Μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα από αυτό που προβλέπει η Εισηγητική Έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά και χαμηλότερες επενδύσεις, εκτιμά για το 2026 το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ) στην τριμηνιαία έκθεσή του.
Η Έκθεση σκιαγραφεί εικόνα ανθεκτικής οικονομικής μεγέθυνσης, ωστόσο τοποθετεί τον πήχη της ανάπτυξης στο 2,1% (εύρος 1,9%–2,6%), χαμηλότερα από την εκτίμηση του 2,4% που ενσωματώνεται στον νέο Κρατικό Προϋπολογισμό.
Ισχυρότερη δημοσιονομική επίδοση
Στο δημοσιονομικό σκέλος, το ΓΠΚΒ διαπιστώνει σαφή υπεραπόδοση. Το πρωτογενές αποτέλεσμα εκτιμάται ότι σε ετήσια βάση μπορεί να υπερβεί το 4% του ΑΕΠ, έναντι πρόβλεψης 3,7% στον Προϋπολογισμό.
Ενδεικτικό της δυναμικής είναι ότι το πρωτογενές πλεόνασμα Ιανουαρίου–Οκτωβρίου 2025 διαμορφώθηκε στα 18,5 δισ. ευρώ, δημιουργώντας πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο και στηρίζοντας τη στρατηγική ταχύτερης αποκλιμάκωσης του δημόσιου χρέους.
Οι προβλέψεις για ανάπτυξη
-
2025: Διατήρηση της πρόβλεψης ανάπτυξης στο 2,2%
-
2026: Βασική εκτίμηση 2,1%, με εύρος 1,9%–2,6%, ανάλογα με την πορεία των επενδύσεων
Όπως επισημαίνεται, η αναπτυξιακή προοπτική εξαρτάται καθοριστικά από την ένταση και τη συνέχεια της επενδυτικής δραστηριότητας.
Επενδύσεις: Ο κρίσιμος αλλά ασταθής παράγοντας
Το ΓΠΚΒ χαρακτηρίζει τις επενδύσεις ως τον βασικό μοχλό για τη διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής, αλλά ταυτόχρονα εκπέμπει προειδοποιητικό σήμα.
Το γ’ τρίμηνο του 2025, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 12,8%, αντισταθμίζοντας τη μείωση των αποθεμάτων και στηρίζοντας την ανάπτυξη. Ωστόσο, για το 2026, η Έκθεση εκτιμά αύξηση των επενδύσεων γύρω στο 7%, σχεδόν στο μισό από ό,τι προβλέπει ο Προϋπολογισμός.
Σημειώνεται ότι, αν οι επενδύσεις κινηθούν υψηλότερα από το 7%, η ανάπτυξη θα μπορούσε να προσεγγίσει ακόμη και το 2,6%.
Διεθνείς αβεβαιότητες και «πάγωμα» σχεδίων
Το ΓΠΚΒ εντοπίζει τον βασικό κίνδυνο στις αβεβαιότητες του διεθνούς περιβάλλοντος, οι οποίες δεν ακυρώνουν αλλά καθυστερούν την υλοποίηση ιδιωτικών επενδυτικών σχεδίων. Το 2026 χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα κρίσιμη χρονιά, καθώς δεν αναμένονται ισχυροί διεθνείς ρυθμοί ανάπτυξης που θα λειτουργούσαν ως εξωτερικό στήριγμα.
Μετά-ΤΑΑ εποχή: Κρίσιμα τα μεγάλα ιδιωτικά projects
Ενόψει της μετάβασης στη μετά-Ταμείο Ανάκαμψης εποχή, το ΓΠΚΒ υπογραμμίζει ότι τα μεγάλης κλίμακας ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια θα πρέπει να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης.
Κατά την περίοδο της κρίσης, οι ιδιωτικές επενδύσεις κατέρρευσαν από 13,8% του ΑΕΠ στο 8,9%, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη μείωση της παραγωγικότητας, εξέλιξη που εξακολουθεί να επηρεάζει τη δυναμική της οικονομίας.
Εμπόδια στις επενδύσεις
Η Έκθεση εντοπίζει τέσσερις βασικές προκλήσεις:
-
Το κόστος ενέργειας
-
Τη διαθεσιμότητα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού
-
Την αβεβαιότητα για το μέλλον
-
Το ρυθμιστικό πλαίσιο
Θετική εξέλιξη θεωρείται η αναμενόμενη μείωση του κόστους δανεισμού, ενώ τον Οκτώβριο του 2025 καταγράφηκε για πρώτη φορά θετικός ρυθμός αύξησης στεγαστικών δανείων.
Αγορά εργασίας: Εξομάλυνση με όρια
Η ανεργία εκτιμάται ότι δύσκολα θα υποχωρήσει κάτω από το 8% χωρίς ουσιαστική αύξηση της απασχόλησης σε νέους και γυναίκες. Για το 2026 προβλέπεται στο 8,8%, με την απασχόληση να αυξάνεται κατά περίπου 81.000 θέσεις και τις κενές θέσεις να μειώνονται.
Φοροδιαφυγή και φοροαπαλλαγές
Στα θετικά καταγράφεται η μείωση του κενού ΦΠΑ στο 11% για το 2025, πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αντίθετα, έντονο προβληματισμό προκαλεί το ύψος των φορολογικών απαλλαγών, που ανήλθαν σε 22,88 δισ. ευρώ το 2024, χωρίς μηχανισμό αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς τους.
Χρέος και παραγωγικότητα
Το ΓΠΚΒ υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, δημόσιο χρέος άνω του 90% του ΑΕΠ επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα, ενώ πάνω από το 105% κάθε επιπλέον μονάδα μπορεί να τη μειώνει κατά περίπου 0,6%. Στο πλαίσιο αυτό, η ταχεία αποκλιμάκωση του χρέους παραμένει κορυφαία προτεραιότητα, με θετική αναφορά στην πρόωρη αποπληρωμή δανείων GLF ύψους 5,9 δισ. ευρώ.