Οι συσχετισμοί δυνάμεως ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία δεν μας ευνοούν. Η Τουρκία διαθέτει βιομηχανική βάση, ενώ η Ελλάδα στηρίζεται στις υπηρεσίες οι οποίες, όμως, έχουν ελάχιστη χρησιμότητα σε περίπτωση σύρραξης. Η Τουρκία διαθέτει ισχυρές και ετοιμοπόλεμες δυνάμεις, ενώ η Ελλάδα επί μία εβδομηκονταετία δεν έχει εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις- με μόνη εξαίρεση το καταστροφικό 1974.
Η Τουρκία έχει πληθυσμό ο οποίος, επιπροσθέτως, κυριαρχείται από νέους, πολύ μεγαλύτερο από τον ελληνικό. Υπάρχουν δύο δεδομένα στα οποία αναφέρονται οι ελληνικοί παράγοντες. Ο πρώτος αφορά το διεθνές πλαίσιο. Προβάλλεται τακτικά η άποψη ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη, ενώ η Ελλάδα πλαισιώνεται από ισχυρές συμμαχίες και εντάσσεται σε σημαντικά διεθνή δίκτυα. Επίσης, θεωρείται ότι το Διεθνές Δίκαιο προστατεύει την Ελλάδα η οποία, ως γνωστόν, «δεν διεκδικεί τίποτα».
Το δεύτερο δεδομένο αναφέρεται στις εσωτερικές τουρκικές αντιφάσεις ως προς τα ζητήματα ταυτότητας. Το κουρδικό θεωρείται ωρολογιακή βόμβα. Οι οικονομικές και πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις και τα παράλια από τη μία και το εσωτερικό της Τουρκίας από την άλλη εντείνουν το πρόβλημα. Τις τελευταίες εβδομάδες η Ελλάδα αφυπνίζεται. Αναιρούνται και οι δύο παράμετροι στις οποίες οι διπλωματικοί και διεθνολογικοί κύκλοι θεμελιώνουν το ισχύον αφήγημα. Το κουρδικό βαίνει προς εκτόνωση, μετά τη διάλυση του PKK και τη λήξη του κουρδικού ενόπλου αγώνα.
Οι ελληνικές διπλωματικές προσπάθειες για την αποτροπή της τουρκικής αναβάθμισης δεν αποδίδουν· οι ευρύτερες εντάσεις αναστέλλουν τις ηθικές επιφυλάξεις. Η πρόσφατη δήλωση του Προέδρου Τραμπ «δεν έχω μόνιμους εχθρούς» συνεπάγεται ότι δεν έχει ούτε και μόνιμους φίλους.
Ανατρέπει οριστικά την ελπίδα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα στηρίξουν την Ελλάδα, ακόμη και σε απόκλιση από τα άμεσα συμφέροντά τους. Ως προς την προστασία του Διεθνούς Δικαίου, οι εξελίξεις στο ουκρανικό έχουν διαλύσει και τις τελευταίες ψευδαισθήσεις.
Τέλος, η μεσολάβηση της Τουρκίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει πλήρως αναβαθμίσει τον διεθνή της ρόλο. Η σημερινή κατάσταση ως προς την ισορροπία δυνάμεως ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία είναι ανησυχητική. Η διπλωματική και αμυντική προσέγγιση την οποία οικοδόμησε υπομονετικά η ελληνική ηγεσία επί δεκαετίες εμφανίζεται ξεπερασμένη από τις εξελίξεις.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον; Μπορεί να αλλάξει ο σημερινός συσχετισμός;
Η επιδείνωση της δημογραφικής απόκλισης αποτελεί τη μόνη απόλυτη βεβαιότητα. Οικονομικά και αμυντικά η απόσταση, κατά πάσαν πιθανότητα, θα ενταθεί. Τέλος, η συνεχής εμπλοκή της Τουρκίας σε περιφερειακές συγκρούσεις, αναπόφευκτα εντεινόμενες στο νέο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο το αξιόμαχο των ενόπλων της δυνάμεων.
Στον διπλωματικό τομέα, οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν την Τουρκία χώρα-κλειδί στον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας. Η νέα αμερικανική πολιτική containment, η οποία στρέφεται εναντίον της Κίνας, επιδιώκει να στηριχτεί σε δύο συστήματα.
Το ένα, ηπειρωτικό, περιλαμβάνει τη Ρωσία και ένα μεγάλο τμήμα της Ευρώπης. Το δεύτερο, θαλάσσιο, αντιστοιχεί, κατά το μάλλον ή ήττον, στο δίκτυο των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ. Η Τουρκία μπορεί να εξελιχθεί σε άρθρωση ανάμεσά τους.
Αν ισχύσει αυτή η υπόθεση, η διαπραγματευτική της θέση ενισχύεται εντυπωσιακά. Το γεωπολιτικό και διπλωματικό τοπίο έχει αλλάξει άρδην. Οι καθιερωμένες διπλωματικές αντιλήψεις και μέθοδοι φαίνονται εκτός πραγματικότητας. Είναι πλέον επιτακτικό να γίνουν ριζικές αναθεωρήσεις. Υπάρχουν άραγε οι επιστημονικές, διοικητικές και πολιτικές προϋποθέσεις;
Διαθέτει η αθηναϊκή κοινωνία και διανόηση το αναγκαίο πλαίσιο για τον ελεύθερο, άνευ φόβου και πάθους, διάλογο- αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για την αναζήτηση της γεωπολιτικής και διπλωματικής καινοτομίας; Τα πνευματικά εμπόδια συνήθως αποβαίνουν ισχυρότερα από τα υλικά.