Σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης και καταβολής των αγροτικών επιδοτήσεων παρουσίασε η κυβέρνηση, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας και ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής.
Όπως ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, «οι επιδοτήσεις εκτιμάται να κινηθούν στα 3,7 δισ. ευρώ φέτος», υπογραμμίζοντας ότι η κυβέρνηση ούτε θριαμβολογεί ούτε υιοθετεί «αφήγημα καταστροφολογίας», αλλά προχωρά σε μια ουσιαστική μεταρρύθμιση ενός συστήματος που αντιμετώπιζε χρόνιες δυσλειτουργίες.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, επιβεβαιώθηκε η κυβερνητική δέσμευση για κατάργηση του ΟΠΕΚΕΠΕ και συνολική αναμόρφωση του πλαισίου διαχείρισης των επιδοτήσεων.
Μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν:
- Έναρξη τακτικών συναντήσεων με την Κομισιόν για ταχύτερη επίλυση διαχρονικών προβλημάτων.
- Νομοθετική πρόβλεψη που επιτρέπει στην ΑΑΔΕ πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ.
- Σταδιακή εκκίνηση πληρωμών για εκκρεμή και παλαιότερα προγράμματα, έπειτα από αυστηρούς ελέγχους.
- Υποβολή στις 4/11 και έγκριση στις 19/11 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του νέου Σχεδίου Δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις.
- Δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο που προβλέπει τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ.
Τι αλλάζει για τους αγρότες – Τα οφέλη του νέου συστήματος
Το νέο μοντέλο υπόσχεται:
- Αξιόπιστους και διαφανείς ελέγχους, πλήρως εναρμονισμένους με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, ώστε να αποφεύγονται καθυστερήσεις και πρόστιμα.
- Δικαιότερη κατανομή επιδοτήσεων, βάσει πραγματικών και επαληθεύσιμων στοιχείων για κάθε παραγωγό.
- Καμία απώλεια κοινοτικών πόρων, με «δεύτερη κατανομή» που θα ενισχύει τους συνεπείς γεωργούς και κτηνοτρόφους μέσω πλεοναζόντων ποσών.
Το υβριδικό σύστημα πληρωμών και ελέγχων για το 2025
Όπως συμφωνήθηκε με την Κομισιόν, από το 2025 εφαρμόζεται μεταβατικό σύστημα που προβλέπει:
- Υποχρεωτική δήλωση ΑΤΑΚ για αγροτεμάχια και ΚΑΕΚ για εκτάσεις έως 20 στρέμματα, ώστε να εξαλειφθούν εικονικά μισθωτήρια και φαινόμενα καταπάτησης.
- Έλεγχο βοσκότοπων με βάση την πραγματική δραστηριότητα: δεν θα ενεργοποιούνται δικαιώματα σε περιοχές μακριά από τις εγκαταστάσεις του παραγωγού.
- Υπολογισμό ζωικού κεφαλαίου από αντικειμενικά δεδομένα, όπως τιμολόγια γάλακτος, κρέατος και ζωοτροφών, μέσω δεδομένων από ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, myDATA και δηλώσεις Ε3.
- Δικαίωμα ένστασης για παραγωγούς σε περίπτωση διαφορών, με λεπτομέρειες που θα ανακοινωθούν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Πόσα θα λάβουν οι αγρότες
Η κυβέρνηση προβλέπει ότι το 2025 θα καταβληθούν 3,3 δισ. ευρώ μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ, έναντι 2,7 δισ. ευρώ το 2024. Ο κ. Χατζηδάκης ενημέρωσε ότι:
- 1,9 δισ. ευρώ έχουν ήδη πληρωθεί έως τις 26/11/2025.
- 538 εκατ. ευρώ καταβάλλονται τις επόμενες ημέρες.
- 1,2 δισ. ευρώ θα αποδοθούν έως το τέλος του έτους.
Ανακατανομή ενισχύσεων με νέο πλαίσιο
Η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται από διαφορετική κατανομή των επιδοτήσεων, καθώς εφαρμόζονται τα νέα κριτήρια που συμφωνήθηκαν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Έτσι:
- Οι προκαταβολές ανέρχονται στο 75% της αντίστοιχης περσινής ενίσχυσης.
- Η μείωση σχετίζεται με ελέγχους που βρίσκονται σε εξέλιξη για την επαλήθευση στοιχείων.
- Τα χρήματα που θα περισσέψουν δεν χάνονται, αλλά θα διατεθούν σε «δεύτερη κατανομή» για τους αγρότες με πλήρως τεκμηριωμένες δηλώσεις.
- Η κυβέρνηση κάνει λόγο για «κοινωνική δικαιοσύνη», καθώς παραγωγοί που δηλώνουν τα πραγματικά δεδομένα τους αναμένεται να λάβουν υψηλότερες επιδοτήσεις από τα προηγούμενα χρόνια.
Ποιοι εξαιρέθηκαν από την προκαταβολή – Τι ισχύει με τις ενστάσεις
Στα στοιχεία που παρουσιάστηκαν περιλαμβάνεται η «ακτινογραφία» της προκαταβολής:
- 212.117 κοφτολίβαδα δηλώθηκαν, από τα οποία 195.900 εξαιρέθηκαν λόγω αναντιστοιχιών με δορυφορικές εικόνες.
