Τα δύο τραγικότερα γεγονότα των τελευταίων 50 χρόνων ήταν το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ και αυτό που ζούμε σήμερα, η πανδημία του Κορωνοϊού.
Γράφει ο Νίκος Κατσαρός*
Στο πρώτο εκλύθηκε ραδιενέργεια που αντιστοιχούσε σε περισσότερες από διακόσιες ατομικές βόμβες τύπου Χιρόσιμα και Ναγκασάκι και εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια περισσότεροι από 400 εκατομμυρίων κατοίκων της Ευρώπης ενώ με τη πανδημία του Κορωνοϊού έχουμε μέχρι σήμερα παγκοσμίως περισσότερα από 3 εκατομμύρια κρούσματα και περίπου 300 χιλιάδες νεκρούς Και στις δύο περιπτώσεις:
-τα αίτια ήταν ανθρωπογενή, στην πρώτη ανθρώπινο λάθος στην δεύτερη η αλόγιστη καταστροφή των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος.
-o εχθρός ήταν αόρατος στην πρώτη η ραδιενέργεια στην δεύτερη ο
κορωνοϊός
-ο εχθρός δεν έκανε διάκριση, κράτους, έθνους, χρώματος, ιδεολογίας ηπείρου ή θρησκείας.
-o εχθρός θα παραμείνει μαζί μας ίσως σε ηπιότερη μορφή αλλά για πάρα πολλά χρόνια.
- ο εχθρός δεν ήταν άνθρωπος, όπως συνέβη με τους δύο προηγούμενους παγκόσμιους πολέμους, αλλά στοιχείο της φύσης.
-ο εχθρός μας είχε προειδοποιήσει, αλλά εμείς τον αγνοήσαμε και τον υποβαθμίσαμε.
Ήταν ξημερώματα της 26ης Απριλίου 1986 όταν οι εργαζόμενοι στην τέταρτη μονάδα του πυρηνικού σταθμού, στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας, άρχισαν τις προγραμματισμένες εργασίες για ένα πείραμα, που σκοπό είχε να ελέγξει τα συστήματα ασφαλείας, αλλά οδήγησε στο μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα όλων των εποχών.
Στο πλαίσιο του πειράματος αυτού, οι τεχνικοί έκλεισαν τα αυτόματα συστήματα ρύθμισης της ισχύος της τέταρτης μονάδας του σταθμού, καθώς και τα συστήματα ασφαλείας, αφήνοντας ωστόσο τον αντιδραστήρα να λειτουργεί με το 7% της ισχύος του.
Στη 1:23 το πρωί, η αλυσιδωτή αντίδραση στον τέταρτο αντιδραστήρα βγήκε εκτός ελέγχου, κανένα από τα δεκατρία συστήματα ασφαλείας δεν λειτούργησε και οι διαδοχικές εκρήξεις, τίναξαν στον αέρα το ατσάλινο κάλυμμα του αντιδραστήρα, βάρους χιλίων τόνων. Τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού σκορπίστηκε στον αέρα και μεταφέρθηκε στις γύρω περιοχές με ταχείς ρυθμούς.
Επί δέκα ημέρες, τα φλεγόμενα πυρηνικά καύσιμα απελευθέρωναν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια ραδιενεργά στοιχεία, σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 200 πυρηνικές βόμβες σαν αυτή της Χιροσίμας και του Ναγκασάκι. Ραδιενεργός σκόνη απλώθηκε πάνω από όλη την Ευρώπη και μέχρι το Βόρειο Πόλο.
Χρειάστηκαν 7.000 τόνοι μετάλλου και 400.000 κυβικά μέτρα σιδηροπαγούς σκυροδέματος, προκειμένου να θαφτούν οι εκατοντάδες τόνοι πυρηνικών καυσίμων και ραδιενεργών συντριμμιών μέσα σε μια σαρκοφάγο.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου 400 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπηεκτέθεικαν στη ραδιενέργεια, άλλες τετρακόσιες χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους από την περιοχή του Τσερνόμπιλ και άλλα περίπου 6 εκατομμύρια εξακολουθούν να ζουν σε μολυσμένες με ραδιενέργεια περιοχές.
Οι ακριβείς λόγοι που οδήγησαν στην τραγωδία του Τσερνόμπιλ διαφαίνεται, ότι ήταν οι λανθασμένοι χειρισμοί των ελλιπώς καταρτισμένων εργαζομένων , τα ανεπαρκή συστήματα ασφαλείας και προστασίας του αντιδραστήρα, καθώς και η ξεπερασμένη τεχνολογία των ΡΒΜΑΚ αντιδραστήρων.
Το μοιραίο εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ έκλεισε οριστικά το Δεκέμβριο του 2000, ύστερα από διεθνείς πιέσεις που δέχθηκε η Κυβέρνηση της Ουκρανίας και υπό το φόβο νέων πιθανών εκρήξεων στους πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες του.
O κορωνοϊός πέρασε για πρώτη φορά σε ανθρώπους στην επαρχία Γουχάν της Κίνας τον Δεκέμβριο του 2019, από τις νυχτερίδες με ενδιάμεσο αποδέκτη τους παγκολίνους και μέσω της πώλησης παγκολίνων σε υπαίθρια αγορά ζωντανών ζώων (wetmarket).
Η μόλυνση έφτασε στον άνθρωπο. Με παρόμοιο τρόπο από άγρια πουλιά και άγρια ζώα μεταδόθηκαν και οι υπόλοιπες επιδημίες ή και πανδημίες. Ζωτικό χώρο απαιτούν και τα πουλιά και τα άγρια ζώα.
Η αλόγιστη καταστροφή των οικοσυστημάτων, των βιοτόπων, των δασών κ.λπ. έφερε τον Κορωνοϊό στο σπίτι μας. Κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλει γι΄ αυτό : τα αίτια είναι ανθρωπογενή.
Επειδή για το περιβάλλον: έχουν δοθεί βραβεία Νόμπελ, Αλ Γκορ , η Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, για την Τρύπα του Όζοντος, κ.λπ. έχουν γραφεί χιλιάδες βιβλία και εκατομμύρια άρθρα επιστημονικά και μή, υπάρχουν χιλιάδες περιβαλλόντικές οργανώσεις, διεθνείς, εθνικές και τοπικές που αγωνίζονται για την υγεία του πλανήτη, τα αντιπυρηνικά και οικολογικά κινήματα δραστηριoποιούνται παγκόσμια και τοπικά για τον ίδιο σκοπό, έχουν πραγματοποιηθεί πορείες διαμαρτυρίας σε εθνικά και διεθνή επίπεδα, ψηφίσματα, υπογραφές κλπ. δηλαδή έχουν γίνει όλα τα συστημικά, χωρίς να έχει γίνει τίποτα το αξιόλογο μέχρι σήμερα, εγώ ως ένας παροπλισμένος επαναστάτης, όπως λέει και το τραγούδι, προτείνω την αλλαγή του συστήματος από τους νέους.
Αργά, μεθοδικά και συστηματικά, ξεκινώντας από την δυναμική ενημέρωση των μαθητών και των νέων και έχοντας ως πρώτο στόχο τα πυρηνικά και τα μικρόβια.
* πρώην πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Χημικών, διευθυντής Τμήματος Βιοϊατρικής του NewYorkCollege και πρώην Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