Η δεύτερη αξιολόγηση του Ιουνίου του 2017 είναι μια σημαντική αξιολόγηση, καθώς είναι η τελευταία που έχει ολοκληρωθεί και πρόκειται για εκείνη με την πιο λεπτομερή και συγκεκριμένη λίστα προαπαιτούμενων. Πρόκειται για 140 προαπαιτούμενα που διέρρευσαν στα ΜΜΕ τον Μάιο του 2017, τα οποία ήταν απαραίτητο να «κλείσουν», ώστε να καταβληθεί στη χώρα η δεύτερη δόση.
Η λίστα αυτών των μέτρων αποτελεί ουσιαστικά τον πυρήνα του μνημονίου που έχει υπογράψει η χώρα μας με τους δανειστές της, αναφέρει το newmoney.gr.
Νέα έρευνα της διαΝΕΟσις δεν αξιολογεί αυτά τα μέτρα, ούτε παρακολουθεί την πορεία υλοποίησής τους, αλλά καταγράφει το περιεχόμενό τους με απλό και κατανοητό τρόπο, ώστε ο κάθε πολίτης να καταλάβει τι είδους μέτρα ακριβώς περιλαμβάνει ένα μνημόνιο.
Σε γενικές γραμμές τα 140 μέτρα χωρίζονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:
1) Δημοσιονομικά μέτρα (συντάξεις, φορολογία, έσοδα και δαπάνες Δημοσίου κλπ).
2) Μέτρα για τον χρηματοπιστωτικό τομέα (κόκκινα δάνεια, προβληματικές επιχειρήσεις, διοίκηση τραπεζών κλπ).
3) Μέτρα για την αγορά εργασίας (συνδικαλιστικά, εργασιακά, απελευθέρωση επαγγελμάτων, επαγγελματική εκπαίδευση)
4) Μέτρα για τις επιχειρήσεις (ιδιωτικοποιήσεις, ρύθμιση αγοράς ενέργειας, αγορές προϊόντων, επενδύσεις)
Σε τι αφορούν τα μέτρα
Από τα 140 σημεία της δεύτερης αξιολόγησης,
- 17 αφορούν σε αλλαγές στον μηχανισμό είσπραξης εσόδων,
- με 8 από αυτά να επικεντρώνονται στη λειτουργία της ΑΑΔΕ
- τα 16 προβλέπουν αλλαγές στο κοινωνικό κράτος,
- 12 ρυθμίζουν την αγορά ενέργειας
- 14 αναφέρονται στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας,
- 8 αφορούν στη διαχείριση των "κόκκινων" δανείων
- 6 περιγράφουν δημοσιονομικά μέτρα μετά το τέλος του προγράμματος
Τα δύο βασικά συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα είναι:
Πρώτον ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων εξακολουθεί να είναι η κύρια προτεραιότητα του Μνημονίου και δεύτερον ότι είναι αρκετά τα σημεία που προβλέπουν μέτρα για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, που θα έπρεπε να είχαν υλοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια.
Παράλληλα, όπως επισημαίνεται στην έρευνα:
- όλα τα δημοσιονομικά μέτρα του 2019 θα πρέπει να αποδώσουν πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 3,5%, ώστε το επιπλέον του 3,5% ποσοστό (μέχρι και 1% επιπλέον) να μπορεί διατεθεί για την εφαρμογή αντίμετρων για κοινωνικές παροχές, ως αντιστάθμισμα στην προβλεπόμενη περικοπή των συντάξεων κατά 1%. Αυτό σημαίνει ότι πρακτικά τα μέτρα του μνημονίου θα πρέπει να αποδώσουν τουλάχιστον 3,5% του ΑΕΠ το 2019, ώστε με το επιπλέον του 3,5% ποσοστό να μπορούν να εφαρμοστούν τα αντίμετρα (συνολικά ή μέρος από αυτά όπως επίδομα τέκνων, σχολικά γεύματα κ.λπ.). Στην περίπτωση που τα υπόλοιπα μέτρα δεν αποδώσουν αρκετά ώστε να εξασφαλιστεί το πλεόνασμα, τότε η περικοπή των συντάξεων θα εφαρμοστεί χωρίς αντίμετρα. Με τον ίδιο τρόπο θα υπολογιστούν και τα προβλεπόμενα για την ανάπτυξη αντίμετρα από το 2020.
