Ανάπτυξη 2,1% το 2025 και 2,2% το 2026 προβλέπει το ΙΟΒΕ με τον γενικό διευθυντή του, Νίκο Βέττα, να σημειώνει κατά την παρουσίαση της τριμηνιαίας έκθεσης πως η ελληνική οικονομία διατηρεί μια σταθερά θετική πορεία αλλά να χτυπάει και «καμπανάκι» για τη συνέχεια καθώς μάλλον πηγαίνουμε πως πιο χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.
«Το ερώτημα όμως είναι πόσο έτοιμη είναι η ελληνική οικονομία να αντιμετωπίσει τις σημαντικές προκλήσεις που έρχονται μπροστά μας και σε πιο βαθμό εξαντλούνται οι δεξαμενές αναπτυξιακής δυναμικής», πρόσθεσε ο κ. Βέττας.
Σύμφωνα με τον ίδιο ο ρυθμός μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας παραμένει υψηλότερος από αυτόν της ΕΕ, «καταγράφεται όμως μια κόπωση εύλογη σε ένα βαθμό….Είναι όμως κάτι που προδιαγράφει την πορεία μάλλον πηγαίνουμε προς το περίφημο 1% παρά να συνεχίσουμε σε ανάπτυξη 2%».
Για το 2025, το ΙΟΒΕ αναθεωρεί οριακά προς τα κάτω την εκτίμησή του για ανάπτυξη στο +2,1% (από 2,2%). Ως προς τις συνιστώσες, οι πάγιες επενδύσεις αναμένεται να ενισχυθούν (+7,5%), κυρίως λόγω της υλοποίησης του ΤΑΑ και το χαμηλότερο κόστος χρήματος. Η ιδιωτική κατανάλωση εκτιμάται ότι θα επιβραδυνθεί (+1,9%) σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ η δημόσια κατανάλωση αναμένεται να παραμείνει σε θετική τροχιά (+1,1%). Παράλληλα, το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου προβλέπεται να περιοριστεί, καθώς η άνοδος των εξαγωγών (+2,4%) αναμένεται να υπερκαλύψει την ηπιότερη αύξηση των εισαγωγών (+0,2%).
Για το 2026, το ΙΟΒΕ αναθεωρεί προς τα κάτω την εκτίμησή του για ανάπτυξη στο +2,2% (από 2,4%). Αναφορικά με τις συνιστώσες, αναμένουμε διατήρηση της αναπτυξιακής δυναμικής της κατανάλωσης, με ηπιότερο όμως βαθμό καθώς παρά την αξιοσημείωτη αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης (+1,8%), η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να επιβραδυνθεί σημαντικά (+1,3%). Οι πάγιες επενδύσεις (+10,0%) αναμένεται να ωφεληθούν από ευνοϊκές συνθήκες όπως η επιτάχυνση της υλοποίησης του ΤΑΑ, το χαμηλότερο κόστος χρήματος, και η χρήση των πόρων του ιστορικά υψηλού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Ωστόσο, ελλοχεύουν κίνδυνοι οι οποίοι απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Το εξωτερικό έλλειμμα, το οποίο ενέχει και διαρθρωτικά χαρακτηριστικά, αναμένεται να διευρυνθεί (εισαγωγές +4,9%, εξαγωγές +2,4%), κυρίως λόγω μιας σειράς διεθνών αβεβαιοτήτων όπως η ενδεχόμενη κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου, η πιθανή υποχώρηση της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου λόγω πολιτικοκοινωνικών αναταράξεων σε χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης (όπως η Γαλλία), και η αναστολή της πτωτικής πορείας των επιτοκίων.
Οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό
Ο ρυθμός μεταβολής του ΓΔΤΚ διαμορφώθηκε στο 2,5% το α’ εννεάμηνο του 2025 (3,0% για τον ΕνΔΤΚ), από άνοδο 2,8% (3,0% για τον ΕνΔΤΚ) ένα έτος πριν. Η ενίσχυση των τιμών οφείλεται κυρίως στη θετική επίδραση της εγχώριας ζήτησης, με αυξήσεις σε υπηρεσίες όπως στέγαση, διαμονή και εστίαση.
Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε ηπιότερη ανοδική τροχιά, με ρυθμό πληθωρισμού στην περιοχή του 2,8% τo 2025 και στην περιοχή του 2,3% το 2026, λόγω κυρίως της καταναλωτικής ζήτησης. Ωστόσο, οι επικείμενες πολιτικές και γεωπολιτικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, αν και εντείνουν το κλίμα αβεβαιότητας, ενδέχεται στην πορεία να δημιουργήσουν νέες προοπτικές.
Οι θετικές τάσεις και οι προκλήσεις
Ο κ. Βέττας μεταξύ άλλων, ανέδειξε τις αβεβαιότητες στο διεθνές περιβάλλον, τις πρόσφατες θετικές τάσεις αλλά και προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, όπως συνοψίζονται παρακάτω.
• Στο διεθνές περιβάλλον, το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται σε προσωρινή ισορροπία, με αβεβαιότητα γύρω από τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας και πιθανές επιπτώσεις στην παγκόσμια ανάπτυξη.
• Οι υψηλοί δείκτες δημόσιου χρέους και οι ασθενείς ρυθμοί μεγέθυνσης εντείνουν τον κίνδυνο «δημοσιονομικής κυριαρχίας», οδηγώντας τη νομισματική πολιτική σε πιο εξαρτημένο ρόλο από τις κρατικές επιλογές.
• Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως η περιορισμένη πρόοδός της σε ανταγωνιστικότητα και καινοτομία, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες εντείνουν την ανάγκη τόνωσης της τεχνολογικής και βιομηχανικής ανάπτυξης.
• Στις εγχώριες εξελίξεις, ο εγχώριος πληθωρισμός παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ασκώντας πίεση στα νοικοκυριά και μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
• Τα δημόσια έσοδα ενισχύονται χάρη στη συνεχιζόμενη ανάπτυξη, τη μείωση της άτυπης οικονομίας και τον πληθωρισμό. Παράλληλα, ο τουρισμός εξακολουθεί να αποτελεί ισχυρό πυλώνα στήριξης της οικονομίας με θετική συμβολή στο ΑΕΠ.
• Η μεταποίηση επιδιώκει αναβάθμιση και αύξηση εξαγωγών, αλλά εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
• Οι πρόσφατες φορολογικές παρεμβάσεις μειώνουν τη φορολόγηση εργασίας και ενισχύουν το διαθέσιμο εισόδημα, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και περιορίζοντας την άτυπη οικονομία.
• Οι φοροελαφρύνσεις θεωρούνται κοινωνικά δίκαιες και πιο αποτελεσματικές από τις επιδοματικές πολιτικές, ενώ παραμένει ζητούμενο ένα απλούστερο και σταθερότερο φορολογικό πλαίσιο.
• Αναδεικνύεται τρίπτυχο προτεραιοτήτων πολιτικής μέσα από την ενίσχυση της παραγωγικής δομής, τη μείωση της άτυπης οικονομίας και την άμβλυνση του δημογραφικού προβλήματος.
• Η ενίσχυση της παραγωγικής δομής απαιτεί απλούστευση διαδικασιών (προαγωγή της διαφάνειας του κράτους) και στοχευμένες επενδύσεις σε τεχνολογία, έρευνα και καινοτομία, προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα της οικονομίας.
• Η μείωση της άτυπης οικονομίας μεταβάλλει θετικά τα κίνητρα επιχειρήσεων και εργαζομένων, επηρεάζοντας τις μακροοικονομικές επιδόσεις, τη διαμόρφωση μισθών και τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών.
• Η αρνητική δημογραφική τάση επιδεινώνεται, με μείωση του πληθυσμού και αύξηση της μέσης ηλικίας, γεγονός το οποίο καθιστά αναγκαία την προσαρμογή οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών στην κατεύθυνση διατήρησης της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας του συστήματος. Ενδεικτικά, ειδικό πλαίσιο ανάλυσης στην έκθεση αναδεικνύει την ανάγκη ανάπτυξης υποδομών μακροχρόνιας φροντίδας, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα των προσαρμογών που χρειάζεται η χώρα για να ανταποκριθεί στη γήρανση του πληθυσμού.