Κάθε χώρα έχει συνήθως την ηγεσία που της αξίζει. Κι όχι κάποια που, υποτίθεται, πως της επιβάλλουν. Αυτό είναι ένα μάθημα που οφείλουμε να καταλάβουμε και να αποδεχθούμε. Οταν η παιδεία της χώρας έχει για χρόνια πιάσει πάτο. Οταν δηλαδή η αθλιότητα της παιδείας έχει φθάσει στην κοινωνική κορυφή, την οποία και κοσμεί με τα προϊόντα της.
Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος
Αυτό που σήμερα στη χώρα μας αποκαλείται κοινωνική ελίτ, και υφίσταται τις αναπόφευκτες επιθέσεις των λαϊκιστών, δεν είναι παρά σημαντικής οικονομικής επιφάνειας άτομα που είναι συνήθως προϊόντα κρατικής εύνοιας και χαμηλής παιδείας. Τα γούστα και οι επιλογές ενός συνηθέστατα κοινωνικού περιθωρίου έχουν γίνει πλέον κυρίαρχα και διαμορφώνουν τις βασικές προτιμήσεις της κοινωνίας. Θυμάμαι μικρός ακούγαμε καμιά φορά - ανεξάρτητα κοινωνικής προέλευσης και εισοδηματικής βάσης - την "Μαντουμπάλα", και γελάγαμε. Σήμερα αναφορές σε τέτοια ακούσματα σπάνε τα ταμεία, ενώ η "Μαντουμπάλα" διαφημίζει μεγάλη συναυλία!
Ολα αυτά, οδηγούν σε κάποιες σκέψεις για την διαμόρφωση των ηγεσιών μιας χώρας. Σε κράτη όπως λ.χ. η Κίνα και η Αγγλία σήμερα οι ελίτ διατηρούν τη θέση τους μέσω παιδείας κυρίως και αποδεδειγμένα σκληρής δουλειάς. Δύο εξαιρετικοί Βρετανοί συγγραφείς, οι Sam Friedman και Aaron Reeves μελέτησαν εξονυχιστικά την αγγλική ελίτ από το 1890 μέχρι σήμερα, εξετάζοντας τα βιογραφικά τους, την πορεία τους, τα σχολεία τους και τις καριέρες τους γενικότερα και πραγματοποιώντας πάνω από 200 συνεντεύξεις εξάντλησαν κάθε ερευνητική δυνατότητα για περίπου 125.000 άτομα και κατέληξαν σε εντυπωσιακά συμπεράσματα. Στο βιβλίο τους, "Born to Rule: The Making and Remaking of the British Elite", Harvard Univ. Press, 2024 (Γεννημένοι για Εξουσία: Η Δημιουργία και Αναδημιουργία της Βρετανικής Ελίτ) παρακολούθησαν με λεπτομέρεια την πορεία αυτών των ανθρώπων, την προέλευσή τους, τα σχολεία και τα πανεπιστήμιά τους, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους καθώς και την επίδρασή τους στην πορεία της χώρας τους.
Κατά τους κοινωνιολόγους αυτούς καθηγητές, έχουν υπάρξει σημαντικές μεταβολές στη δομή αυτής της κυρίαρχης ομάδας που την έχουν απομακρύνει από τις παραδοσιακές καρικατούρες μιας παλαιόθεν συντηρητικής παρέας, με εμμονή στο κυνήγι της αλεπούς και προσωπική πορεία μέσω Ήτον, Χάροου, Κέμπριτζ ή Οξφόρδης και μεταξύ τους γάμων και συγγενικών σχέσεων προς θέσεις επιρροής και ισχύος. Αυτό που αποκαλύπτει η έρευνα είναι πως ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει καθ' όσον αφορά την κοινωνική κινητικότητα του ανώτατου 1% της κοινωνίας. Σίγουρα έχει αλλάξει η παραδοσιακή σύνθεση της ελίτ, με την ένταξη μαύρων και εκπροσώπων της ασιατικής κοινότητας ανάμεσα τους.
Αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος που η ελίτ παρουσιάζει τον εαυτό της. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια να φαίνονται και να φέρονται σαν φυσιολογικοί, καθημερινοί άνθρωποι. Αυτό που αποδεικνύει όμως η εμπειρική έρευνα είναι πως στις παραδοσιακά ιεραρχικές κοινωνίες, όπως η αγγλική, το που σπούδασες και τι προσόντα έχεις δεν αλλάζουν ριζοσπαστικά την κοινωνική σου αναγνώριση και θέση. Σε αντίθεση με αλλού, όπως σε χώρες της νότιας Ευρώπης που δεν υπάρχουν παραδοσιακές ιεραρχικές κοινωνικές δομές, που η κοινωνική άνοδος και αναγνώριση αγοράζονται και η καταξίωση ουσιαστικά "πωλείται". Τι είναι καλύτερο για το κύρος της χώρας και την κοινωνική σταθερότητα είναι θέμα εκτίμησης και παρατήρησης...