Κατά το πρώτο 9μηνο του έτους ο πληθωρισμός, με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), διαμορφώνεται κατά μέσο όρο σε 3% (Ευρωζώνη: 2,1%), παραμένοντας στα ίδια επίπεδα με το 2024, μολονότι η μέτρηση του πληθωρισμού του Σεπτεμβρίου (1,8%) αποτελεί μία ένδειξη αποκλιμάκωσης, όπως αναφέρεται στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Economic Research της Alpha Bank.
Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, ο δομικός πληθωρισμός που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων διαμορφώθηκε σε 3,9% στην Ελλάδα έναντι 2,4% στην Ευρωζώνη. Η σημαντική διαφορά των δύο ποσοστών αντανακλά, σε κάποιο βαθμό, το θετικό παραγωγικό κενό της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή τις συνθήκες υπερβάλλουσας ζήτησης, έναντι του αρνητικού παραγωγικού κενού της ευρωπαϊκής οικονομίας, δηλαδή τις συνθήκες υπερβάλλουσας προσφοράς.
Στη διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων καθοριστικής σημασίας είναι η επιμονή του πληθωρισμού των υπηρεσιών, με τη συνεισφορά του να αντιπροσωπεύει το 80% της ανόδου του ΕνΔΤΚ. Αντίθετα, οριακά αρνητική κατά το πρώτο εννεάμηνο του έτους ήταν η συνεισφορά της ενεργειακής συνιστώσας του πληθωρισμού, γεγονός που αποδίδεται, εν μέρει, στην υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από τον Απρίλιο, σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του έτους, αλλά και στη διολίσθηση του δολαρίου έναντι του ευρώ (Γράφημα 2α).
Η ενεργειακή συνιστώσα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, καθώς είναι άμεσα συνυφασμένη με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Αναφορικά με τις εκτιμήσεις της αγοράς για την εξέλιξη των τιμών, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία παραμένουν σχετικά σταθερές -όπως και οι προσδοκίες των καταναλωτών. Σε καθοδική τροχιά βρίσκονται οι προσδοκίες των λιανεμπόρων για την εξέλιξη των τιμών.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία ο πληθωρισμός τον Σεπτέμβριο διαμορφώθηκε σε 1,8% σε ετήσια βάση στην Ελλάδα, χαμηλότερα έναντι του Αυγούστου (3,1%) αλλά και του μέσου όρου της Ευρωζώνης (2,2%, Γράφημα 1).
Στην πλειονότητα των κρατών-μελών ο πληθωρισμός τον περασμένο μήνα επιταχύνθηκε, στην Κύπρο καταγράφηκε μηδενική ετήσια μεταβολή, στη Γαλλία σημειώθηκε η μικρότερη ετήσια αύξηση του ΕνΔΤΚ και ακολούθησαν η Ιταλία και η Ελλάδα όπου ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στα ίδια επίπεδα.
i. Αποκλιμάκωση κατέγραψε και ο δομικός πληθωρισμός, καθώς διαμορφώθηκε σε 2,6% σε ετήσια βάση τον Σεπτέμβριο, χαμηλότερα τόσο έναντι του Αυγούστου (3,9%) όσο και των αυξήσεων που καταγράφει τα τελευταία τρεισήμισι έτη. Στην επιβράδυνση του πληθωρισμού, τον Σεπτέμβριο, συνέβαλλαν όλες οι επιμέρους συνιστώσες (εκτός των επεξεργασμένων τροφίμων).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές των υπηρεσιών αυξήθηκαν με τον μικρότερο ρυθμό από τον Μάιο του 2024 (3,4%), ενώ οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν κατά 3,7% σε ετήσια βάση, συγκρατώντας την άνοδο του ΕνΔΤΚ.
Πληθωρισμός των υπηρεσιών και επιμέρους κατηγορίες
Οι κυριότεροι παράγοντες που έχουν συμβάλλει στον πληθωρισμό των υπηρεσιών και κατά συνέπεια στη διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων είναι:
- η ισχυρή ζήτηση και κυρίως η εξωτερική ζήτηση λόγω του τουρισμού,
- το γεγονός ότι η γενική αύξηση των αποδοχώνii είχε μεγαλύτερη επίδραση στις τιμές των υπηρεσιών, καθώς ο τομέας των υπηρεσιών είναι εντάσεως εργασίας σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλους τομείς και
- οι αυξήσεις στην έμμεση φορολογία στην εστίαση και τη διαμονή από τα μέσα της προηγούμενης χρονιάςiii.
Επιπρόσθετα, υπάρχει και ένα τεχνικό χαρακτηριστικό το οποίο είναι η αυξημένη στάθμιση των υπηρεσιών στον ΕνΔΤΚ στην Ελλάδα
iv. Για το 2025, οι υπηρεσίες στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 49% του ΕνΔΤΚ, το οποίο είναι το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη. Αυτό σημαίνει ότι οι αυξήσεις των τιμών των υπηρεσιών που καταγράφονται από την αρχή του έτους είναι περισσότερο επιδραστικές στον ΕνΔΤΚ στην Ελλάδα.
Αναφορικά με τις επιμέρους κατηγορίες των υπηρεσιών, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της Eurostatv, όλες καταγράφουν αύξηση από τις αρχές του 2025 (Γράφημα 2β).
Επιχειρηματικές προσδοκίες και προβλέψεις καταναλωτών για την εξέλιξη των τιμών
Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία για την εξέλιξη των τιμών πώλησης των προϊόντων είναι σε όλη τη διάρκεια του τρέχοντος έτους (με εξαίρεση τον Σεπτέμβριο) χαμηλότερες από τις αντίστοιχες πληθωριστικές προσδοκίες των επιχειρηματιών στον τομέα των υπηρεσιών.
Οι πληθωριστικές προσδοκίες των βιομηχάνων κατέγραψαν μεγάλη μείωση από τα τέλη του 2022, παραμένοντας μάλιστα για μερικούς μήνες σε αρνητικό έδαφος (Αύγουστος 2023-Φεβρουάριος 2024), ωστόσο στη συνέχεια αυξήθηκαν και παραμένουν ήπια θετικές το τελευταίο ενάμιση περίπου έτος (Γράφημα 3α).
Το τελευταίο συνάδει με την εξέλιξη του δείκτη τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία, ο οποίος μειώνεται από το 2023 και μετά. Επιπρόσθετα, οι προσδοκίες για την εξέλιξη των τιμών το επόμενο τρίμηνο στις υπηρεσίες διαμορφώθηκαν τον Σεπτέμβριο σε ελαφρώς θετικό έδαφος, καταγράφοντας σημαντική πτώση σε σύγκριση με τους προηγούμενους μήνες.
Τέλος, οι προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη των τιμών το επόμενο δωδεκάμηνο και οι επιχειρηματικές προσδοκίες για την εξέλιξη των τιμών το επόμενο τρίμηνο στο λιανικό εμπόριο ακολούθησαν παράλληλη πτωτική πορεία μέχρι τα μέσα του 2023 (Γράφημα 3β). Έκτοτε η εξέλιξή τους έχει διαφοροποιηθεί με τις προβλέψεις των καταναλωτών να κινούνται ανοδικά και να διατηρούνται σχετικά σταθερές το τελευταίο εξάμηνο. Αντίθετα, οι προσδοκίες των λιανεμπόρων για την εξέλιξη των τιμών διατηρούν την πτωτική τάση, αν και παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις.