Οι ηγέτες της ΕΕ δεν κατάφεραν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στις Βρυξέλλες να δώσουν σαφή εντολή για να προχωρήσει το πρωτοποριακό σχέδιο αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να εκδοθεί δάνειο 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία.
To Βέλγιο, σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, το οποίο διαχειρίζεται τη μερίδα του λέοντος των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων, προέβαλε σειρά απαιτήσεων και επιφυλάξεων που, όπως φαίνεται, δεν κατέστη δυνατό να ικανοποιηθούν πλήρως από τους υπόλοιπους ηγέτες.
Το τελικό κείμενο των συμπερασμάτων δεν απορρίπτει το σχέδιο, αλλά ουσιαστικά χαμηλώνει σημαντικά τους τόνους, αποφεύγοντας τις πιο φιλόδοξες διατυπώσεις προηγούμενων σχεδίων.
Έτσι, αντί για ρητή απόφαση, αναφέρει:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεσμεύεται να καλύψει τις επείγουσες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026-2027, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών και αμυντικών της προσπαθειών.
Καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει, το συντομότερο δυνατό, επιλογές χρηματοδοτικής στήριξης βάσει αξιολόγησης των αναγκών της Ουκρανίας και να συνεχιστεί η προετοιμασία, ώστε το Συμβούλιο να επανέλθει στο ζήτημα στην επόμενη σύνοδό του. Υπό το ευρωπαϊκό δίκαιο, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να παραμείνουν δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία τερματίσει τον επιθετικό της πόλεμο και αποζημιώσει για τις ζημιές που προκάλεσε».
Η διατύπωση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει το σχέδιο, ωστόσο η έλλειψη συγκεκριμένης εντολής θεωρείται αναστολή της πολιτικής δυναμικής που ήθελε να δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η βελγική αντίσταση και η δυσφορία Ζελένσκι
Η Ουκρανία περίμενε μια αποφασιστική στήριξη από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, μετά την κίνηση των Ηνωμένων Πολιτειών να εντείνουν για πρώτη φορά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Το Κίεβο ήλπιζε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα ενέκριναν το πρωτοποριακό σχέδιο χορήγησης δανείου 140 δισ. ευρώ, βασισμένου στα παγωμένα ρωσικά assets.
Ωστόσο, μετά τη Σύνοδο, ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι άφησε να εννοηθεί πως οι εξελίξεις δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες που είχε το Κίεβο.
«Χρειαζόμαστε αυτά τα χρήματα το 2026, και καλύτερα να τα έχουμε στην αρχή του έτους», είπε, προσθέτοντας με νόημα: «Ξέρουμε ποιος μπορεί να μπλοκάρει και μπορούμε να συνεργαστούμε με αυτούς τους ανθρώπους» — αναφορά που ερμηνεύθηκε ως αιχμή προς το Βέλγιο.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ κράτησε σταθερή γραμμή, θέτοντας τρεις προϋποθέσεις για να δώσει το πράσινο φως:
- Πλήρη αμοιβαιοποίηση του κινδύνου, περιλαμβανομένων πιθανών νομικών διεκδικήσεων από τη Ρωσία.
- Δεσμευτικές εγγυήσεις ότι, αν τα περιουσιακά στοιχεία αποδεσμευτούν και χρειαστεί να επιστραφούν, όλα τα κράτη μέλη θα συμμετάσχουν οικονομικά.
- Υποχρέωση κοινής συμμετοχής όλων των ευρωπαϊκών χωρών που διακρατούν ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία.
«Αν κινηθούμε, πρέπει να κινηθούμε όλοι μαζί· αυτό σημαίνει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», δήλωσε. «Αν ικανοποιηθούν αυτοί οι τρεις, κατά τη γνώμη μου, λογικοί όροι, μπορούμε να προχωρήσουμε. Αν όχι, θα κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, πολιτικά και νομικά, για να σταματήσω αυτή την απόφαση».
Παρά τις νέες εκδοχές του σχεδίου που κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας, με ενισχυμένες αναφορές στη συλλογική ευθύνη, τη συνοχή του G7 και τον σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, ο Ντε Βέβερ παρέμεινε ανένδοτος, θέτοντας πολύ υψηλό πήχη για συναίνεση.
Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δοκιμάζεται, ενώ το ουκρανικό σχέδιο αποζημιώσεων παραμένει μετέωρο, εξαρτώμενο από τις πολιτικές ισορροπίες στο εσωτερικό της Ένωσης και την τελική στάση του Βελγίου.
