Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιταχύνει τις διεργασίες για έναν νέο μηχανισμό χρηματοδότησης της Ουκρανίας, ο οποίος θα στηριχθεί στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Το σχέδιο, που παρουσιάστηκε στο άτυπο Ecofin στην Κοπεγχάγη, προβλέπει τη διάθεση έως 170 δισ. ευρώ μέσω «δανείων αποζημίωσης» (reparation loans). Στόχος είναι να δοθεί οικονομική ανάσα στο Κίεβο, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει έλλειμμα χρηματοδότησης 18,1 δισ. δολαρίων για το 2026, σύμφωνα με τον Ουκρανό υπουργό Οικονομικών Σερχίι Μαρτσένκο.
Τα ρωσικά assets στην Euroclear
Το πλαίσιο βασίζεται σε μετρητά που έχουν προκύψει από την ωρίμανση ρωσικών κρατικών τίτλων στην Euroclear (Βρυξέλλες). Από τα 194 δισ. ευρώ σε ρωσικά assets, περίπου 170 δισ. έχουν ήδη μετατραπεί σε μετρητά.
Η πρόταση προβλέπει την τοποθέτηση αυτών των κεφαλαίων σε ειδικά ομόλογα μηδενικού επιτοκίου που θα εκδώσει η ΕΕ, με τα έσοδα να κατευθύνονται προς την Ουκρανία σε δόσεις.
Νομικές και πολιτικές ανησυχίες
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι δεν προτείνει κατάσχεση ρωσικών κυριαρχικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά αξιοποίηση των αποθεματικών μέσω προσωρινού μηχανισμού.
Ο Επίτροπος Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις σημείωσε ότι «η Ρωσία θα διατηρήσει τη νομική αξίωση επί των assets, όμως τα συσσωρευμένα μετρητά μπορούν να χρηματοδοτήσουν την Ουκρανία».
Η ΕΚΤ μέσω της Κριστίν Λαγκάρντ έχει εκφράσει επιφυλάξεις, κυρίως για τη νομισματική σταθερότητα και την εικόνα του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος. Παράλληλα, χώρες όπως Γερμανία, Βέλγιο και Γαλλία τονίζουν ότι η χρήση του «κεφαλαίου» και όχι μόνο των κερδών ενέχει κινδύνους για το διεθνές κύρος της ΕΕ.
Για την αποφυγή βέτο από χώρες όπως η Ουγγαρία, εξετάζεται λύση μέσω διμερών εγγυήσεων ή με ειδικό όχημα (SPV).
Η διάσταση των διεθνών εταίρων
Οι ΗΠΑ πιέζουν για πιο τολμηρές κινήσεις, με σημείωμα που φέρεται να προώθησε ο Ντόναλντ Τραμπ στην ομάδα των G7, ζητώντας «καινοτόμες λύσεις» που να περιλαμβάνουν ακόμη και την αξιοποίηση του ρωσικού κεφαλαίου για την άμυνα της Ουκρανίας.
Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος δείχνει απρόθυμος να αυξήσει τη δική του άμεση χρηματοδοτική και στρατιωτική στήριξη, επιδιώκοντας να αφήσει την Ευρώπη να επωμιστεί το βάρος.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στήριξε την ιδέα των «δανείων αποζημίωσης», υπογραμμίζοντας ότι τα δάνεια θα αποπληρωθούν μόνο εφόσον η Ρωσία δεχθεί να αποζημιώσει το Κίεβο:
«Δεν χρειάζεται να περιμένουμε το τέλος της σύγκρουσης, η Ουκρανία χρειάζεται βοήθεια σήμερα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Οικονομικές ισορροπίες και επόμενα βήματα
Η εφαρμογή του σχεδίου θα απαιτήσει έγκριση από τα εθνικά κοινοβούλια, καθώς συνεπάγεται κοινή ανάληψη κινδύνου. Επίσης, το καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας, που ανανεώνεται ανά έξι μήνες, πρέπει να παραμείνει σε ισχύ για όλη τη διάρκεια των δανείων, κάτι που το καθιστά ευάλωτο σε πολιτικές ανατροπές.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Λαρς Κλίνγκμπάιλ δήλωσε ότι «θέλουμε να ανταποκριθούμε στην ευθύνη μας απέναντι στην Ουκρανία, αλλά κάθε βήμα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά».
Από την άλλη, το Κρεμλίνο μέσω του Ντμίτρι Πεσκόφ προειδοποίησε ότι η χρήση των ρωσικών assets «δεν θα μείνει αναπάντητη», αναδεικνύοντας τον κίνδυνο περαιτέρω κλιμάκωσης στις σχέσεις με τη Μόσχα.
Το ζήτημα παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητο, καθώς αγγίζει όχι μόνο την οικονομική σταθερότητα αλλά και την γεωπολιτική αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.