Όπως αναφέρει σ' ένα σημαντικό βιβλίο του ο Αμερικανός ψυχίατρος Πολ Χόουκ, η κατάθλιψη αποτελεί μια ύπουλη μάστιγα της εποχής μας, η οποία πλήττει πολύ περισσότερο κόσμο απ’ ό,τι φανταζόμαστε. Συμβαίνει δε αρκετές φορές να έχει ολέθρια αποτελέσματα και στη λειτουργία των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα δε όταν αυτές έχουν προβλήματα ιεραρχίας.
Του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλος
Πέρα δε από την υπογλυκαιμία που αποτελεί οργανική ανωμαλία με συνέπεια την εμφάνιση κατάθλιψης υπάρχουν και ψυχολογικοί λόγοι που οδηγούν στην κατάσταση αυτή. Και από τους τελευταίους, ο πιο σημαντικός, ειδικά στο χώρο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, είναι η λάθος αντιμετώπιση της πραγματικότητας ή ακόμα η εμμονή σε τρόπους ζωής που πεισματικά ακολουθεί κανείς παρά τις αντενδείξεις.
Κατά τον δρα Πολ Χόουκ, τρία είναι τα κύρια αίτια της κατάθλιψης. Το πρώτο, το αποκαλεί αυτομομφή. Αν μονίμως κατακρίνετε τον εαυτό σας ή τον μισείτε και πιστεύετε ότι δεν υπάρχει χειρότερο πλάσμα από σας σ' αυτόν τον κόσμο, είναι φυσικό να καταλήξετε σε κατάθλιψη.
Ο λόγος για τον οποίο κατακρίνετε τον εαυτό σας δεν παίζει τον παραμικρό ρόλο: Είτε χάσατε την προαγωγή στη δουλειά ή το ΠΡΟ-ΠΟ που παίζετε κάθε εβδομάδα, αρκεί που θεωρείτε φταίχτη τον εαυτό σας. Αν το κάνετε για πολύ, μπορεί να καταλήξετε σε τάσεις αυτοκτονίας.
Αν το κάνετε για λίγο, μπορεί να χαλάσετε τη βραδιά σας ή την ατμόσφαιρα σε κάποιο πάρτυ -τίποτε το σοβαρό, αλλά αρκετό για να κοπεί η χαρά των δικών σας.
Ο δεύτερος τρόπος για να οδηγηθείτε στην κατάθλιψη είναι να μεμψιμοιρείτε, να λυπάστε τον εαυτό σας. Αρχίστε να περιφέρεστε με περίλυπο ύφος για να εξασφαλίσετε τη συμπάθεια των άλλων ή να επιμένετε ότι ο κόσμος είναι άδικος μαζί σας και όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλετε, θα δείτε πόσο εύκολο θα είναι να περιπέσετε στη μελαγχολία.
Όσο πιο γρήγορα μάθετε ότι η αχαριστία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, και ότι έτσι είναι φτιαγμένος ο κόσμος, τόσο πιο υγιής θα γίνετε. Ο τρίτος τέλος τρόπος είναι η λύπη για τους άλλους. Πρόκειται για μια τάση που έχουν αρκετά άτομα να συνταυτίζονται με τα εκατομμύρια απόκληρων που υπάρχουν στη Γη και να υποφέρουν νοερά μαζί τους. Σταδιακά λοιπόν τα άτομα αυτά οδηγούνται σε κατάσταση κατάθλιψης, γιατί τελικά αισθάνονται ενοχές απέναντι σε καταστάσεις που ούτε επηρεάζουν αλλ' ούτε και ελέγχουν.
Κατά τον δρα Π. Χόουκ, υπάρχουν τρεις λόγοι για να μην κατηγορείτε τον εαυτό σας:
Πρώτον η βλακεία. «Όταν λέω βλακεία», γράφει ο δρ. Π. Χόουκ, «εννοώ την έλλειψη της απαραίτητης νοημοσύνης για να έχεις τον βαθμό επιτυχίας που επιθυμείς σε κάτι.
Δεν περιμένουμε από τους διανοητικά καθυστερημένους να συμπεριφέρονται άψογα. Αλλά και για τους άλλους, η νοημοσύνη δεν καλύπτει τα πάντα, και αν σε ορισμένα πράγματα δεν τα καταφέρνουν τόσο καλά, πρέπει να τους συγχωρέσουμε. Παράδειγμα: Μια κοπελίτσα που δεν έχει ταλέντο στο πιάνο, αλλά οι γονείς της επιμένουν να μάθει -είναι άραγε κακός άνθρωπος επειδή παίζει απαίσιο πιάνο;»
Δεύτερος λόγος είναι η άγνοια. «Έστω», γράφει ο Αμερικανός γιατρός «ότι έχεις την απαραίτητη εξυπνάδα, αλλά πάλι κάνεις κάτι πολύ κακό. Η γυναίκα σου λείπει και προσπαθείς να αλλάξεις το μωρό που κλαίει. Εκεί που ανοίγεις μια παραμάνα, σου ξεφεύγει και το τρυπάς. Δεν είσαι κακός άνθρωπος. Το αγαπάς το μωρό σου και θέλεις το καλό του. Απλώς είσαι αδέξιος επειδή σου λείπει η απαραίτητη πείρα. Άγνοια σημαίνει ότι δεν έμαθες ακόμη κάτι, ενώ βλακεία σημαίνει ότι δεν θα μπορέσεις ποτέ να το μάθεις, ό,τι και αν κάνεις».
Το τρίτο σημείο που αναφέρει ο δρ Π. Χόουκ είναι η διαταραχή. Υπογραμμίζει έτσι ότι ένας έξυπνος φοιτητής, αν για ένα χρόνο μόνο γλεντά χωρίς να μελετά θα χάσει τη χρονιά του. «Όμως, ο φοιτητής αυτός, δεν είναι ούτε βλάκας, ούτε κακός, ούτε άχρηστος. Απλώς πάσχει από κάποια νεύρωση και ως εκ τούτου έχει διαταραγμένη προσωπικότητα».
Για να ξεπεραστούν έτσι όλα τα παραπάνω προβλήματα, ο δρ. Π. Χόουκ συνιστά να μην κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή τους άλλους και να περιμένει ότι στη ζωή θα έχει επιτυχίες και αποτυχίες. Τονίζει επίσης ο Αμερικανός γιατρός ότι η λύπη για τους άλλους μπορεί να προκαλέσει σ' αυτόν που την αισθάνεται σοβαρές ψυχολογικές διαταραχές, γι' αυτό καλόν είναι να αποφεύγεται.
«Αν εγώ», γράφει ο δρ. Π. Χόουκ, «γνωρίζω ότι έχετε την τάση να με συμπονάτε υπερβολικά, τότε έχω τη δύναμη να ελέγχω τη συμπεριφορά σας, εκμεταλλευόμενος την αδυναμία σας. Πώς θα αντισταθείτε στον συναισθητικό εκβιασμό; α) μην πιστέψετε ότι φταίτε εσείς που ο άλλος αισθάνεται άσχημα, β) αν ισχυριστεί ότι το κάνει επειδή σας αγαπάει, μην τον πιστέψετε, επειδή το μόνο που θέλει είναι να περάσει το δικό του, γ) αν σας απειλήσει ότι θα αυτοκτονήσει, πείτε του ότι δεν θα θεωρήσετε τον εαυτό σας υπεύθυνο, και δ) θυμηθείτε ότι η λύπηση δεν τον κάνει δυνατότερο άνθρωπο, αλλά τον ωθεί σε μεγαλύτερη αδυναμία».
Θα πρέπει να γνωρίζει κανείς, αναφέρει στο βιβλίο του ο δρ. Π. Χόουκ, ότι ο οίκτος συχνά προκαλεί αδικίες στην απονομή δικαιοσύνης. Ο οίκτος οδηγεί σε λανθασμένη επιείκεια προς τον ένοχο και τον αφήνει ελεύθερο να κάνει κάτι χειρότερο.
«Όσοι λυπούνται υπερβολικά τους άλλους, τους αναγκάζουν να καταφεύγουν συστηματικά στην αυτομομφή. Το μεγαλύτερο κακό που κάνετε είναι ότι ενθαρρύνετε τους άλλους να γίνουν μεμψίμοιροι, με όλα τα κακά επακόλουθα γι' αυτούς. Θέλετε δε θέλετε, η κατάθλιψή σας κάποτε θα περάσει. Είναι θέμα χρόνου. Μην βιάζεστε, απλώς περιμένετε με υπομονή. Οι συμβουλές που σας έδωσα είναι σωστές και έχουν βοηθήσει πολλούς ανθρώπους. Ακολουθήστε τις άφοβα».
Με αυτά τα λόγια καταλήγει ο δρ. Π. Χόουκ στο βιβλίο του και πολλοί μάνατζερς θα πρέπει να προσέξουν τα λόγια του.