Η νέα έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης δεν αλλάζει μόνο την τεχνολογία και τις αγορές, αλλά δημιουργεί περιουσίες με ρυθμούς που δεν έχουν καταγραφεί ξανά στην οικονομική ιστορία. Σύμφωνα με στοιχεία της CB Insights, δεκάδες ιδρυτές και επενδυτές AI έχουν γίνει δισεκατομμυριούχοι μέσα σε λίγους μήνες, καθώς οι αποτιμήσεις των εταιρειών τους εκτοξεύονται και οι γύροι χρηματοδότησης φτάνουν σε ιστορικά υψηλά.
Η νέα γενιά «AI unicorns»
Η χρονιά σημαδεύτηκε από εντυπωσιακές χρηματοδοτήσεις εταιρειών όπως η Anthropic, η Safe Superintelligence, η OpenAI και η Anysphere. Συνολικά, υπάρχουν πλέον 498 ιδιωτικές εταιρείες AI με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων, με συνολική αξία 2,7 τρισ. δολαρίων, εκ των οποίων οι 100 ιδρύθηκαν μόλις από το 2023. Παράλληλα, περισσότερες από 1.300 startups AI αποτιμώνται πάνω από 100 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με το cnbc.
Η έκρηξη αυτή δεν αφορά μόνο τον ιδιωτικό τομέα. Οι μετοχές γιγάντων όπως Nvidia, Meta και Microsoft έχουν εκτοξευθεί, όπως και οι εταιρείες υποδομών που κατασκευάζουν data centers, ενώ οι αμοιβές για κορυφαίους μηχανικούς AI φτάνουν σε δυσθεώρητα επίπεδα. «Δεν έχουμε ξαναδεί πλούτο να δημιουργείται σε τέτοιο μέγεθος και τόσο γρήγορα εδώ και πάνω από έναν αιώνα», δήλωσε ο Άντριου Μακάφι, ερευνητής του MIT.
Μέσα σε λίγους μήνες, η Anthropic συζητά νέα χρηματοδότηση 5 δισ. δολαρίων που θα ανεβάσει την αποτίμησή της στα 170 δισ., σχεδόν τριπλάσια σε σχέση με τον Μάρτιο. Η Anysphere αποτιμήθηκε 9,9 δισ. τον Ιούνιο και λίγο αργότερα δέχθηκε προσφορές που ξεπερνούν τα 18 δισ. δολάρια, μετατρέποντας τον 25χρονο CEO Μάικλ Τρουέλ σε δισεκατομμυριούχο. Η Μίρα Μουράτι, πρώην CTO της OpenAI, ίδρυσε τον Φεβρουάριο τη Thinking Machines Lab και μέσα σε πέντε μήνες συγκέντρωσε 2 δισ., αποκτώντας αποτίμηση 12 δισ., το μεγαλύτερο seed round στην ιστορία.
Η διαφορά με το dot-com boom
Σε αντίθεση με τη δεκαετία του ’90, όπου οι τεχνολογικές εταιρείες έσπευδαν να μπουν στο χρηματιστήριο, οι startups AI παραμένουν ιδιωτικές περισσότερο, καθώς η ροή κεφαλαίων από venture funds, κρατικά επενδυτικά ταμεία και family offices είναι συνεχής. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλο μέρος του πλούτου παραμένει «στα χαρτιά», χωρίς άμεση ρευστότητα. Ωστόσο, η ανάπτυξη των δευτερογενών αγορών επιτρέπει σε μετόχους να πουλούν μετοχές σε ιδιώτες επενδυτές ή να αντλούν δάνεια με ενέχυρο την εταιρική τους συμμετοχή.
Η OpenAI σχεδιάζει πώληση μετοχών σε δευτερογενή αγορά, με προτεινόμενη αποτίμηση 500 δισ. δολαρίων, μετά τον γύρο χρηματοδότησης του Μαρτίου στα 300 δισ. Παράλληλα, εξαγορές και συγχωνεύσεις παρέχουν επιπλέον ρευστότητα, 73 τέτοια deals έχουν γίνει από το 2023. Ενδεικτικά, η επένδυση 14,3 δισ. της Meta στη Scale AI έφερε τον ιδρυτή Αλεξάντρ Γουάνγκ στην ομάδα AI της Meta, ενώ η συνιδρύτρια Λούσι Γκουό αγόρασε έπαυλη στο Χόλιγουντ Χιλς έναντι 30 εκατ. δολαρίων.
Η «καρδιά» του πλούτου: Silicon Valley
Η γεωγραφική συγκέντρωση του φαινομένου θυμίζει έντονα την εποχή του dot-com. Το 2024, οι εταιρείες της Silicon Valley άντλησαν πάνω από 35 δισ. δολάρια σε venture funding, ενώ το Σαν Φρανσίσκο πλέον φιλοξενεί περισσότερους δισεκατομμυριούχους (82) από τη Νέα Υόρκη (66). Η ζήτηση για ακίνητα υψηλής αξίας έχει εκτοξευθεί, με περισσότερες πωλήσεις άνω των 20 εκατ. δολαρίων από κάθε άλλη χρονιά στην ιστορία της πόλης.
Η εμπειρία της dot-com εποχής δείχνει ότι οι νεόπλουτοι του AI πιθανότατα θα επενδύσουν αρχικά σε παρόμοιες τεχνολογικές εταιρείες μέσω του δικτύου τους, πριν στραφούν στη διαφοροποίηση. Σταδιακά, όπως και οι πρωτοπόροι του ’90, θα καταφύγουν σε επαγγελματική διαχείριση, αναγνωρίζοντας την ανάγκη προστασίας και ορθολογικής κατανομής του κεφαλαίου.
Όπως τότε, έτσι και τώρα, η επιθυμία για καινοτομία μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέων μοντέλων διαχείρισης πλούτου, προσαρμοσμένων στη φιλοσοφία των τεχνολογικών ιδρυτών. Στο τέλος, όμως, οι ανάγκες γύρω από τη φορολογία, τη διαδοχή, τη φιλανθρωπία και τη διαχείριση επενδυτικών χαρτοφυλακίων θα φέρουν τους περισσότερους κοντά στις παραδοσιακές δομές.
Όπως σχολιάζει ο Κρίνσκι: «Μετά το σοκ των αρχών του 2000, οι περισσότεροι κατάλαβαν την αξία της διαφοροποίησης και της επαγγελματικής καθοδήγησης. Περιμένω ότι το ίδιο θα συμβεί και με την κοινότητα του AI».