Οικονομικά στήριξη στην Ουκρανία για το 2026 και 2027
Κατά τα άλλα οι 26 ηγέτες της ΕΕ, πλην της Ουγγαρίας, υιοθέτησαν τα συμπεράσματά τους για την Ουκρανία, δεσμευόμενοι να αντιμετωπίσουν τις «πιεστικές» οικονομικές ανάγκες της το 2026 και 2027, ανακοίνωσε αξιωματούχος της ΕΕ.
«Σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα: Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αντιμετωπίσει τις πιεστικές χρηματοοικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης στις στρατιωτικές και αμυντικές της προσπάθειες», δήλωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα στο «Χ».
Η ανταγωνιστικότητα και η διπλή μετάβαση
Το συμβούλιο κατέληξε και σε ένα κείμενο συμπερασμάτων στη θεματική της ανταγωνιστικότητας και της διπλής μετάβασης.
Για το λόγο αυτό καλεί την Επιτροπή και τους συννομοθετούντες «να προωθήσουν με φιλοδοξία την εφαρμογή της στρατηγικής για την ενιαία αγορά έως το 2028 λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον επικείμενο χάρτη πορείας της Επιτροπής».
Απλούστευση
Η μετάβαση που συζήτησαν οι ηγέτες αφορά τη ψηφιοποιήση και την πράσινη ατζέντα. Στο πρώτο ζήτημα, το Συμβούλιο επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη να προωθηθεί ένα φιλόδοξο και οριζόντιο πρόγραμμα απλούστευσης και βελτίωσης της νομοθεσίας σε όλα τα επίπεδα -ενωσιακό, εθνικό και περιφερειακό- και σε όλους τους τομείς, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, «χωρίς να υπονομεύονται η προβλεψιμότητα, οι πολιτικοί στόχοι, τα υψηλά πρότυπα και η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς».
Παράλληλα, προτρέπει τους συννομοθέτες «να ολοκληρώσουν γρήγορα τις εργασίες σχετικά με τα προτεινόμενα συνολικά πακέτα απλούστευσης για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας και τη δέουσα επιμέλεια, τη γεωργία, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και την ψηφιοποίηση, την ετοιμότητα». Το πακέτο μέτρων για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας θα πρέπει να εγκριθεί έως το τέλος του έτους και τα άλλα το συντομότερο δυνατόν στις αρχές του 2026.
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει γρήγορα περαιτέρω φιλόδοξα πακέτα απλούστευσης, μεταξύ άλλων «για την αυτοκινητοβιομηχανία, τη στρατιωτική κινητικότητα, τον ψηφιακό τομέα, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τις μεταφορές, το περιβάλλον, την ενέργεια και την ασφάλεια των τροφίμων, καθώς και αναθεώρηση του κανονισμού REACH με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του χημικού τομέα».
Πράσινη μετάβαση
Στο δύσκολο ζήτημα της πράσινης μετάβασης, για το οποίο εκφράστηκαν συγκεκριμένες κόκκινες γραμμές από τους ηγέτες, στο κείμενο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου τονίζεται ότι «για να επιτύχει ένας τέτοιος θεμελιώδης μετασχηματισμός, πρέπει να είναι δίκαιος και αμερόληπτος, ρεαλιστικός, οικονομικά αποδοτικός και κοινωνικά ισορροπημένος, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες, παρέχοντας προσιτές λύσεις σε ολόκληρη την οικονομία και για τους πολίτες σε όλη την Ένωση, ώστε να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα και η ευημερία της Ευρώπης για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πραγματοποίησε στρατηγική συζήτηση σχετικά με τον τρόπο υποστήριξης της επίτευξης του ενδιάμεσου κλιματικού στόχου της ΕΕ για το 2040.
Επιπλέον, στα συμπεράσματα υιοθετούνται οι ελληνικές θέσεις και η ανάγκη δικλείδας ασφαλείας στην πράσινη μετάβαση με ορίζοντα 2040. Όπως αναφέρει το κείμενο τονίζεται η «ανάγκη για ρήτρα αναθεώρησης, υπό το πρίσμα των τελευταίων επιστημονικών στοιχείων, των τεχνολογικών εξελίξεων και των μεταβαλλόμενων προκλήσεων και ευκαιριών για την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ».