Έχετε επιβιβαστεί σε ένα τρένο για να διασχίσετε την Ευρώπη, με το laptop ανοιχτό και τη λίστα εργασιών μπροστά σας. Όμως το onboard Wi-Fi έχει άλλα σχέδια: τα emails δεν στέλνονται, οι σελίδες δεν φορτώνουν και το streaming είναι εκτός συζήτησης.
Οι ευρωπαϊκές σιδηροδρομικές εταιρείες συχνά διαφημίζουν τη συνδεσιμότητα ως πλεονέκτημα, ωστόσο για πολλούς επιβάτες παραμένει περισσότερο άσκηση υπομονής παρά εργαλείο παραγωγικότητας.
Χαμηλή απόδοση και τεχνικά εμπόδια
«Η απόδοση και η ποιότητα του Wi-Fi μέσα στα ευρωπαϊκά τρένα είναι πολύ χαμηλή», επισημαίνει ο Λουκ Κοέ, αναλυτής της Ookla, μιλώντας στο POLITICO. Η υψηλή ταχύτητα των συρμών δυσκολεύει τη διατήρηση σταθερής σύνδεσης, καθώς το τρένο αλλάζει συνεχώς κυψέλες κινητής τηλεφωνίας.
Όπως εξηγεί, όταν ένα τρένο κινείται με 200 χλμ./ώρα, το κινητό αλλάζει κεραία κάθε 45-60 δευτερόλεπτα. Αυτό προκαλεί το λεγόμενο φαινόμενο Doppler, όπου η συχνότητα του σήματος μεταβάλλεται και η σύνδεση γίνεται ασταθής.
Στα τρένα της SNCF στη Γαλλία, μάλιστα, εμφανίζεται προειδοποίηση κατά τη σύνδεση στο Wi-Fi ότι η ποιότητα μπορεί να διαφέρει σημαντικά λόγω ταχύτητας και κάλυψης, ενώ συνιστάται η αποφυγή streaming για εξοικονόμηση εύρους ζώνης.
Όταν το ίδιο το τρένο μπλοκάρει το σήμα
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην ταχύτητα. Πολλές αμαξοστοιχίες διαθέτουν παράθυρα με μεταλλική επίστρωση ή γυαλί χαμηλής εκπομπής (low-emissivity), που εμποδίζει τα ραδιοκύματα να περάσουν.
Αυτό δημιουργεί ένα είδος «θωράκισης», παρόμοιο με την απώλεια σήματος σε ασανσέρ ή με τη λειτουργία ενός φούρνου μικροκυμάτων. Ενδεικτικά, η βελγική SNCB εγκατέλειψε πλήρως το Wi-Fi στα τρένα, κρίνοντας ότι το κόστος ήταν δυσανάλογο των αποτελεσμάτων.
Αντ’ αυτού, επενδύει σε παράθυρα χωρίς επίστρωση και μεταφέρει την ευθύνη στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, ζητώντας καλύτερη κάλυψη κοντά στις σιδηροδρομικές γραμμές.
4G ή 5G; Κανένα δεν είναι πανάκεια
Το 5G, αν και ταχύτερο, χρησιμοποιεί συχνότητες που δεν διαπερνούν εύκολα εμπόδια όπως δέντρα και φυλλωσιές – στοιχεία συχνά παρόντα κατά μήκος των γραμμών. Το 4G, με χαμηλότερες συχνότητες, περνά πιο εύκολα εμπόδια, αλλά προσφέρει μικρότερο όγκο δεδομένων.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ookla, κάθε καλοκαίρι καταγράφεται πτώση απόδοσης σε περιοχές με πυκνή βλάστηση. Αν προστεθούν και τα χιλιάδες τούνελ στο ευρωπαϊκό δίκτυο, γίνεται σαφές γιατί το αξιόπιστο Wi-Fi αποτελεί τεράστια πρόκληση.
Η εξαίρεση της Ελβετίας
Ορισμένες χώρες τα καταφέρνουν καλύτερα. Η Ελβετία ξεχωρίζει, με ταχύτητες έως και 30 φορές υψηλότερες σε σχέση με την Αυστρία και την Ολλανδία. Ήταν η μόνη χώρα στη μελέτη της Ookla που ξεπέρασε το όριο των 25 Mbps, το ελάχιστο για αξιόπιστη χρήση διαδικτύου.
Η λύση έρχεται από το… διάστημα
Κάποιοι σιδηροδρομικοί φορείς στρέφονται πλέον σε δορυφορικές λύσεις. Οι Τσεχικοί Σιδηρόδρομοι δοκιμάζουν το Starlink, ενώ η SNCF εξετάζει τόσο το Starlink όσο και τη Eutelsat.
Ωστόσο, όπως τονίζει ο Κοέ, η δορυφορική σύνδεση λειτουργεί περισσότερο συμπληρωματικά και όχι ως απόλυτη λύση. Η ποιότητα εξαρτάται εξίσου από τον εξοπλισμό μέσα στο τρένο και τα πρότυπα Wi-Fi που χρησιμοποιούνται.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Πολωνία, όπου πολλά τρένα λειτουργούν ακόμη με Wi-Fi 4, ένα πρότυπο του 2009 με περιορισμένες δυνατότητες.
Γιατί ούτε το hotspot είναι λύση
Η χρήση hotspot από τα κινητά των επιβατών δεν βελτιώνει την κατάσταση. Αντίθετα, δημιουργεί ισχυρές παρεμβολές όταν πολλοί εκπέμπουν ταυτόχρονα.
Όπως συνοψίζει ο Κοέ: «Αν δεν υπάρχει κάλυψη δικτύου, δεν υπάρχει σήμα μέσα στο τρένο, ανεξάρτητα από την τεχνολογία». Το συμπέρασμα είναι σαφές: το internet στα ευρωπαϊκά τρένα παραμένει πρόκληση και θα συνεχίσει να υστερεί για αρκετό ακόμη διάστημα.