Οι ΗΠΑ φαίνεται να επιδιώκουν μονοπωλιακό έλεγχο στις παραδόσεις φυσικού αερίου προς την Ουκρανία μέσω της ελληνικής επικράτειας, εστιάζοντας τις αντιρρήσεις τους στο ανταγωνιστικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν που εισέρχεται στη χώρα μας διαμέσου του αγωγού TAP. Η ενεργειακή στρατηγική της Ουάσινγκτον στοχεύει στην προώθηση του αμερικανικού LNG έναντι άλλων πηγών ενέργειας.
Αμερικανικές πιέσεις για περιορισμό του αζερικού αερίου
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής», κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, μετά την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της Atlantic See LNG Trade και της ουκρανικής Naftogaz στην Αθήνα, παρουσία του προέδρου Ζελένσκι, η αμερικανική πλευρά επέβαλε περιορισμούς στη μεταφορά αζερικού αερίου προς την Ουκρανία μέσω της Ελλάδας και του Κάθετου Διαδρόμου.
Το ζήτημα, που έφτασε μέχρι το Μαξίμου, επιλύθηκε – σύμφωνα με διπλωματικές πηγές – όταν η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύθηκε ότι η χρήση αζερικού αερίου θα αποτελεί την τελευταία επιλογή. Η δέσμευση αυτή διασφαλίζει την υλοποίηση των συμβάσεων για παραδόσεις αμερικανικού LNG από τον Δεκέμβριο 2025 έως τον Μάρτιο 2026.
Τεχνικές προκλήσεις και εναλλακτικές λύσεις ενέργειας
Σε περίπτωση καθυστέρησης φορτίων αμερικανικού LNG ή τεχνικών προβλημάτων στην αεριοποίηση, η ελληνική εταιρεία θα πρέπει να καλύψει τις συμβατικές υποχρεώσεις προς τη Naftogaz χρησιμοποιώντας το «καλάθι» αερίου της ΔΕΠΑ, το οποίο περιλαμβάνει:
• Αζερικό φυσικό αέριο από τον αγωγό TAP
• Εισαγωγές LNG από διάφορες πηγές
• Εγχώριες και περιφερειακές προμήθειες ενέργειας
Η ελληνική πλευρά χαρακτηρίζει το επεισόδιο ως παρεξήγηση που πλέον έχει λυθεί.
Επιπτώσεις στο διασυνοριακό έργο Route 3
Οι αμερικανικές ενστάσεις δημιουργούν ερωτήματα για τη στάση της Ουάσινγκτον απέναντι στο νέο διασυνοριακό έργο Route 3. Το έργο σχεδιάζεται από τους διαχειριστές συστημάτων Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Μολδαβίας και Ουκρανίας, σε συνεργασία με τον ICGB, και προβλέπει παραδόσεις αζερικού αερίου μέσω του Κάθετου Διαδρόμου από το σημείο διασύνδεσης ICGB–TAP.
Από το ίδιο σημείο η Βουλγαρία προμηθεύεται 1 δισ. κυβικά μέτρα αζερικού αερίου, ενώ η ΔΕΠΑ έχει εξασφαλίσει αντίστοιχες ποσότητες.
Στρατηγική σημασία του αγωγού TAP για την Ευρώπη
Ο TAP, μέρος της ευρωπαϊκής στρατηγικής διαφοροποίησης από τη Ρωσία, αποτελεί κρίσιμη πηγή ενέργειας για Ελλάδα και Ευρώπη. Η ΕΕ επιδιώκει τον διπλασιασμό της δυναμικότητάς του, ωστόσο ορισμένα κράτη-μέλη εκφράζουν ενστάσεις λόγω του ότι το Αζερμπαϊτζάν εισάγει – έστω σε μικρότερες ποσότητες πλέον – ρωσικό φυσικό αέριο.
Τεχνικές διαβεβαιώσεις και ενεργειακή διπλωματία
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα διαβεβαιώνουν ότι, ακόμη και με εισαγωγές ρωσικού αερίου, ο αγωγός TAP δεν συνδέεται με το εγχώριο δίκτυο του Αζερμπαϊτζάν, άρα δεν είναι τεχνικά δυνατή η ανάμειξη.
Το Μπακού εξηγεί ότι οι ρωσικές εισαγωγές καλύπτουν ανάγκες της εσωτερικής αγοράς. Χωρίς αυτές, θα προέκυπταν ελλείμματα που θα επηρέαζαν τις εξαγωγές προς την Ευρώπη, υπονομεύοντας την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής.