Σε χώρα ηλικιωμένων μετατρέπεται η Ελλάδα, καθώς η αναλογία νέων - συνταξιούχων ανεβαίνει χρόνο με το χρόνο, οι γεννήσεις καταρρέουν, ενώ ο πληθυσμός της χώρας ακολουθεί πορεία συρρίκνωσης.
Οι δημογραφικές προβλέψεις για την Ελλάδα είναι δυσοίωνες, αφού δείχνουν ότι θα υποστεί πληθυσμιακή μείωση έως το 2100 κατά 24% (5% στην Ευρωζώνη) και θα είναι στην τρίτη χειρότερη θέση μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, πυροδοτώντας μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων στην οικονομία και στο ασφαλιστικό μας σύστημα.
Το 2024 ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων στην Ελλάδα, που «μετράει» την αναλογία των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω σε σχέση με τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας (20 έως 64 ετών) σκαρφάλωσε στο 40%.
Ο δείκτης αυτός που καθορίζει πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στη χώρα μας, διαμορφώθηκε αρκετά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (37%) και μαρτυρά πως για κάθε άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω υπήρχαν λιγότερα από τρία άτομα σε ηλικία εργασίας, τα οποία με τις ασφαλιστικές εισφορές τους θα συμβάλλουν στην πληρωμή των συντάξεων των πρώτων. Ευνόητο είναι πως όσο ανεβαίνει αυτός ο δείκτης, τόσο θα μεγαλώνει η ανάγκη για αύξηση των συνταξιοδοτικών παροχών, ενώ ανάλογες επιπτώσεις θα έχει και ο τομέας της υγείας.
Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων αποτελεί «νάρκη» για το ασφαλιστικό, καθώς δεν υπάρχουν εισφορές εργαζομένων για να καλύψουν τις παροχές των συνταξιούχων, κάτι που εύλογα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Στο διάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ σε 14,0% του ΑΕΠ, λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων.
Αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων έχει αυξηθεί αισθητά τα τελευταία 20 χρόνια. Το 2004, ο δείκτης στην ΕΕ ήταν στο 26,8%, που σημαίνει ότι υπήρχαν περίπου 4 ενήλικες σε ηλικία εργασίας ανά ηλικιωμένο άτομο 65+. Την 1η Ιανουαρίου 2024, ο δείκτης ανέβηκε στο 37%, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχαν λιγότεροι από 3 ενήλικες σε ηλικία εργασίας για κάθε ηλικιωμένο άτομο.
Οι πιο γερασμένες περιοχές
Η Ευρυτανία είναι μία από τις τρεις πιο γερασμένες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς περισσότερα από τα δύο τρίτα των ενηλίκων της είναι ηλικιωμένοι. Με ποσοστό 71,1% προηγείται της Ηπείρου (51,7%), της Πελοποννήσου (48%), της Στερεάς Ελλάδας (46,5%) και της Δυτικής Μακεδονίας (46,1%).
Οι γαλλικές επαρχίες Μαγιότ (6,1%) και Γουιάνα (13,8%) και η Κοπεγχάγη στη Δανία (17,8%) είχαν τους χαμηλότερους δείκτες εξάρτησης ηλικιωμένων στην ΕΕ.
Στον αντίποδα, η βελγική παράκτια περιοχή Arrondissement of Veurne είχε τον υψηλότερο δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων (72,8%). Ακολουθούν οι Άλτο Τάμεγα και Μπαρόζο στη βόρεια Πορτογαλία (71,4%) και η Ευρυτανία στην κεντρική Ελλάδα (71,1%).
Η Ελλάδα «γερνάει» γρήγορα
Εξετάζοντας το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω στον συνολικό πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη θέση (23%) και ακολουθούν η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Βουλγαρία (όλες με 22%). Στον αντίποδα, οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά των ατόμων ηλικίας κάτω των 20 ετών ήταν η Ιρλανδία (27%), η Γαλλία (24%) και η Σουηδία (23%).
Η Ελλάδα όχι μόνο δεν γεννάει, αλλά γερνάει, αφού ο πληθυσμός της είναι όλο και περισσότερο γερασμένος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι για κάθε δύο ανθρώπους που πεθαίνουν γεννιέται ένας, γεγονός που μέσα σε λίγα χρόνια θα φέρει δραστικές αλλαγές σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο στην ελληνική κοινωνία. Ο χαμηλός αριθμός των γεννήσεων δεν οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες κάνουν λιγότερα παιδιά, αλλά στο ότι έχει μειωθεί το μέγεθος του πληθυσμού που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία, καθώς ο μέσος όρος ζωής αυξάνεται.