Για να μετατραπούν σε προϊόντα τα ερευνητικά αποτελέσματα, πρέπει να έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και να αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό πρόβλημα.
Πώς μπορεί κανείς στο τέλος του επιτυχημένου ταξιδιού της έρευνας να αρχίσει ένα εξ ίσου συναρπαστικό ταξίδι καινοτομίας και επιχειρηματικότητας;
Του Γιάννη Ιωαννίδη*
Δεν είναι όλα τα ερευνητικά αποτελέσματα κατάλληλα για την δημιουργία προϊόντων. Πρέπει να έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και να αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό πρόβλημα. Η απόσταση μεταξύ ενός ερευνητικού αποτελέσματος και ενός προϊόντος χρειάζεται πολλή δουλειά για να διανυθεί, τελείως διαφορετικής φύσης από την ερευνητική. Η επιστημονική επιτυχία δεν εγγυάται σε καμμία περίπτωση την εμπορική.
Ο σημαντικότερος ίσως παράγοντας είναι ο ανθρώπινος. Ως ιδρυτές της εταιρείας, οι ερευνητές πρέπει να έχουν άμεση εμπλοκή στην μετατροπή της έρευνάς τους σε προϊόν, τουλάχιστον στα πρώτα στάδια. Η ακαδημαϊκή κοινότητα πρέπει, αφ’ ενός, να επιτρέπει στους καθηγητές και ερευνητές να παίρνουν άδεια για τέτοια επιχειρηματική δραστηριότητα, αφ’ ετέρου δε να προσμετρά σε κάποιο βαθμό τις επιτυχημένες μεταφορές τεχνολογίας στην αξιολόγηση των πρωταγωνιστών τους.
Ωστόσο, οι διάσημες περιπτώσεις προσωπικοτήτων με ιδιαίτερο ταλέντο τόσο στην έρευνα όσο και στην επιχειρηματικότητα είναι σπάνιες. Η μεγάλη πλειοψηφία των καλών ερευνητών δεν είναι καλοί επιχειρηματίες.
Οι αρχικοί δημιουργοί και ιδρυτές μίας εταιρείας πρέπει να είναι έτοιμοι κάποια στιγμή να παραδώσουν την διοίκησή της σε άλλους, κατάλληλους επαγγελματίες.
Τρίτος παράγοντας είναι ο οικονομικός. Ως ιδρυτές της νεοφυούς επιχείρησης, οι ερευνητές, καθώς και το πανεπιστήμιο ή το ερευνητικό κέντρο στο οποίο διεξήγαγαν την έρευνά τους, πρέπει να είναι οι βασικοί της μέτοχοι.
Από την άλλη, απαιτείται σοβαρή χρηματοδότηση για την εξέλιξη του ερευνητικού αποτελέσματος σε προϊόν, αλλά και για ένα σωρό άλλες δραστηριότητες που συνήθως οι ερευνητές παραμελούν (σχεδίαση, διαφήμιση, πωλήσεις).
Η χρηματοδότηση αυτή πρέπει να προέρχεται από επενδυτές που θα αποκτήσουν και αυτοί μερίδιο στην εταιρεία. Τέλος, μία νεοφυής επιχείρηση πρέπει οπωσδήποτε να λειτουργεί λιτοδίαιτα, τουλάχιστον στα πρώτα βήματα. Η οποιαδήποτε σπατάλη ή οικονομική αλαζονεία είναι καταστροφική σε πρώιμο στάδιο.
Τέλος, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες μεταφοράς τεχνολογίας υψηλής ποιότητας, στελεχωμένες με επαγγελματίες με γνώση και εμπειρία στον χώρο. Η αξιολόγηση της επιχειρηματικής δυναμικής μίας έρευνας, η αναζήτηση των κατάλληλων επενδυτών και χρηματοδοτικών ευκαιριών, η δικτύωση με ικανά στελέχη, είναι μερικές από τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται στους ερευνητές.
Καταλύτης όλων των παραπάνω είναι ο συγχρωτισμός: η συνύπαρξη πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, επενδυτικών σχημάτων, νεοφυών αλλά και ωριμότερων επιχειρήσεων στον ίδιο χώρο. Δεν είναι τυχαία η επιτυχία του Silicon Valley, της περιοχής του Cambridge και του Βερολίνου, ή και των βιομηχανικών συνεργατικών σχηματισμών (clusters) που έχουμε και στην χώρα μας. Η επένδυση στην δημιουργία επιστημονικών-βιομηχανικών πάρκων και γενικότερα χώρων και δικτύων συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά απαιτείται δουλειά, ταλέντο και κάμποση τύχη. Οι νέοι της χώρας μας αποτελούν περίτρανη απόδειξη ότι έχουμε καντάρια από ταλέντο (οι περισσότεροι), είμαστε συνηθισμένοι στην πολλή δουλειά. Την τύχη μπορούμε να την προκαλέσουμε με τα άλλα δύο. Ας επιχειρούμε, λοιπόν!
* Πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά», καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