Στις 9 Δεκεμβρίου 2019 ισχυρίστηκα στην «Κ» ότι ο φόβος είναι κακός σύμβουλος. Η κυβέρνηση ξεπέρασε τους φόβους της και έδρασε ψύχραιμα και αποφασιστικά τόσο στον Έβρο όσο και απέναντι στην εισβολή του κορωνοϊού.
Του Στέφανου Μάνου*
Ενέπνευσε εμπιστοσύνη σε εμάς τους Έλληνες και στους συμμάχους μας. Κατά κάποιον τρόπο κέρδισε πολιτικά το δικαίωμα σε ένα νέο ξεκίνημα.
Μπορεί να κάνει τώρα όσα θα ήθελα να είχε τολμήσει να κάνει μόλις ανέλαβε την εξουσία τον περασμένο Ιούλιο.
Και δεν έκανε, διότι φοβήθηκε, επειδή δεν θέλησε να στενοχωρήσει τις διάφορες ομάδες συμφερόντων που κρατούν την Ελλάδα αγκυροβολημένη στην παρακμή. Με τη στάση της, ιδίως του πρωθυπουργού, κέρδισε το δικαίωμα μιας νέας αρχής.
Θα αξιοποιήσει το δικαίωμα να μιλήσει έντιμα στον ελληνικό λαό; Θα εξηγήσει με συγκεκριμένα παραδείγματα και όχι αφηρημένες έννοιες όσα πρέπει να γίνουν και συνεχώς αναβάλλονται; Εγώ πάντως υποστηρίζω ότι όσο διαρκεί η κρίση επιβάλλεται καθολική στήριξη της κυβέρνησης.
Οι κινήσεις της Τουρκίας στη Μεσόγειο για την οριοθέτηση της δικής της ΑΟΖ χωρίς οποιαδήποτε συνεννόηση μαζί μας έχει προκαλέσει μια πλημμυρίδα άρθρων διπλωματών, καθηγητών, νομικών και άλλων ειδικών. Κοινό χαρακτηριστικό της αρθρογραφίας είναι η αναφορά στο Δίκαιο της Θάλασσας, σε όσα αυτό προβλέπει, στα δικαιώματά μας. Αυτά τα δικαιώματα παραβιάζει η Τουρκία, λέμε εμείς. Δεν είναι έτσι, λένε οι Τούρκοι.
Όλα αυτά είναι αφηρημένα. Πείθουν ίσως τους ειδικούς, αλλά όχι τους μη ειδικούς. Ο κ. Μητσοτάκης κάλεσε τους θεσμούς στον Εβρο. Το πρόβλημα από αφηρημένο, έγινε διά μιας συγκεκριμένο. Οι θεσμοί μεταστράφηκαν. Για πρώτη φορά είπαν επισήμως ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι σύνορα της Ευρώπης. Δήλωση χωρίς άμεση πρακτική σημασία, αλλά ένα σπουδαίο πρώτο βήμα.
Υποστηρίζω ότι οι εκπρόσωποι της Ελλάδας πρέπει να πάψουν να ομιλούν αφηρημένα (και διφορούμενα με την κουτοπόνηρη σκέψη ότι μπορούν να τα γυρίσουν αν έτσι νομίζουν ότι τους βολεύει) και να παρουσιάσουν σε χάρτες – δηλαδή απόλυτα συγκεκριμένα– τις θέσεις μας για τα χωρικά ύδατα, την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ.
Με κίνδυνο να κουράσω τους γνώστες θα παραθέσω ορισμένα στοιχεία για το Διεθνές Δίκαιο που συνεχώς επικαλούμαστε.
Η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας κυρώθηκε από την ελληνική Βουλή και έχει ισχύ νόμου από το 1995 (ν.2321/95), αλλά δεν κυρώθηκε από την Τουρκία.
Στο δεύτερο άρθρο της Σύμβασης ορίζεται ότι η κυριαρχία του παράκτιου κράτους εκτείνεται πέρα από την ηπειρωτική του επικράτεια στην παρακείμενη θαλάσσια ζώνη που ορίζεται ως χωρική θάλασσα. Η κυριαρχία εκτείνεται και στον εναέριο χώρο πάνω από τη χωρική θάλασσα καθώς και στον βυθό και στο υπέδαφός της.
Στο τρίτο άρθρο ορίζεται ότι το παράκτιο κράτος έχει το δικαίωμα να ορίζει το εύρος της χωρικής του θάλασσας, που όμως δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 12 ναυτικά μίλια. Το εύρος της ελληνικής χωρικής θάλασσας έχει οριστεί σε 6 ν.μ. Το εύρος όμως του εναέριου χώρου δεν συμπίπτει με τα 6 ν.μ., αλλά με διάταγμα του 1931 έχει οριστεί σε 10 ν.μ. Δύο αστερίσκοι σε αυτό το σημείο:
1. Όταν η ελληνική Βουλή κύρωσε με νόμο τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και ενημέρωσε τον ΟΗΕ, η τουρκική Εθνοσυνέλευση αποφάσισε ότι αν προχωρήσουμε σε επέκταση της χωρικής μας θάλασσας στα 12 ν.μ. θα ήταν casus belli. 2.
