Σημαντικές ανακατατάξεις στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου και της ΝΑ Ευρώπης βρίσκονται πλέον σε εξέλιξη, με την Ελλάδα να αναλαμβάνει ρόλο-κλειδί χάρη σε πέντε κρίσιμα έργα που προχωρούν με ταχείς ρυθμούς.
Η νέα αυτή δυναμική ενισχύθηκε ουσιαστικά μετά τις συμφωνίες που υπογράφηκαν στην Αθήνα, στις 6 και 7 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο της Υπουργικής Συνάντησης της Συνεργασίας για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC), παρουσία στελεχών της κυβέρνησης και εκπροσώπων του αμερικανικού ενεργειακού τομέα.
Τα πέντε έργα που αλλάζουν το ενεργειακό τοπίο είναι τα εξής:
1. Ο νέος «κάθετος διάδρομος» φυσικού αερίου
Οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου από Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία υπέβαλαν κοινό αίτημα στους ρυθμιστικούς φορείς, ζητώντας την έγκριση νέων διαδρομών (Route 2 και Route 3). Οι δύο νέες όδευσεις θα ξεκινούν από τον πλωτό σταθμό LNG Αλεξανδρούπολης και τον αγωγό TAP αντίστοιχα, συμπληρώνοντας το ήδη εγκεκριμένο Route 1 από τη Ρεβυθούσα.
Η κίνηση αυτή, σε συνδυασμό με τις μειωμένες ταρίφες και τις τεχνικές αναβαθμίσεις στα δίκτυα, θα αυξήσει τη ροή φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας, αντικαθιστώντας σταδιακά το ρωσικό αέριο και επιτρέποντας παράλληλα τον ενεργειακό ανεφοδιασμό της Ουκρανίας.
2. Η πρώτη μακροχρόνια συμφωνία LNG Ελλάδας – ΗΠΑ
Η εταιρεία ATLANTIC - SEE LNG TRADE υπέγραψε συμφωνία με την αμερικανική Venture Global για την εισαγωγή 0,5–1,5 εκατ. τόνων LNG ετησίως για 20 χρόνια, με αφετηρία το 2030.
Παράλληλα, υπογράφηκαν μνημόνια για εξαγωγές LNG προς Naftogaz (Ουκρανία) και τις ρουμανικές NOVA Power & Gas / Transgaz. Πρόκειται για μια συμφωνία που ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως πύλης εισόδου αμερικανικού LNG στη ΝΑ Ευρώπη.
3. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου
Το έργο αφορά διασύνδεση 3.000 MW και συνοδεύεται από ανάπτυξη ΑΠΕ 9,5 GW στην Αίγυπτο.
Την επένδυση υλοποιεί η Elica Interconnector του ομίλου Κοπελούζου, που ήδη βρίσκεται στο στάδιο χαρτογράφησης του θαλάσσιου βυθού.
Περισσότερες από 60 ελληνικές βιομηχανίες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για αγορά ενέργειας από τη διασύνδεση, ενώ σημαντικό μέρος της παραγωγής προορίζεται για εξαγωγή.
4. Η πρόταση εφοδιασμού της Κύπρου με φυσικό αέριο από το Ισραήλ
Η Energean εισηγήθηκε τη δημιουργία νέου υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την πλωτή μονάδα FPSO «Energean Power» με την Κύπρο, μεταφέροντας αέριο από το κοίτασμα Katlan.
Το σχέδιο έχει ήδη τύχει υποστήριξης από τον Υπουργό Ενέργειας του Ισραήλ, ο οποίος τόνισε ότι η συμφωνία «ενισχύει τον περιφερειακό ρόλο του Ισραήλ και την ενεργειακή σταθερότητα».
5. Γεώτρηση φυσικού αερίου στο Ιόνιο
Η προοπτική υλοποίησης γεώτρησης στο «Block 2» δυτικά της Κέρκυρας γίνεται πλέον πιο ρεαλιστική, μετά την είσοδο της ExxonMobil στην κοινοπραξία (στη θέση της Energean και μέρους της Helleniq Energy).
Η ερευνητική γεώτρηση, κόστους περίπου 100 εκατ. δολαρίων, θα προχωρήσει εφόσον η νέα αξιολόγηση των σεισμικών δεδομένων κριθεί θετική.
Εάν εντοπιστούν εκμεταλλεύσιμες ποσότητες, θα ακολουθήσουν επενδύσεις έως 5 δισ. δολάρια για παραγωγή και μεταφορά φυσικού αερίου, κάτι που θα αποτελέσει στρατηγική ανατροπή για την Ελλάδα και την ΕΕ.
Τέλος, στο τραπέζι παραμένει και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector), για την οποία συμφωνήθηκε επικαιροποίηση μελετών και αναζήτηση νέων επενδυτών.