Στο «μικροσκόπιο» του Αρείου Πάγου μπήκε η υπόθεση των δανείων σε ελβετικό φράγκο που κρατά σε «ομηρία» χιλιάδες δανειολήπτες.
Στον Αρειο Πάγο βρέθηκε ο Σύλλογος Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου και το ΙΝΚΑ, ενώ στη δίκη άσκησαν πρόσθετη παρέμβαση υπέρ των δανειοληπτών οι Δικηγορικοί Σύλλογοι Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης και σειρά ενώσεων καταναλωτών. Μάλιστα, έξω από τον Αρειο Πάγο είχα συγκεντρωθεί περισσότερα από 100 άτομα, διεκδικώντας την αλλαγή του τρόπου αποπληρωμής των δανειακών τους συμβάσεων που τώρα γίνονται με βάση την ισοτιμία του ελβετικού φράγκου.
Κατα τη διάρκεια της συζήτησης, η πλευρά των δανειοληπτών ζήτησε να γίνουν δεκτοί οι ισχυρισμοί τους περί καταχρηστικότητας του συμβατικού όρου με τον οποίο καλούνται να αποπληρώσουν τις δανειακες δόσεις και τους τόκους αυτών με ισοτιμία ελβετικού φράγκου, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα να καταβάλουν πολλαπλάσια χρήματα σε σχέση με το αρχικό κεφάλαιο δανεισμού τους.
«Εμείς ζητάμε να κριθεί η υπόθεση από φυσικό δικαστή μας και να αποσταλεί προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο της Ε.Ε. προκειμένου να αποφασίσει περί καταχρηστικότητας της ρήτρας ισοτιμίας», ανέφερε πληρεξούσιος δικηγόρος των δανειοληπτών. Οπως σημείωσε, αυτό που ζητούν είναι να γίνει στην Ελλάδα ό,τι έχει συμβεί σε άλλες δέκα χώρες. «Από την Πολωνία έχουν κατατεθεί δέκα ερωτήματα. Η Ουγγαρία, η Κροατία, η Ισπανία και η Λιθουανία είναι μόνο μερικά από τα κράτη μέλη που έχουν στείλει τέτοιο ερώτημα. Η υπόθεση κρίνεται επί νομικών ζητημάτων και όχι με οικονομικά επιχειρήματα, ότι δηλαδή θα καταρρεύσουν οι τράπεζες. Θα πρέπει να ελεγχθεί κατά πόσο εφαρμόζεται η αρχή της διαφάνειας στο δίκαιο του καταναλωτή, διαφορετικά θα στραφούμε κατά του ελληνικού Δημοσίου».
Η πλευρά των δανειοληπτών εξήγησε πως το ανώτατο δικαστήριο είναι σε θέση να λύσει το πρόβλημα μια για πάντα, υποστηρίζοντας πως αν τα δάνεια και οι τόκοι αυτών αποπληρωθούν σε ευρώ, χωρίς το βάρος της ισοτιμίας, αυτό θα αποτελεί μια δίκαιη λύση και για τις δύο πλευρές.
Από την πλευρά τους οι τράπεζες, ισχυρίστηκαν πως δεν τίθεται θέμα καταχρηστικότητας της ρήτρας ούτε ζήτημα διαφάνειας, ενώ επικαλέστηκαν τις πολυάριθμες αποφάσεις τμημάτων και ολομέλειας του Αρείου Πάγου για τον δηλωτικό χαρακτήρα του όρου αποπληρωμής δανείων σε ελβετικό φράγκο.
Σχετικά με την αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ, οι νομικοί παραστάτες των τραπεζών σημείωσαν πως υπάρχει ήδη νομολογία σε ΔΕΕ επί προδικαστικού ερωτήματος ελληνικού δικαστηρίου και ότι, ως εκ τούτου, θεωρούν ότι είναι άνευ αντικειμένου η αποστολή νέου προδικαστικού ερωτήματος.
Η υπόθεση ανατέθηκε σε τέσσερις διαφορετικούς εισηγητές και η απόφαση αναμένεται τους επόμενους μήνες.
Το ιστορικό
Οι πρώτες συλλογικές αγωγές είχαν κατατεθεί το 2015, ενώ το 2019 εκδόθηκε η πρώτη απόφαση «χαστούκι» για τους δανειολήπτες με την πλειοψηφία της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου να αποφασίζει την απόρριψη του αιτήματος αναίρεσης δανειολήπτριας σε ελβετικό φράγκο, η οποία ζητούσε να κριθεί ως καταχρηστικός ο όρος που προέβλεπε την αποπληρωμή των δανείων βάσει της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ.
Σύμφωνα με την 4/2019 απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, ο επίμαχος όρος είναι δηλωτικός και δεν υπόκειται σε έλεγχο καταχρηστικότητας. Η απόφαση ήταν προάγγελος μιας ακόμη σημαντικότερης, που αφορούσε περίπου 70.000 δανειολήπτες, οι οποίοι είχαν λάβει δάνεια ονομαστικής αξίας περί τα 7 δισ. ευρώ από μια μόνο τράπεζα. Το 2021 απορρίφθηκε η σχετική προσφυγή, αλλά και το αίτημα των δανειοληπτών για αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί του εύρους εφαρμογής του νόμου προστασίας του καταναλωτή.
Οι άλλες χώρες
Ο Σύλλογος επιμένει πως η αποστολή προδικαστικού ερωτήματος αποτελεί το «κλειδί» της υπόθεσης που άνοιξε την πόρτα στη δικαίωση και σε άλλες χώρες, όπως η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και Ισπανία αφού η ενωσιακή νομολογία ανέδειξε το ζήτημα της αυστηρότητας της προσυμβατικής ενημέρωσης των δανειοληπτών πριν την κατάρτιση των επίμαχων συμβάσεων με ρήτρα αξίας ελβετικού φράγκου αλλά και το ζήτημα περί διαφάνειας των Γενικών Όρων Συναλλαγής (ΓΟΣ), που ρυθμίζουν τις συμβατικές υποχρεώσεις του δανειολήπτη και τον τρόπο και το ύψος υπολογισμού των δόσεών του.
Στη Γερμανία η κοινή ρήτρα δανείων σε ελβετικό φράγκο κρίθηκε καταχρηστική αφού το γερμανικό ακυρωτικό δικαστήριο δέχτηκε την ελλιπή προσυμβατική ενημέρωση του δανειολήπτη από την τράπεζα σχετικά με τους κινδύνους μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας και ήδη οι πολίτες αποπληρώνουν τα δάνεια χωρίς να καταβάλλουν τα υπέρογκα ποσά.
Αντίστοιχα, το Ανώτατο Γαλλικό Δικαστήριο, υλοποιώντας αποφάσεις του ΔΕΕ, εξέδωσε πλέον αποφάσεις που κρίνουν ότι τα δάνεια με ρήτρα αξίας ελβετικού φράγκου είναι δάνεια με λογιστικό δανεισμό και προκαλούν ως αποτέλεσμα την άνευ ορίων μετακύλιση του συναλλαγματικού κινδύνου στον δανειολήπτη- καταναλωτή.