Τον πρώτο καιρό μετά την υπογραφή της, η προσφυγική συμφωνία Ε.Ε. -Τουρκίας έδειχνε ότι λειτουργούσε καλά. Οι πρόσφυγες και μετανάστες που περνούσαν από την Τουρκία στην Ελλάδα μειώθηκαν δραστικά διότι η Άγκυρα συγκρατούσε αποτελεσματικά τις ροές.
Ομως ο ζήλος της Τουρκίας εξασθένησε το τελευταίο διάστημα με την αιτιολογία ότι η Ευρώπη δεν κατέβαλλε την οικονομική βοήθεια όπως είχε συμφωνηθεί. Εκτός αυτού η Αγκυρα άρχισε να απειλεί με το τέλος της προσφυγικής συμφωνίας κάνοντας μάλιστα λόγο για «άνοιγμα των συνόρων».
Την ίδια στιγμή όμως, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φοβούνται πως μια ακύρωση της συμφωνίας θα οδηγήσει σε αύξηση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη και θα ενισχύσει ακροδεξιές και λαϊκιστικές δυνάμεις στην ευρωπαϊκή επικράτεια.
Πρόβλημα η διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα
Η Γερμανίδα καγκελάριος είναι πάντως πεπεισμένη ότι η συμφωνία για προσφυγικό έχει νόημα και ότι θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται και στο μέλλον. Στην συνάντηση της με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στην Αγκυρα την περασμένη εβδομάδα η Αγκελα Μέρκελ ευχαρίστησε τη Τουρκία για τη φιλοξενία εκατομμυρίων σύρων προσφύγων και υποσχέθηκε επιπλέον οικονομική βοήθεια.
Ο ειδικός σε ζητήματα μετανάστευσης Γκέρλαντ Κνάους, ο οποίος θεωρείται ένα από τους αρχιτέκτονες της προσφυγικής συμφωνίας, εκτιμά ότι «ορθώς η καγκελάριος υποσχέθηκε στην Τουρκία περαιτέρω οικονομική βοήθεια, διότι χωρίς αυτή τίθεται σε κίνδυνο η προσφυγική συμφωνία».
Για τον αυστριακό ειδικό υπάρχει ένα ακόμα πρόβλημα που είναι σε θέση να δυναμιτίσει τη συμφωνία: «Η αδυναμία της ΕΕ να διασφαλίσει στους προσφυγικούς καταυλισμούς στα ελληνικά νησιά ότι η εξέταση των αιτημάτων χορήγησης ασύλου θα γίνεται δίκαια και με αξιοπρεπείς συνθήκες.
Στην ουσία το σύστημα ασύλου έχει καταρρεύσει. Στην παρούσα φάση ισούται με μηδέν η πιθανότητα επαναπροώθησης στην Τουρκία ατόμων που δεν χρίζουν ασύλου. Αν η Ε.Ε. δεν καταφέρει να λύσει αυτό το πρόβλημα η προσφυγική συμφωνία θα αποτύχει».
Το μέλλον της προσφυγικής συμφωνίας εξαρτάται όμως και από τους οικονομικούς πόρους. Στην παρούσα φάση οι χώρες μέλη της Ε.Ε. συζητούν για τον προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας. Οι διαπραγματεύσεις κάθε άλλο παρά εύκολες είναι λόγω της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας που συνεπάγεται σημαντική μείωση των εισφορών στα κοινοτικά ταμεία.
Στην προσπάθεια εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης στο ζήτημα του κοινοτικού προϋπολογισμού πραγματοποιείται στις 20 Φεβρουαρίου έκτακτη σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες. Το ζήτημα της οικονομικής στήριξης της Αγκυρας στο προσφυγικό με επιπλέον δισ. βρίσκεται ήδη στην ατζέντα.