Το διεθνές πλαίσιο σωρεύει αβεβαιότητες, παρόλα αυτά η ελληνική οικονομία διατηρεί μια δυναμική που μπορεί να οδηγήσει και σε καλύτερες επιδόσεις το 2026, ήταν το γενικό σχόλιο του Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ, Νίκου Βέττα, κατά την παρουσίαση της Τριμηνιαίας Έκθεσης του ΙΟΒΕ για την Ελληνική Οικονομία. Επεσήμανε ως μεγάλο θέμα αυτό της φορολόγηση της μισθωτής εργασίας συστήνοντας παρεμβάσεις, προκειμένου να αμβλυνθούν τα σχετικά αντικίνητρα για εργασία και για την καλύτερη κατανομή των πόρων.
Ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, αναφερόμενος στον τουρισμό, επισήμανε πως θα θεωρηθεί επιτυχία η διατήρηση των επιδόσεων του 2024. Εκτίμησε πως τον επόμενο χρόνο μπορεί να υπάρχουν πιέσεις και έδωσε έμφαση σε ποιοτικές υποδομές και στρατηγική. Αναφέρθηκε στη συνεχιζόμενη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας, ενώ τόνισε την ανάγκη της τόνωσης των επενδύσεων σε υποδομές προκειμένου η δυναμική να μπορέσει να συνεχιστεί.
Το ΙΟΒΕ στην έκθεσή του διατηρεί σταθερή την πρόβλεψη για την ανάπτυξη του 2025 (κατά 2,2%), ενώ γενικότερα εκτιμά πως δεν αλλάζουν, παρά τη διεθνή συγκυρία, οι γενικότερες οικονομικές προοπτικές της οικονομίας για φέτος. Οι πάγιες επενδύσεις αναμένεται να διατηρήσουν τη δυναμική τους (+5,0%), παρά την κακή επίδοσή τους στο α’ τρίμηνο του έτους. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να επιβραδυνθεί ελαφρά (+1,8%) συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, ενώ η δημόσια κατανάλωση προβλέπεται να έχει θετικό πρόσημο (+1,2%). Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο αναμένεται να αυξηθεί οριακά καθώς η αύξηση των εισαγωγών (+1,6%) υπερκαλύπτει την αύξηση των εξαγωγών (+1,5%).
Για το 2026 βλέπει ανάπτυξη στο 2,4%, με άνοδο εξαγωγών κατά 2,9% και επιβράδυνση πληθωρισμού στο 2,3% (από 2,8% που εκτιμά για φέτος). Οι πάγιες επενδύσεις (+9,0%) αναμένεται να ωφεληθούν από την επιτάχυνση της υλοποίησης του ΤΑΑ και το χαμηλότερο κόστος χρήματος, ωστόσο υπό προϋποθέσεις και κινδύνους που απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Το εξωτερικό έλλειμμα, το οποίο ενέχει και διαρθρωτικά χαρακτηριστικά, αναμένεται να διατηρηθεί, ίσως και να διευρυνθεί, λόγω κυρίως της παράτασης της παγκόσμιας αβεβαιότητας.
Ο κ Βέττας επεσήμανε ότι στο εγχώριο οικονομικό περιβάλλον, η δυναμική της μεγέθυνσης διατηρείται, με εύρωστη κατανάλωση και συνεχιζόμενη αύξηση της απασχόλησης. Υπό προϋποθέσεις, η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιταχυνθεί ελαφρά το 2026, με τη συμβολή του χαμηλότερου κόστους χρήματος, της υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και της αναμενόμενης ανάκαμψης στην Ευρωζώνη
Βλέπει πιέσεις στα νοικοκυριά λόγω πληθωρισμού, κυρίως στο κατώτατο εισοδηματικό κλιμάκιο του 20%, αλλά και εντονότερες πληθωριστικές πιέσεις, με έμφαση στο δομικό δείκτη που κινείται σταθερά ταχύτερα από την ΕΕ με επίκεντρο τη στέγαση και την εστίαση. Όρισε ως πρόκληση τον πληθωρισμό καθώς προκαλεί απώλειες στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Επισημάνθηκε η πιστωτική επέκταση κατά 11%, αλλά και το αγκάθι κόκκινων δανείων. Στο τραπεζικό σύστημα, εκτιμά το ΙΟΒΕ πως μεταξύ των θετικών τάσεων, συνεχίστηκε η υψηλή πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις, ανέκαμψε η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αμβλύνθηκε η πιστωτική συρρίκνωση προς τα νοικοκυριά, ενώ αποκλιμακώνεται το κόστος δημόσιου και ιδιωτικού δανεισμού. Μεταξύ των αρνητικών τάσεων και προκλήσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, η έκθεση των τραπεζών σε κρατικά ομόλογα καταγράφεται υψηλότερη συγκριτικά με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες και το ποσοστό των κόκκινων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών παραμένει υψηλό.
Προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία
Εκτιμάται πως η δυναμική της εγχώριας μεγέθυνσης διατηρείται (Εύρωστη κατανάλωση, μείωση ανεργίας, σταδιακή σύγκλιση με ΕΕ), αλλά είναι πρόκληση ο πληθωρισμός. Υπάρχουν δυνατότητες για εξαγωγές σε αλυσίδες υψηλότερης αξίας, καθώς ο νέος χάρτης παγκόσμιου εμπορίου δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά είναι κομβικές οι επενδύσεις για μακροχρόνια ανάπτυξη και είναι προϋπόθεση για τη διαμόρφωση υψηλότερων εισοδημάτων στο μέλλον, με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που προάγουν καινοτομία και εξωστρέφεια. Οι φορολογικές προτεραιότητες είναι η ενίσχυση των μακροχρόνιων επενδύσεων, των κινήτρων για μισθωτή και συστηματική εργασία.
Οι κίνδυνοι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ είναι οι εξής:
• Κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου ο οποίος ενδέχεται να οδηγήσει σε διαταραχές στους ρυθμούς ανάπτυξης, τον πληθωρισμό και τη σταθερότητα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, με ερωτηματικά ως προς την ταχύτητα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής.
• Η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή αποτελεί παράγοντα ανησυχίας ως προς την ενεργειακή ασφάλεια, τις αλυσίδες εφοδιασμού, τις διεθνείς τιμές ενέργειας και τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις.
• Η πορεία των επιτοκίων ενδέχεται να υπονομευθεί από παρεμβάσεις στην ανεξαρτησία νομισματικής πολιτικής μεγάλων κεντρικών τραπεζών.
• Υψηλό έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο, με διαρθρωτικά χαρακτηριστικά.
• Απώλεια διεθνούς ανταγωνιστικότητας αλλά και εγχώριας αγοραστικής δύναμης λόγω υψηλότερου του μ.ό. της Ευρωζώνης πληθωρισμού.
Θετικές προοπτικές υπάρχουν από τις εξής εξελίξεις:
• Οι νέες ισορροπίες στις διεθνείς εμπορικές ροές δημιουργούν προοπτική για αύξηση των μεριδίων αγοράς σε επιμέρους ελληνικές εξαγωγές με αυξημένη προστιθέμενη αξία.
• Η επιτάχυνση στην υλοποίηση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δύναται να «ξεκλειδώσει» διεθνή κεφάλαια για παραγωγικές και περισσότερο μακροχρόνιες επενδύσεις.
• Υλοποίηση των συστάσεων πολιτικής για την Ελλάδα από την ΕΕ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.
• Το χαμηλότερο κόστος χρήματος αποτελεί ευκαιρία για επιτάχυνση των επενδύσεων
Κλειδί οι επενδύσεις
Για τις επενδύσεις επισημαίνει πως, για να αυξηθεί το εθνικό εισόδημα τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει ο ρυθμός ανόδου των επενδύσεων να επιταχυνθεί. Άλλωστε, είναι μόνο λίγα χρόνια που το επίπεδο των νέων επενδύσεων μπορεί να καλύψει τις αποσβέσεις του παλαιότερου κεφαλαίου. Υπάρχει όμως και η ποιοτική άποψη. Η μετατόπιση των επενδύσεων εκεί όπου μπορούν να υποστηρίξουν παραγωγικές δραστηριότητες υψηλότερης αξίας είναι κρίσιμη για την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της χώρας. Επενδύσεις από επιχειρήσεις και σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας είναι αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία εισοδημάτων στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, η υποστήριξη ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος, μεγαλύτερης εξωστρέφειας και καινοτομίας, δεν νοείται χωρίς επενδύσεις που θα αλλάξουν το μείγμα των επιχειρήσεων και της παραγωγής.
Από τις πιο πρόσφατες τάσεις, προκύπτουν τουλάχιστον δύο συμπεράσματα. Πρώτον, οι κατοικίες και οι κατασκευές εξακολουθούν να έχουν μεγάλη βαρύτητα και, συνεπώς, πολιτικές που θα ενισχύσουν τις επενδύσεις σε αυτές χωρίς να επιστρέφουν σε ένα παρωχημένο παραγωγικό υπόδειγμα είναι υψηλής προτεραιότητας. Δεύτερον, παρά τη θετική τάση τα τελευταία χρόνια, η μεγαλύτερη ενίσχυσή τους, που είναι αναγκαία, έχει ως προϋπόθεση τομές για απλούστευση διαδικασιών στις δημόσια διοίκηση και άρση εμποδίων εισόδου στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.