Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης πραγματικότητας είναι η διαχείριση του χρόνου σε σχέση με την δυναμική της εξέλιξης τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο.
Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Οι άνθρωποι βιώνουν την ίδια πραγματικότητα στις κοινωνίες αναφοράς τους, αλλά ως προς την προσέγγιση και κατανόηση της χωρίς ιδεοληπτικές εξαρτήσεις καθώς και την διαχείριση του χρόνου στο πολιτικό και στο κοινωνικό επίπεδο οι οπτικές τους διαφέρουν.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι διαφορετικές οπτικές σε σχέση με την Κλιματική Αλλαγή και την ζωτικής σημασίας ανάγκη άμεσης λήψης αποτελεσματικών μέτρων, ώστε να διασφαλισθεί η βιωσιμότητα του ανθρώπου και του οικοσυστήματος σε βάθος χρόνου.
Τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι πολίτες, ως άτομα και ως συλλογικότητες, δεν έχουν την ίδια οπτική στην διαχείριση του χρόνου στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του προβλήματος. Συνεχίζεται η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, ενώ υπάρχει η εναλλακτική λύση για την παραγωγή καθαρής ενέργειας με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Στο ατομικό επίπεδο συνεχίζεται η κατανάλωση προϊόντων, τα οποία στην πορεία μετατροπής τους σε καταναλωτικά υλικά επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως είναι η υπερβολική κατανάλωση κρέατος. Θεωρητικά όλοι μιλούν για την προστασία του κλίματος.
Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι, ενώ στο ατομικό πεδίο ο άνθρωπος βιώνει την πραγματικότητα σε συνδυασμό με την γενικότερη πορεία της κοινωνίας και των συνανθρώπων του ως ατομικών οντοτήτων, δεν συνειδητοποιεί τον υψηλό βαθμό αλληλεξάρτησης μεταξύ τους και την ύπαρξη γενικευμένων επιπτώσεων, ως προς την ποιότητα ζωής και την βιωσιμότητα, από τον τρόπο ζωής και δραστηριοποίησης του στο πλαίσιο των κοινωνικών του ρόλων (εργαζόμενος, καταναλωτής κ.λ.π.).
Αυτό έχει ως επίπτωση την μη διαμόρφωση θετικής για την δυναμική της εξέλιξης στάσης, η οποία θα εκφράζεται πολιτικά (με την κοινοποίηση θέσεων και αιτημάτων στο πολιτικό σύστημα) και θα συμβάλλει στην λειτουργική διαχείριση του χρόνου ως προς την εξέλιξη.
Τα αίτια της διαφορετικής ταχύτητας στην διαχείριση του χρόνου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την δυναμική της εξέλιξης, είναι πολυδιάστατα.
Κατ΄ αρχήν στο κοινωνικό πεδίο σε σχέση με τους πολίτες, ως άτομα και ως συλλογικότητες, καταγράφονται σημαντικές ανισορροπίες, οι οποίες δημιουργούν μεγάλες δυσκολίες στην λειτουργική διαχείριση του χρόνου, ενώ παράλληλα επιδρούν αρνητικά στην δυναμική της εξέλιξης.
Συγκεκριμένα το διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο και η μη διαθεσιμότητα μεθοδολογικών εργαλείων από τα μεμονωμένα άτομα στο ίδιο εύρος, ώστε να είναι εφικτή η νοητική επεξεργασία της βιωνόμενης πολυδιάστατης πραγματικότητας και η ανάπτυξη διαλόγου στις διάφορες συλλογικότητες για την εξαγωγή γενικεύσιμων συμπερασμάτων, οδηγούν στην διαμόρφωση διαφορετικών οπτικών προσέγγισης και διαχείρισης του χρόνου.
Δεν διαμορφώνεται η ίδια εικόνα σε όλους ως προς την δυναμική της εξέλιξης παρά την κοινή βίωση της και οδηγούνται σε μια φαινομενολογική πνευματική προσέγγιση και ερμηνεία των γεγονότων, η οποία δεν είναι γενικεύσιμη, ούτε αποτυπώνει την πραγματικότητα.
Η διαφορετική πληροφόρηση είναι επίσης σημαντική παράμετρος της διαχείρισης του χρόνου τόσο στο κοινωνικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο.
Στο κοινωνικό η πολυδιάσπαση της πληροφόρησης (π.χ. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κ.λ.π.) και η ελλιπής αποτύπωση της πολύπλοκης πολυδιάστατης πραγματικότητας λόγω της μεγάλης ταχύτητας των αλλαγών, που πραγματοποιούνται, δεν διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για αντικειμενική και ρεαλιστική ενημέρωση.
Ο σημερινός κόσμος χαρακτηρίζεται από τον υψηλό βαθμό αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών, με αποτέλεσμα οι αλλαγές σε μια χώρα να επηρεάζουν την ευρύτερη δυναμική της εξέλιξης ακόμη και σε πλανητικό επίπεδο (ανάλογα με το πολιτικό και οικονομικό βάρος της κάθε χώρας), χωρίς οι πολίτες να μπορούν να τις επεξεργασθούν νοητικά και να γνωρίζουν τις διαστάσεις τους σε πραγματικό χρόνο, ώστε να λαμβάνουν λειτουργικές αποφάσεις.
