Είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι η διακυβέρνηση της χώρας διαχρονικά βρίσκεται στα χέρια ερασιτεχνών, δηλ. κατά κανόνα ανθρώπων που δεν διαθέτουν επαγγελματισμό, οργανοτικότητα ή ειδικές γνώσεις, αλλά χαρακτηρίζονται από προχειρότητα και ανευθυνότητα.
Με αποτέλεσμα, η χώρα να παραπαίει, να βουλιάζει. Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά σκανδάλων «εμπλουτίζει» τον χαρακτηρισμό «ερασιτεχνισμός» και με το χαρακτηριστικό της «ανεντιμότητας».
Του Θανάση Φροντιστή*
Παρά το γεγονός όμως ότι υπήρξαν πολιτικοί που χρηματίστηκαν, θεωρώ ότι η βασική αιτία της απαξίωσης της χώρας μας είναι το γεγονός ότι την διακυβέρνηση των διαφόρων τομέων ασκούν άνθρωποι χωρίς ειδικές γνώσεις και διοικητικές ικανότητες, οι οποίοι προσπαθούν να ασκήσουν το έργο της διοίκησης κυριολεκτικά στου «κασιδιάρη το κεφάλι».
Πώς μπορεί η χώρα να πάει μπροστά, όταν η πολιτικοί δεν διαθέτουν στρατηγικό όραμα για τη χώρα και, κατ’ επέκταση, ένα στρατηγικό σχέδιο εξειδικευμένο και προσαρμοσμένο στους διάφορους επιμέρους τομείς και διαρθρωμένο πάνω στον χρόνο, ως μεσοπρόθεσμο, μακροπρόθεσμο, με στόχους, προγράμματα δράσης και στοχευόμενα αποτελέσματα;
Ο κ. Σημίτης ως πρωθυπουργός είχε τονίσει τον επιτελικό ρόλο του κράτους και, φυσικά, της κυβέρνησης ως σχεδιαστή, συντονιστή και ελεγκτή, ιδέα όμως που δεν εφάρμοσε στις κυβερνήσεις του. Ο κ. Μητσοτάκης από τις πρώτες μέρες της πρώτης κυβέρνησής του, ανάμεσα στ’ άλλα, εκόμισε και την «καινοτομία» του «επιτελικού κράτους» που στεγάστηκε στου Μαξίμου.
Το μόρφωμα αυτό όμως, αντίθετα με τις σχετικές αρχές της διοικητικής επιστήμης, αντί να «σχεδιάζει, εποπτεύει και ελέγχει» συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες και τις απορρέουσες από αυτές αποφάσεις τις οποίες ασκεί και παίρνει ο Πρωθυπουργός. Έτσι, οι υπουργοί μεταβάλλονται σε εκτελεστικά όργανα των θελήσεων του Πρωθυπουργού. Στου Μαξίμου λοιπόν στεγάζεται, για πρώτη φορά στα χρονικά, ένα αόρατο, πολυάνθρωπο και πολυδαίδαλο σύστημα διοίκησης – διακυβέρνησης, που «υπηρετεί» τον «αυτοκράτορα Πρωθυπουργό» και τις όποιες θελήσεις του.
Οι άνθρωποι του Μαξίμου συνιστούν έτσι, όχι βέβαια ένα επιτελικό σύστημα, αλλά μια υπερεξουσία πάνω από Υπουργούς και άλλους υψηλά ιστάμενους αξιωματούχους. Έτσι, αντί για το πολυπόθητο αποκεντρωμένο κράτος που να βρίσκεται κοντά και να υποστηρίζει τον πολίτη, έχουμε αποκτήσει ένα απόλυτα συγκεντρωτικό κράτος σαν εκείνα που υπήρχαν τον Μεσαίωνα. Όλα γίνονται από ή εν ονόματι του Πρωθυπουργού, το όνομα και το επώνυμο του οποίου έχουμε κουραστεί να ακούμε οποτεδήποτε ανακοινώνονται αποφάσεις ή ενέργειές του.
Ως παράδειγμα, με μια τέτοια δομή της εξουσίας και «επιτελικού κράτους», ας μας απαντήσει κάποιος τι γυρεύει στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ως Υπουργός ένας Ιατρός-Μικροβιολόγος με μετεκπαίδευση στην… εξωσωματική γονιμοποίηση, ή στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ένας Ιατρός Ορθοπεδικός Χειρουργός, πρώην επαγγελματίας μπασκετμπολίστας…
Έρμη Αγροτική Ανάπτυξη, έρμη Εμπορική Ναυτιλία. Και να ήταν μόνο αυτά τα Υπουργεία, επικεφαλής των οποίων είναι άσχετοι με το αντικείμενό τους, «ερασιτέχνες Υπουργοί»… Φαίνεται, ότι στην πολιτική μπορεί να είσαι ακόμα και άσχετος με ένα αντικείμενο αρκεί όμως να είσαι αρεστός στον πρωθυπουργό για να… οριστείς επικεφαλής ενός υπουργείου…
* Ο Θανάσης Φροντιστής είναι Δρ. Οικονομολόγος-π. Πανεπιστημιακός-Συγγραφέας