Η έννοια της υπερεργασίας φαίνεται να έχει βαθιά ριζώσει στην ελληνική εργασιακή πραγματικότητα.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, περίπου ένας στους πέντε Έλληνες εργάζεται πάνω από 45 ώρες την εβδομάδα, συνυπολογίζοντας κύρια και δευτερεύουσα απασχόληση — ιδίως στην ηλικιακή ομάδα 20-64 ετών.
Η Ελλάδα στην κορυφή της ΕΕ
Η τάση αυτή της «δουλειάς πέρα από το οκτάωρο» ξεπερνά κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ενώ στην ΕΕ το φαινόμενο αφορά μόλις το 10,8 % των εργαζομένων, στην Ελλάδα αγγίζει το 20,9 %, το υψηλότερο ποσοστό στην Ένωση.
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Κύπρος με 16,6 %.
Αιτίες και συνέπειες της υπερεργασίας
Η κατακόρυφη αύξηση των ωρών εργασίας συνδέεται κυρίως με την οικονομική πίεση και την ανάγκη κάλυψης ελλειμμάτων εισοδήματος.
Πολλοί εργαζόμενοι συνδυάζουν πολλαπλές δουλειές για να διατηρήσουν ένα στοιχειώδες βιοτικό επίπεδο.
Ωστόσο, οι παρατεταμένες ώρες εργασίας δεν οδηγούν απαραίτητα σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα.
Αντίθετα, ενισχύουν φαινόμενα κόπωσης, μειώνουν την ποιότητα εργασίας και αυξάνουν τον κίνδυνο ψυχικής εξουθένωσης.
Σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πλειονότητα των εργαζομένων (72,3 %) κινείται εντός του εύρους 20-44 ωρών εβδομαδιαίας εργασίας.
Η Ελλάδα αποτελεί αρνητική εξαίρεση, με έναν στους πέντε να ξεπερνά το όριο των 45 ωρών.
Η εικόνα αυτή υποδηλώνει ανισορροπία στο εργασιακό οικοσύστημα και υψηλό κίνδυνο επαγγελματικής εξουθένωσης, με αντίκτυπο στην υγεία, την παραγωγικότητα και τη συνοχή στον εργασιακό χώρο.
Επιπτώσεις στην αγορά και στις επιχειρήσεις
Η υπερεργασία έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα ποσοστά απουσιών, μειώνει τη δέσμευση των εργαζομένων και αποδυναμώνει την εταιρική κουλτούρα.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, συμβάλλει σε χαμηλότερη αποδοτικότητα και υπονομεύει τη βιωσιμότητα των οργανισμών.
Προτάσεις για μια βιώσιμη εργασιακή ισορροπία
Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο, απαιτείται αναθεώρηση των εργασιακών κανονισμών, ενίσχυση της συλλογικής διαπραγμάτευσης και αποτελεσματικοί έλεγχοι συμμόρφωσης.
Παράλληλα, οι οργανισμοί οφείλουν να επενδύσουν σε ευέλικτα μοντέλα εργασίας, πολιτικές υγείας και ευημερίας και προγράμματα πρόληψης εξουθένωσης.
Η κουλτούρα των υπερωριών πρέπει να αντικατασταθεί από μια κουλτούρα ισορροπίας — όπου η παραγωγικότητα δεν αντιπαρατίθεται στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Η πρόκληση για το μέλλον
Σε μια εποχή όπου η ισορροπία ζωής και εργασίας τείνει να γίνει πολυτέλεια, η Ελλάδα καλείται να επαναπροσδιορίσει το εργασιακό της μοντέλο.
Η υπερεργασία, όσο «αναγκαία» κι αν φαίνεται, έχει βαρύ κοινωνικό και ψυχολογικό κόστος που κανένα εισόδημα δεν μπορεί να αντισταθμίσει.