- Οι αγρότες έχουν δικαίωμα ένστασης, όπου τα αγροτεμάχια κριθούν επιλέξιμα θα πληρωθούν σε δεύτερο χρόνο.
- Για τα αγροτεμάχια με ΚΑΕΚ, δηλώθηκαν 106.565, αλλά αποκλείστηκαν 15.116, κυρίως σε Σέρρες, Δράμα και Θεσσαλονίκη.
Κτηνοτρόφοι: Συμπληρωματική κατανομή σε 13.421 δικαιούχους
Για περιπτώσεις όπου οι διαθέσιμοι βοσκότοποι δεν καλύπτουν το ζωικό κεφάλαιο:
- Ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα προχωρήσει άμεσα σε συμπληρωματική κατανομή για 13.421 κτηνοτρόφους που επηρεάζονται.
- Η κατανομή θα βασιστεί σε τιμολόγια γάλακτος, κρέατος και ζωοτροφών, ώστε να ενισχυθούν οι πραγματικοί παραγωγοί.
- Για την τελική ενίσχυση θα ληφθεί υπόψη το ευμενέστερο κριτήριο για τον κτηνοτρόφο.
Η μεταρρύθμιση του ΟΠΕΚΕΠΕ και η μετάβαση στην ΑΑΔΕ
Ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής παρουσίασε το νομοσχέδιο που βρίσκεται σε διαβούλευση και προβλέπει:
- Από 1η Ιανουαρίου 2026, η ΑΑΔΕ αναλαμβάνει τον ρόλο του οργανισμού πληρωμών.
- Μεταφέρονται στην ΑΑΔΕ η περιουσία, τα συστήματα, το προσωπικό και η διαπίστευση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
- Εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο ανάκτησης παρανόμως ή αχρεωστήτως καταβληθεισών ενισχύσεων.
- Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης παραμένει υπεύθυνο για την αγροτική στρατηγική και τις κατευθύνσεις πολιτικής.
Τι αλλάζει από το 2026
Το νέο σύστημα πληρωμών και ελέγχων περιλαμβάνει:
- Ψηφιακό γεωχωρικό χάρτη εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης, με εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης.
- Πλήρη καταγραφή αιγοπροβάτων με ηλεκτρονικό βώλο και σύνδεση με το ΟΣΔΕ.
- Ενισχυμένους ελέγχους με εργαλεία ανάλυσης κινδύνου, επιτόπιους ελέγχους και διασταυρώσεις.
- Απόλυτο έλεγχο ιδιοκτησίας με διασταύρωση στοιχείων από το Κτηματολόγιο και το νέο Μητρώο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΜΙΔΑ) της ΑΑΔΕ.
Η εικόνα της προκαταβολής – Πού εντοπίζονται προβλήματα
Στους ελέγχους για τη βασική ενίσχυση προέκυψαν σημαντικές εξαιρέσεις:
- Από 212.117 δηλωμένα κοφτολίβαδα, εξαιρέθηκαν 195.900 λόγω αναντιστοιχιών με δορυφορικά δεδομένα.
- Οι γεωργοί μπορούν να υποβάλουν ένσταση και, εφόσον δικαιωθούν, τα αγροτεμάχια θα πληρωθούν σε επόμενο στάδιο.
Για τα αγροτεμάχια με ΚΑΕΚ:
- Δηλώθηκαν 106.565, από τα οποία απορρίφθηκαν 15.116 – κυρίως σε Σέρρες, Δράμα και Θεσσαλονίκη.
- Και σε αυτή την περίπτωση, οι δικαιούχοι μπορούν να προβούν σε διορθώσεις και ενστάσεις.
Νέο μοντέλο κατανομής ενισχύσεων – Πώς ενισχύονται οι «ειλικρινείς αγρότες»
Η φετινή διαδικασία καταβολής των αγροτικών ενισχύσεων διαφοροποιείται σημαντικά, καθώς εφαρμόζονται για πρώτη φορά τα νέα κριτήρια που έχουν συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η προκαταβολή διαμορφώνεται στο 75% του αντίστοιχου περσινού ποσού, εξέλιξη που αποδίδεται στους εντατικούς ελέγχους επαλήθευσης των δηλώσεων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.
Παρά τη μείωση αυτή, κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι κανένα ευρωπαϊκό κονδύλι δεν θα χαθεί. Αφού ολοκληρωθούν οι πληρωμές για τη βασική ενίσχυση, τις συνδεδεμένες ενισχύσεις, τις εξισωτικές αποζημιώσεις και τα οικολογικά σχήματα, προβλέπεται μια δεύτερη κατανομή των ποσών που θα περισσέψουν.
Η δεύτερη αυτή φάση αφορά αποκλειστικά τους παραγωγούς που έχουν καταθέσει πλήρως τεκμηριωμένες και ακριβείς δηλώσεις. Στόχος είναι να επιβραβευτούν οι συνεπείς αγρότες και κτηνοτρόφοι, οι οποίοι —όπως επισημαίνεται— θα λάβουν τελικά υψηλότερη επιδότηση σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, στο πλαίσιο μιας πολιτικής που προωθεί μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη και διαφάνεια στην κατανομή των πόρων.