεκνοι το 20% – 50%. Επίσης, οι τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 40.000 ευρώ καταβάλλουν το 30% του προστίμου, καθώς και οι μακροχρόνια άνεργοι το 30% του προστίμου.