Το ίδιο ισχύει και στο πολιτικό επίπεδο, όταν το πολιτικό σύστημα δεν διαθέτει διεπιστημονικά στελεχωμένους μηχανισμούς ανάλυσης της δυναμικής της πλανητικής εξέλιξης σε πραγματικό χρόνο. Με αυτά τα δεδομένα δεν είναι εύκολο να υπάρξει πολιτικός σχεδιασμός, ο οποίος θα δρομολογήσει διαφορετικές προσεγγίσεις και έγκαιρες βιώσιμες αλλαγές στην πραγματικότητα.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δυναμική, που αναπτύχθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο στα διάφορα κοινωνικά συστήματα (υγείας, οικονομικό, εργασιακό, εκπαιδευτικό κ.λ.π.) λόγω του Κορωνοϊού (Covid-19). Η διαχείριση του χρόνου σε σχέση με αυτό το φαινόμενο προκαλεί ανισορροπίες στις γενικότερες εξελίξεις στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών (π.χ. οικονομικός και εργασιακός τομέας).
Επίσης σημαντικό ρόλο για την κατεύθυνση της δυναμικής της εξέλιξης παίζει ο προσανατολισμός στην διαχείριση του χρόνου. Είναι η ροή του βιολογικού χρόνου για τα μεμονωμένα άτομα και η πλήρωση του με την μονοδιάστατη υλική ευημερία ή ο χρόνος ως ενιαίο μέγεθος χωρίς βιολογικά όρια και με σημείο αναφοράς την βιωσιμότητα της ανθρώπινης οντότητας και του οικοσυστήματος;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα από το ένα μέρος οριοθετεί την διαχείριση του χρόνου σε ατομικό επίπεδο, από το άλλο όμως δρομολογεί διεργασίες στο πολιτικό επίπεδο σε σχέση με την οπτική του σχεδιασμού της πορείας προς το μέλλον και την πραγμάτωση του περιεχομένου του. Θα γίνεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός με σημείο αναφοράς την οπτική του ανθρώπινου συμφέροντος ή βραχυπρόθεσμος με κριτήριο την ανάληψη ή διατήρηση της διαχείρισης της κυβερνητικής εξουσίας;
Η μέχρι τώρα πορεία των κοινωνιών δείχνει, ότι τόσο για τους πολίτες όσο και για το πολιτικό σύστημα σε πλανητικό επίπεδο η πραγματικότητα εξαντλείται στην επίτευξη υλικής ευημερίας εντός του βιολογικού χρόνου και των εθνικών ορίων, χωρίς να συνυπολογίζονται οι πλανητικών διαστάσεων μακροπρόθεσμες παρενέργειες, οι οποίες δρομολογούν προβλήματα, που απαιτούν αντιμετώπιση παγκόσμιας εμβέλειας (π.χ. μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, ρύπανση του περιβάλλοντος, Κλιματική Αλλαγή κ.λ.π.).
Τελικά η μέχρι τώρα διαχείριση του χρόνου τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από τους πολίτες, είτε ως άτομα είτε ως συλλογικότητες, δεν διαμορφώνουν εξελίξεις, οι οποίες οδηγούν σε ένα ασφαλές μέλλον για την ανθρωπότητα και το οικοσύστημα.
Η δυναμική της εξέλιξης δημιουργεί συνθήκες πολύ δύσκολα διαχειρίσιμης πολυπλοκότητας με αποτέλεσμα την άνοδο του βαθμού διακινδύνευσης, εάν δεν επανεξετασθεί το μοντέλο οργάνωσης των σύγχρονων κοινωνιών και δεν ληφθούν αποφάσεις για ριζικές αλλαγές, οι οποίες θα διαμορφώσουν βιώσιμες συνθήκες ζωής για την παγκόσμια κοινότητα.
Ο διαθέσιμος χρόνος για τις αναγκαίες αλλαγές εξαντλείται. Σίγουρα υπάρχουν μεγάλα δομικών διαστάσεων εμπόδια για την παγκόσμια ενεργοποίηση, όπως είναι το διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης και λειτουργίας των κοινωνιών. Όμως άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Τα συνεχώς αυξανόμενα αδιέξοδα το πιστοποιούν.
Το πολιτικό σύστημα και οι δομές της κοινωνίας πολιτών επείγει να δρομολογήσουν διαδικασίες ουσιαστικής και αντικειμενικής ενημέρωσης των πολιτών για την ανάγκη αλλαγής του τρόπου διαχείρισης του χρόνου, ώστε να διασφαλισθεί η βιωσιμότητα του ανθρώπου στο πλαίσιο της δυναμικής της εξέλιξης.
Μόνο με αυτό τον τρόπο θα διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την συνειδητοποίηση, ότι η πορεία της παγκόσμιας κοινότητας προς το μέλλον προϋποθέτει ανάλογης εμβέλειας δεσμευτικές πολιτικές αποφάσεις και αλλαγές, οι οποίες θα διαθέτουν και κοινωνική νομιμοποίηση.