Μπορεί πριν από δεκαετίες η αϋπνία να αποτελούσε πρόβλημα μόνο των ηλικιωμένων, ωστόσο με την πάροδο των χρόνων, όλο και αυξάνεται το ποσοστό των νέων που ταλαιπωρείται από διαταραχές ύπνου. Το άγχος, οι μη διαχειρίσιμες απαιτήσεις της καθημερινότητας, οι ατελείωτες υποχρεώσεις και ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος πλάθουν μια «ιδανική» βάση για την ανάπτυξη των διαταραχών ύπνου, οι οποίες έχουν σοβαρό κόστος για την υγεία μας.
Μία νέα έρευνα από το Neurology, επιβεβαίωσε πως η έλλειψη ύπνου μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τη λειτουργία του εγκεφάλου μας, με τις συνέπειες να εμφανίζονται σταδιακά όσο μεγαλώνουμε. Ειδικότερα, τα άτομα με χρόνιες αϋπνίες - δηλαδή που αδυνατούν να κοιμηθούν τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για τρεις μήνες ή περισσότερο - εμφανίζουν ταχύτερη μείωση των λειτουργιών του εγκεφάλου συγκριτικά με αυτή που προβλέπει η ηλικία τους.
Πώς η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τον εγκέφαλό σου
Σε μια μακροχρόνια μελέτη που παρακολούθησε περισσότερους από 2.750 ηλικιωμένους χωρίς γνωστικά προβλήματα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν κάτι ανησυχητικό: όσοι αντιμετώπιζαν συμπτώματα αϋπνίας εμφάνισαν ταχύτερη επιδείνωση στις γνωστικές λειτουργίες τους, σε σύγκριση με εκείνους που κοιμούνταν καλά. Κατά τη διάρκεια περίπου έξι ετών, οι συμμετέχοντες υποβάλλονταν τακτικά σε δοκιμασίες μνήμης, προσοχής και αντίληψης. Όταν οι ερευνητές σύγκριναν τα αποτελέσματα ανάμεσα στις δύο ομάδες, προέκυψε ότι τα άτομα με αϋπνία είχαν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ήπιας νοητικής έκπτωσης ή ακόμη και άνοιας. Αφού έλαβαν υπόψη παράγοντες, όπως το μορφωτικό επίπεδο, την κατανάλωση αλκοόλ και τα συμπτώματα κατάθλιψης, υπολόγισαν ότι ο σχετικός κίνδυνος ήταν αυξημένος κατά 40% για όσους παρουσίαζαν προβλήματα ύπνου.
Για να κατανοηθεί καλύτερα αυτό το ποσοστό: η επιβάρυνση που προκαλεί η αϋπνία στον εγκέφαλο είναι συγκρίσιμη με το να έχει κάποιος δύο σοβαρές καρδιομεταβολικές παθήσεις, όπως υπέρταση και διαβήτη. Όπως το έθεσε ο Δρ. Ντιέγκο Καρβάλιο, νευρολόγος και ειδικός στον ύπνο από τη Mayo Clinic, «είναι σαν να έχει ο εγκέφαλος ηλικία 3,5 χρόνια μεγαλύτερη από τη βιολογική». Ένα ακόμα ενδιαφέρον εύρημα προέκυψε όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν στην αρχή της μελέτης για την ποιότητα του ύπνου τους: όσοι ανέφεραν ότι κοιμούνταν χειρότερα από το συνηθισμένο παρουσίαζαν ήδη, από την πρώτη σάρωση, περισσότερες εγκεφαλικές αλλοιώσεις. Αντίθετα, άτομα που δήλωσαν βελτίωση στα συμπτώματα αϋπνίας είχαν λιγότερα σημάδια εκφυλιστικών αλλαγών.
Αυτά τα δεδομένα ενισχύουν τη θεωρία ότι η ποιότητα του ύπνου συνδέεται στενά με τη μακροπρόθεσμη υγεία του εγκεφάλου. Ωστόσο, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η αιτιακή σχέση παραμένει ασαφής: προκαλεί η κακή ποιότητα ύπνου την εγκεφαλική φθορά ή μήπως αρχικά προβλήματα στον εγκέφαλο οδηγούν σε διαταραχές ύπνου; Ο Δρ. Καρβάλιο σημειώνει πως είναι πιθανό κάποιοι συμμετέχοντες να είχαν ήδη αρχικές, μη ανιχνεύσιμες αλλοιώσεις στον εγκέφαλο, που να επηρέασαν αρνητικά τον κιρκάδιο ρυθμό και συνεπώς τον ύπνο τους.