Κανένα κράτος του κόσμου (πλην Κύπρου) νομίζω δεν αναγνωρίζει το ελληνικό εναέριο όριο των 10 ν.μ.
Στο πέμπτο άρθρο ορίζεται ότι για τη μέτρηση του εύρους της χωρικής θάλασσας λαμβάνεται υπόψη η φυσική ακτογραμμή.
Στο έβδομο όμως άρθρο διευκολύνεται η μέτρηση του εύρους της χωρικής θάλασσας όταν στην ακτογραμμή υπάρχουν πολλές κολπώσεις και οδοντώσεις με την εισαγωγή της μεθόδου των ευθειών γραμμών.
Κατάλληλα επιλεγμένα σημεία συνδέονται με ευθείες γραμμές που αποτελούν τις γραμμές βάσεως για τη μέτρηση της χωρικής θάλασσας αντί της φυσικής ακτογραμμής.
όπως έγραψα πιο πάνω το εύρος της χωρικής θάλασσας είναι σήμερα 6 ν.μ. Πολλοί ζητούν να επεκταθεί στα 12 ν.μ. Οπως όμως προσπάθησα να εξηγήσω δεν αρκεί το μέγεθος 6 ν.μ. Χρειάζεται να είναι σαφές από πού μετράμε τα 6 ν.μ.
Από τη φυσική ακτογραμμή ή από την ευθεία γραμμή όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 7 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας.
Ζήτησα από ένα φίλο τοπογράφο τον κ. Δ. Τσιβίκη της Geomatics S.A. να επεξεργαστεί ένα τμήμα της Βόρειας Ελλάδας (Θερμαϊκός, Χαλκιδική, Θάσος, Λήμνος) και να απεικονίσει σε χάρτη το εύρος της χωρικής θάλασσας των 6 ν.μ. μετρώντας με βάση τη φυσική ακτογραμμή και με βάση τις ευθείες γραμμές (κίτρινο χρώμα).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Θερμαϊκός για τον οποίο είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για έρευνες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες.
Με τη μέθοδο των ευθειών γραμμών αυξάνεται η έκταση της χωρικής θάλασσας εκεί όπου μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν μπορούσε να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις λόγω της (παράλογης) συμφωνίας Παπανδρέου-Οζάλ στο Νταβός.
Η δουλειά που περιέγραψα ολοκληρώθηκε σε ελάχιστες ημέρες. Κατά τη γνώμη μου, σε εφαρμογή της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, πρέπει να οριοθετηθεί σε χάρτη ό,τι θα αποτελεί τη βάση από την οποία θα μετρήσουμε το εύρος των χωρικών υδάτων σε όλη την Ελλάδα: φυσική ακτογραμμή, ευθείες γραμμές. Αν στη συνέχεια θα διατηρήσουμε τα 6 ν.μ. ή θα προχωρήσουμε σε κατά περίπτωση επέκταση μέχρι τα 12 ν.μ. είναι αντικείμενο που θα αντιμετωπίσουμε αφού ολοκληρώσουμε την προεργασία ορισμού της αφετηρίας του μετρήματος του εύρους της χωρικής θάλασσας.
Είναι ασυγχώρητο ότι δεν έχουμε κάνει τη δουλειά μας. Δεν έχουμε ορίσει τις ευθείες γραμμές βάσης – 25ετής απραξία! Η Τουρκία, χωρίς να έχει κυρώσει τη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας, έχει αξιοποιήσει το άρθρο 7 της Σύμβασης και έχει διαμορφώσει και δημοσιεύει τις ευθείες γραμμές βάσης. Σκεφθείτε ότι στην Κρήτη όπου ελλιμενίζεται ο ελληνικός και αμερικανικός στόλος η γραμμή βάσης θα έκλεινε τον κόλπο της Σούδας και αν και με τη βοήθεια των Αμερικανών επεκτείναμε τα χωρικά ύδατα στην Κρήτη στα 12 ν.μ., θα βελτιώναμε αισθητά την άμυνα του νησιού και των εγκαταστάσεών του.
Θα κλείσω με μια φράση από την αρχή: «Ο φόβος είναι κακός σύμβουλος». Το 2011 δημοσιεύθηκε ένας σημαντικός νόμος για την έρευνα υδρογονανθράκων. Ο νόμος 4001. Βάσει του άρθρου 156 του νόμου μπορούσαν να διατεθούν για έρευνα οικόπεδα στη θάλασσα. Διετέθησαν πράγματι εννέα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης με αριθμό 12 έως 20.
Σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο 4001 τα οικόπεδα έπρεπε να βρίσκονται στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ή στην ελληνική ΑΟΖ (αφ’ ης κηρυχθεί). Το ελληνικό κράτος δημοσίευσε τις συντεταγμένες των οικοπέδων τόσο στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως όσο και στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Και εδώ μου φαίνεται ότι κάναμε μισή δουλειά. Παραμελήσαμε να δηλώσουμε ευθέως την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης, αλλά το κάναμε πλαγίως με τα οικόπεδα. Γιατί;
* Ο Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.