- η Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα στην Ε.Ε. που δεν είχε κανένα πρόγραμμα “Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος” και ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου μεγάλου προνοιακού προγράμματος ήταν μνημονιακή υποχρέωση. Πρόκειται για μια πολιτική επιδοματικών ενισχύσεων που δεν απευθύνεται σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού (πολύτεκνους, ηλικιωμένους κ.λπ.), αλλά στους φτωχότερους πολίτες. Η υλοποίησή του περιλήφθηκε στο Μεσοπρόθεσμο του 2012, μια πιλοτική εφαρμογή έτρεξε σε 13 δήμους με μεγάλη καθυστέρηση στα τέλη του 2014, και τελικά το πρόγραμμα άρχισε να υλοποιείται πανελλαδικά μόλις στις αρχές του 2017, με το όνομα "Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης" και με ετήσιο κόστος €760 εκατ. Η υλοποίηση ενός τέτοιου μεγάλου προνοιακού προγράμματος ήταν μνημονιακή υποχρέωση και, όπως φαίνεται από τη λίστα, το μνημόνιο περιγράφει με αναλυτικές λεπτομέρειες ακριβώς το πώς πρέπει να εφαρμοστεί με συγκεκριμένα μέτρα. Υπάρχει ειδικό προαπαιτούμενο για την εκπαίδευση του προσωπικού των δήμων και την επικοινωνία στο κοινό, ας πούμε, για να μαθαίνουν οι δικαιούχοι ότι μπορούν να συμμετάσχουν
- υπάρχουν προαπαιτούμενα για διαδικαστικά θέματα, όπως η επιβολή της επιτάχυνσης της επεξεργασίας για απονομή συντάξεων των αιτήσεων που έγιναν στο διάστημα ανάμεσα στην ψήφιση του «νόμου Κατρούγκαλου» και στην εφαρμογή του.
- προβλέπεται η συνέχιση της χαρτογράφησης των ελληνικών δασών, η οποία παραμένει εκκρεμής εδώ και δεκαετίες.
- περιλαμβάνεται σημείο που προωθεί τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για αποτελεσματικότητα και διαφάνεια στις προμήθειες των νοσοκομείων.
- υπάρχουν μέτρα που αλλάζουν την οργάνωση του δημόσιου τομέα, όπως είναι η δημιουργία οργανογραμμάτων ή ακόμα και μέτρα με στόχο την απο-πολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, όπως ο ορισμός των νέων θέσεων για τους ειδικούς και τομεακούς γραμματείς των υπουργείων.
- υπάρχει η ρύθμιση τα πολιτικά κόμματα να μην μπορούν να χρησιμοποιούν τις μελλοντικές κρατικές επιχορηγήσεις τους ως ενέχυρο για να πάρουν δάνεια.
Όπως σημειώνει η έρευνα, τα περισσότερα από τα προαπαιτούμενα που περιέχονται στη λίστα έχουν υλοποιηθεί, ωστόσο δεν μπορούμε ακόμη να μιλήσουμε για ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις. Τα "στρατηγικά σχέδια" που συντάχθηκαν ή συντάσσονται θα πρέπει να εξειδικευτούν, να δρομολογηθούν και να υλοποιηθούν. Οι νόμοι και οι υπουργικές αποφάσεις θα πρέπει να εφαρμοστούν. Περισσότερες εξίσου βαθιές τομές σε θέματα που το μνημόνιο εξ αντικειμένου δεν αγγίζει (το χρέος, το φορολογικό σύστημα, διάφορες πτυχές της παιδείας, η δικαιοσύνη, το μεγαλύτερο μέρος του συστήματος υγείας και πολλά ακόμα) είναι απαραίτητες.
Γι’ αυτά τα πράγματα δεν υπάρχει σήμερα (και πιθανότατα δεν θα υπάρξει ποτέ) μνημόνιο καταρτισμένο από ξένους τεχνοκράτες για να μας επιβάλλει καλές ή κακές λύσεις. Κάποια στιγμή, έστω και με καθυστέρηση δεκαετιών, θα πρέπει να αρχίσουμε να τις βρίσκουμε, να τις ψηφίζουμε και να τις υλοποιούμε μόνοι μας, καταλήγει η έρευνα.