Σημαντικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο, τις πρώτες μετά από 80 χρόνια, παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, μιλώντας στο ΕΡΤnews, υπογραμμίζοντας ότι οι νέες ρυθμίσεις «προσαρμόζουν τον Αστικό Κώδικα στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα». Κεντρικός άξονας αποτελεί η προστασία των κληρονόμων από υπέρογκα χρέη, η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο και νέες προβλέψεις για συμβιούντες χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης.
Ο κ. Φλωρίδης τόνισε ότι με τη νέα ρύθμιση τα χρέη της κληρονομιάς βαραίνουν μόνο μέχρι την αξία της περιουσίας, σημειώνοντας πως «δεν επιβαρύνεται ποτέ ο κληρονόμος με τη δική του περιουσία». Όπως εξήγησε, διαγράφεται κάθε οφειλή που υπερβαίνει το ύψος της κληρονομιάς, «λύνοντας οριστικά τα τεράστια προβλήματα που δημιουργήθηκαν σε χιλιάδες οικογένειες από λανθασμένες εκτιμήσεις ή καθυστερημένες αποποιήσεις».
Οι κληρονομικές συμβάσεις για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο
Ο Υπουργός διευκρίνισε ότι πλέον ο διαθέτης μπορεί εν ζωή να συμφωνεί με τους κληρονόμους του τον τρόπο κατανομής της περιουσίας, με συμβολαιογραφική πράξη που «δεν μπορεί να ανακληθεί». Η διαδικασία, όπως υπογράμμισε, «αποτρέπει τις μεταθανάτιες συγκρούσεις, σώζει επιχειρήσεις και οδηγεί σε ομαλή διαδοχή».
Παράλληλα, θεσμοθετείται η δυνατότητα εν ζωή οικονομικής ενίσχυσης ενός παιδιού με αντάλλαγμα παραίτηση από μελλοντικά κληρονομικά δικαιώματα. Σύμφωνα με τον κ. Φλωρίδη, «ώστε να μην παίρνει κάποιος χρήματα τώρα και μετά διεκδικεί κι άλλα όταν επέλθει ο θάνατος».
Αλλαγές στη νόμιμη μοίρα και στη διανομή περιουσίας
Ο Υπουργός εξήγησε ότι τροποποιείται ο κανόνας κατανομής μεταξύ επιζώντος συζύγου και παιδιών. Όταν υπάρχει ένα παιδί, ο σύζυγος θα λαμβάνει το 1/3 αντί του 1/4, λόγω αυξημένων αναγκών. Σε περίπτωση περισσοτέρων παιδιών, διατηρείται η αναλογία 1/4 – 3/4.
Στη νόμιμη μοίρα, οι νέες ρυθμίσεις επιτρέπουν σε ιδρύματα ή επιχειρήσεις που έχουν λάβει περιουσία μέσω διαθήκης να αποζημιώνουν τους δικαιούχους της νόμιμης μοίρας χωρίς να μπλοκάρεται η λειτουργία τους, με δυνατότητα πώλησης περιουσιακών στοιχείων, εφόσον δεν υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα.
Προστασία ανύπαντρων συντρόφων και κατάχρησης διαθηκών
Ο κ. Φλωρίδης ανακοίνωσε ειδική πρόβλεψη για συμβιούντες χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, οι οποίοι πλέον θα μπορούν να διαμένουν στην κοινή κατοικία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μετά τον θάνατο του συντρόφου, ώστε να μη βρεθούν «στο δρόμο την επόμενη μέρα».
Παράλληλα, απαγορεύεται η μεταβίβαση περιουσιών μέσω διαθήκης σε πρόσωπα που διοικούν ή εργάζονται σε δομές φροντίδας, ενώ σε περιπτώσεις παροχής φροντίδας κατ’ οίκον μπορεί να υπάρξει εξαίρεση «υπό προϋποθέσεις».
Για τις ιδιόχειρες διαθήκες, ο Υπουργός τόνισε πως δεν καταργούνται, αλλά πλέον «θα πρέπει να κηρύσσονται κύριες από δικαστήριο» και, όταν υπάρχουν αμφιβολίες, θα διατάσσεται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη. Επιπλέον, αποκλείεται η εμφάνιση αμφιλεγόμενων “διαθηκών από το πουθενά” σε περιπτώσεις θανάτων χωρίς κληρονόμους· η περιουσία θα περιέρχεται στο Δημόσιο, εκτός αν προηγείται ο συμβιών σύντροφος.
Αλλαγές στους χρόνους απονομής δικαιοσύνης
Ο Υπουργός υπογράμμισε ότι ήδη καταγράφεται θεαματική μείωση των καθυστερήσεων, με τη συγχώνευση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων: «Από τα τέσσερα χρόνια έκδοσης απόφασης στην Αθήνα, πήγαμε στον ενάμιση χρόνο». Στην υπόλοιπη χώρα, οι χρόνοι έχουν πέσει κάτω από τις 280 ημέρες. Όπως είπε, «πιάσαμε τον στόχο του 2027 ήδη από το 2025».
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη δημοσίευση διαθηκών, όπου «οι 400 ημέρες έγιναν 7» χάρη στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα των συμβολαιογράφων.