Η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανακοινώσει νέα μέτρα ανακούφισης για τη χειμαζόμενη μεσαία τάξη, μετά από μια εντυπωσιακή δημοσιονομική ανατροπή που φάνταζε αδιανόητη την περίοδο της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.
Με αυξημένα έσοδα που αιφνιδιάζουν και δείχνουν να συνεχίζονται, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα παρουσιάσει αυτή την εβδομάδα στη ΔΕΘ ένα πακέτο παροχών, το οποίο μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για την επιδίωξή του να γίνει ο μακροβιότερος Έλληνας ηγέτης των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Φοροελαφρύνσεις, στήριξη οικογενειών και συνταξιούχων
Μεταξύ των μέτρων που εξετάζονται περιλαμβάνονται μειώσεις φόρων για τη μεσαία τάξη, ενισχύσεις για οικογένειες και αυξημένες δαπάνες για συνταξιούχους, καθώς και για εργαζόμενους στα σώματα ασφαλείας. Το ύψος του πακέτου μπορεί να ξεπεράσει τα 1,5 δισ. ευρώ, σύμφωνα με πληροφορίες. Αν ο προϋπολογισμός συνεχίσει να υπεραποδίδει, η κυβέρνηση θα μπορούσε να ανακοινώσει νέες παροχές τον Απρίλιο.
Τέτοιου είδους παροχές άλλοτε προκαλούσαν ανησυχία στους επενδυτές, σε μια χώρα που λίγο έλειψε να εγκαταλείψει το ευρώ το 2015 λόγω εκτροχιασμένων δημόσιων οικονομικών.
Έκπληξη με τα πλεονάσματα – Η φοροδιαφυγή στο στόχαστρο
Η αποφασιστική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που οδήγησε σε θεαματική αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, άνοιξε τον δημοσιονομικό χώρο για τον Μητσοτάκη. Το δημόσιο χρέος παραμένει πάνω από το 140% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην ΕΕ, αλλά τα αποτελέσματα των τελευταίων ετών έχουν αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού.
Το 2024 καταγράφηκε πλεόνασμα κόντρα στις προβλέψεις για έλλειμμα, ενώ αντίστοιχες επιδόσεις αναμένονται και φέτος. Η εικόνα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με χώρες όπως η Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, που πασχίζουν να περιορίσουν τα ελλείμματά τους υπό την πίεση των αγορών.
«Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή αποδίδουν και αξίζουν αναγνώριση. Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εντυπωσιακά», δήλωσε ο Τζουνγκ Σικ Κανγκ, επικεφαλής αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα.
Το 2009, όταν ξέσπασε η κρίση, η «παραοικονομία» αντιστοιχούσε στο 27% του ΑΕΠ. Σήμερα, με τη βοήθεια της ψηφιοποίησης πληρωμών, της απλούστευσης διαδικασιών και τακτικών «nudging», η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά, αποτελώντας μάλιστα παράδειγμα για άλλες χώρες.
AAΔΕ: Από το “war room” μέχρι τα drones
Στην καρδιά της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, το «war room» με γιγαντοοθόνες και ζωντανά δεδομένα παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο οικονομικές δραστηριότητες, ενώ κλιμάκια με drones ελέγχουν πλοία που εισέρχονται στα ελληνικά ύδατα.
Ο διοικητής της AAΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, τονίζει ότι η μάχη κατά της φοροδιαφυγής δεν είναι μόνο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα, αλλά και ζήτημα διεθνούς αξιοπιστίας της χώρας.
Χαρακτηριστική ήταν η αιφνιδιαστική επιχείρηση του Αυγούστου στη Σαντορίνη, όπου ελεγκτές πέρασαν από κόσκινο αποδείξεις από 23 πλοία και εντόπισαν παραβάσεις στα 10. Παρόμοιες επιχειρήσεις έγιναν σε όλη τη χώρα το καλοκαίρι.
Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: το 2018, η «τρύπα» στον ΦΠΑ ανερχόταν στο 25,4%, ενώ το 2022 είχε μειωθεί στο 13,7%, σύμφωνα με δεδομένα της ΕΕ.
Η τεχνολογία και η συμμόρφωση
Η AAΔΕ χρησιμοποιεί πλέον τεχνητή νοημοσύνη και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ιεραρχεί ελέγχους. «Διαπιστώσαμε ότι τα έσοδα δεν προκύπτουν από τα πρόστιμα, αλλά από τη συμμόρφωση», εξηγεί ο Νίκος Μπατσίλας, διευθυντής επιχειρησιακού σχεδιασμού της Αρχής.
Η αντίδραση των αγορών και η επόμενη μέρα
Οι αγορές χαιρέτισαν τις προσπάθειες της Ελλάδας. Ενώ η Γαλλία βλέπει τις αποδόσεις των ομολόγων της να πλησιάζουν εκείνα της Ιταλίας, το ελληνικό 10ετές κινείται χαμηλότερα, στο 3,49%.
Στην ομιλία του στη ΔΕΘ, ο Μητσοτάκης θα επιχειρήσει να δείξει ότι οι καρποί της συμμόρφωσης επιστρέφουν στους πολίτες. Ωστόσο, μένει να φανεί αν τα μέτρα θα πείσουν τα νοικοκυριά που βιώνουν πάνω από δέκα χρόνια ακρίβειας και πιέσεων. Η κρίσιμη δοκιμασία θα έρθει το 2027, όταν θα κριθεί αν μπορεί να κατακτήσει τρίτη συνεχόμενη θητεία, κάτι που δεν έχει πετύχει κανένας από τους προκατόχους του.
Όπως σημειώνει η Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια έρευνας στη διαΝΕΟσις, τα μέτρα ενδέχεται να ενισχύσουν περαιτέρω τη συμμόρφωση και να τροφοδοτήσουν έναν ενάρετο κύκλο: «Όσο περισσότεροι πληρώνουν, τόσο θα μειώνεται το φορολογικό βάρος».