Πίσω από τις αποκαλύψεις μεγάλων υποθέσεων φοροδιαφυγής σε Ευρώπη και ΗΠΑ κρύβεται ένα «βαθύ λαρύγγι», όπως ο Φαλτσιανί στη λίστα Λαγκάρντ ή ο Α. Ντελτούρ στα Luxleaks.
Πίσω από τους επίδοξους Ελληνες πληροφοριοδότες, βρίσκεται το -σχεδόν- απόλυτο νομικό κενό. Αν σήμερα κάποιος εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα, θελήσει να αποκαλύψει στις αρμόδιες αρχές μια οργανωμένη επιχείρηση φοροδιαφυγής δεν έχει κανένα εχέγγυο νομικής προστασίας.
Στην ιστορία των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος, όπως είναι ο δόκιμος ελληνικός όρος, η Ελλάδα - δεν συνιστά πρωτοτυπία - υστερεί δραματικά. Και τώρα η κυβέρνηση αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προκειμένου να ψηφιστεί ένα νομικό πλαίσιο το οποίο θα παρέχει τόσο ευνοϊκή ποινική μεταχείριση, όσο και πλήρη προστασία της εργασίας του πληροφοριοδότη.
Πέραν των λόγων δημοσίου συμφέροντος που υπαγορεύουν τη δημιουργία πλήρους νομοθετικού πλαισίου, οι δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν μνημονιακή δέσμευση ενώ ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης έχει βγάλει κόκκινες κάρτες διαπιστώνοντας μεταξύ άλλων ότι:
1. Ο νόμος μέχρι σήμερα παρέχει περιορισμένη προστασία μόνο σε κατηγορίες για ψευδή καταμήνυση ή συκοφαντική δυσφήμιση
2. Για να υπάρξει η όποια προστασία, υπάρχει η προϋπόθεση μη εμπλοκής του πληροφοριοδότη στο αδίκημα
3. Η προστασία του προσώπου βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια του εισαγγελέα και μόνο εάν εκκρεμεί ποινική διαδικασία.
Όλα αυτά, έως το τέλος του έτους σχεδιάζεται να αλλάξουν. Προ δεκαημέρου, ο Γενικός Γραμματέας για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς Γιώργος Βασιλειάδης βρέθηκε στο Λονδίνο όπου είχε επαφές με το ειδικό γραφείο της βρετανικής αστυνομίας το οποίο χειρίζεται το θέμα των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος.
Μέσα στον Σεπτέμβρη αναμένεται μια ομάδα εξειδικευμένων στελεχών της βρετανικής υπηρεσίας στην Αθήνα για παροχή τεχνογνωσίας ενώ ήδη στη Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης της Διαφθοράς έχουν ξεκινήσει διαδικασίες κατάρτισης νομοσχεδίου, με στόχο να έχει γίνει νόμος του Κράτους έως το τέλος του έτους.
Σε πρώτη φάση, το ενδεχόμενο παροχής οικονομικών κινήτρων στους πληροφοριοδότες, δεν φαίνεται να προκρίνεται. Θα δημιουργηθεί όμως, υποστηρίζουν αρμόδιες πηγές, ένα πλαίσιο πλήρους προστασίας στη βάση του βρετανικού μοντέλου με στόχο την αποκάλυψη όχι μόνο φαινομένων διαφθοράς στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα αλλά και για φορολογικά αδικήματα. Όποιος «σφυρίζει» υποθέσεις βλαπτικές για το δημόσιο συμφέρον θα προστατεύεται πλήρως.
Η όποια προστασία παρέχεται σήμερα, αφορά επί της ουσίας μόνο υποθέσεις διαφθοράς στον δημόσιο τομέα, αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος. Με το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο η προστασία των Μαρτύρων Δημοσίου Συμφέροντος σχεδιάζεται να επεκταθεί και σε φορολογικά αδικήματα ή ακόμα σε υποθέσεις που σχετίζονται με ληγμένα φάρμακα ή επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία τρόφιμα.
Ένας άτυπος στόχος θα μπορούσε να θεωρηθεί, το «τρύπωμα» στα λογιστήρια των επιχειρήσεων. Άνθρωποι που ξέρουν τι γίνεται και εφόσον έχουν στηθεί μηχανές φοροδιαφυγής θα έχουν τη δυνατότητα να καρφώσουν - για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος- και να μην θιγούν από την πράξη τους, ιδίως αν δεν εμπλέκονται στο μηχανισμό κλοπής φόρων.
Το «κάρφωμα» δεν θα αφορά μόνο οικονομικά εγκλήματα ή πράξης φοροδιαφυγής αλλά ότιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί επιβλαβές για το δημόσιο συμφέρον. Παράλληλα με το νομικό υπόβαθρο, σχεδιάζεται να δημιουργηθεί μηχανισμός υποδοχής καταγγελιών και ειδικό γραφείο αξιολόγησης των μαρτυριών.
Το «οικονομικό κίνητρο» για τα σφυρίγματα, επί του παρόντος, αναφέρουν αρμόδιες πηγές δεν βρίσκεται στο τραπέζι.