H συμφωνία AUKUS, που υπέγραψαν ΗΠΑ, Βρετανία και Αυστραλία, ερμηνεύεται ευρέως ως απόπειρα αναχαίτισης της επιρροής της Κίνας στον Ινδοειρηνικό και έχει ως κύριο πρόταγμα τη δημιουργία ενός νέου στόλου πυρηνοκίνητων υποβρύχιων.
Η έρευνα για πυρηνική πρόωση πλωτών μέσων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940 με την αυγή της «πυρηνικής εποχής». Έκτοτε, μόνο έξι κράτη έχουν στην κατοχή τους και λειτουργούν πυρηνικά υποβρύχια: η Κίνα, η Γαλλία, η Ινδία, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.
Η Αυστραλία καθίσταται πλέον η έβδομη χώρα στον κόσμο που θα διαθέτει πυρηνοκίνητα υποβρύχια, αρχικά οκτώ στον αριθμό. Ως τώρα η μερίδα του λέοντος στο υπερόπλο αυτό ανήκει στις ΗΠΑ, όπως δείχνει το αναλυτικό γράφημα του BBC, με στοιχεία από το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών. Με κίτρινο χρώμα φαίνονται τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια που φέρουν πυραύλους (βαλλιστικούς), ενώ με λευκό εκείνα που είναι απλώς επιθετικά. Όλα όμως έχουν τεράστια αυτονομία (αντέχουν μήνες κάτω από το νερό, χωρίς ανεφοδιασμό) και ανιχνεύονται πολύ δύσκολα.
Τι σημαίνει «πυρηνικό» υποβρύχιο;
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα πυρηνικό υποβρύχιο δεν αποτελεί και πυρηνικό όπλο. Οπτικά, μοιάζουν με οποιοδήποτε άλλο υποβρύχιο, ωστόσο η βασική διαφορά έγκειται στον τρόπο λειτουργίας τους.
Τις πρώτες μέρες της ατομικής έρευνας, οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν γρήγορα ότι τα τεράστια ποσά ενέργειας που απελευθερώνεται με το «διάσπαση του ατόμου» μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες μέσα στους σταθμούς παραγωγής ενέργειας τροφοδοτούν σπίτια και βιομηχανίες σε όλο τον κόσμο εδώ και 70 χρόνια. Ομοίως, κάθε πυρηνικό υποβρύχιο αντλεί ενέργεια από τον δικό του μικροσκοπικό πυρηνικό αντιδραστήρα.
Στην καρδιά κάθε ατόμου βρίσκεται ένας ατομικός πυρήνας, κατασκευασμένος από πρωτόνια και νετρόνια. Με τη διαδικασία που είναι γνωστή ως πυρηνική σχάση, απελευθερώνεται τεράστια ποσότητα ενέργειας, όπως μπορούμε να δούμε και από τη διάσημη εξίσωση του Αϊνστάιν, E = mc², η οποία υποδηλώνει ότι η μάζα (m) είναι ισοδύναμη με την ενέργεια (E). Το τετράγωνο της ταχύτητας του φωτός έρχεται στην εξίσωση για να μας πει πόση ακριβώς ενέργεια αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη ποσότητα μάζας.
Οι αντιδραστήρες σε ένα πυρηνικό υποβρύχιο τροφοδοτούνται συνήθως με ουράνιο. Για να λειτουργήσει ο αντιδραστήρας, το καύσιμο ουρανίου πρέπει να «εμπλουτιστεί» για να περιέχει την επιθυμητή αναλογία ουρανίου-235. Για τα υποβρύχια, αυτό είναι συνήθως στο 50%. Ο βαθμός εμπλουτισμού καυσίμων είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για τη διατήρηση μιας αλυσιδωτής αντίδρασης που δίνει ένα σταθερό, ασφαλές επίπεδο παραγωγής ενέργειας. Μέσα στον αντιδραστήρα, το ουράνιο-235 βομβαρδίζεται με νετρόνια, με αποτέλεσμα την επακόλουθη σχάση. Στη συνέχεια απελευθερώνονται περισσότερα νετρόνια και η διαδικασία συνεχίζεται, με τη λεγόμενη «πυρηνική αλυσιδωτή αντίδραση». Η ενέργεια εκπέμπεται ως θερμότητα, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την λειτουργία στροβίλων.
Τα υπέρ και τα κατά της πυρηνικής ενέργειας
Ένα τεράστιο πλεονέκτημα των υποβρυχίων με πυρηνική ενέργεια είναι ότι δεν απαιτούν ανεφοδιασμό για τουλάχιστον 30 χρόνια. Η υψηλή απόδοση της πυρηνικής ενέργειας επιτρέπει επίσης σε αυτά τα υποβρύχια να λειτουργούν με μεγάλη ταχύτητα για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τα συμβατικά ντίζελ-ηλεκτρικά υποβρύχια.
Σε αντίθεση με τη συμβατική καύση καυσίμου, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν απαιτούν αέρα. Αυτό σημαίνει ότι τα πυρηνικά υποβρύχια μπορούν να παραμείνουν βυθισμένα για μήνες κάθε φορά, δίνοντάς τους δυνατότητες stealth και επιτρέποντας μεγαλύτερες και πιο απομακρυσμένες αποστολές.
Το μειονέκτημα είναι το κόστος. Κάθε πυρηνικό υποβρύχιο κοστίζει συνήθως αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή του και απαιτεί ένα εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό με εμπειρία στην πυρηνική επιστήμη.
Την ίδια ώρα, η διατήρηση της ασφάλειας, τόσο για το πλήρωμα όσο και για το φυσικό περιβάλλον, είναι ζωτικής σημασίας σε κάθε θαλάσσιο σκάφος. Οι ταινίες του Χόλιγουντ όπως το Υποβρύχιο Κ-19: Ο Φονιάς, στις οποίες ένα πυρηνικό υποβρύχιο παθαίνει βλάβη στο παρθενικό του ταξίδι, παίζουν με τα συναισθήματα του κόσμου και τον ενστικτώδη φόβο μας για την πυρηνική ακτινοβολία.
Όπως τονίζουν Αυστραλοί αναλυτές, τα στρατηγικά και γεωπολιτικά αποτελέσματα αυτής της συμφωνίας δεν έχουν ακόμη φανεί. Αλλά ένα πράγμα είναι ήδη σαφές: το τελευταίο εγχείρημα αποτελεί έναν σταθερό εναγκαλισμό της πυρηνικής επιστήμης.
Πηγη: theconversation, BBC