Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στο πλαίσιο λειτουργίας τους αλλά και στη σχέση τους με το κεντρικό κράτος, βρίσκονται στο επίκεντρο του τελευταίου κειμένου πολιτικής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχετικό δελτίο Τύπου, τα βασικά πορίσματα της ανάλυσης - όπως αυτά προκύπτουν από τα οικονομικά στοιχεία των Δήμων για την περίοδο 2019-2023 - είναι τα εξής:
«*Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού για το σύνολο των δήμων της χώρας την περίοδο 2019-2023 ήταν 41%.
* Το ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού επενδύσεων για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 17%.
* Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού μισθοδοσίας για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 85% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
* Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού στα λειτουργικά κόστη για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 72% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
* Τα ανταποδοτικά τέλη την περίοδο 2019-2023 διαμορφώθηκαν μεσοσταθμικά στα 108,68 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (χαμηλότερο ποσό), ενώ εκτοξεύονται στα 353,16 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων (υψηλότερο ποσό).
* Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους δήμους την περίοδο 2019-2023 διαμορφώθηκαν στα 54,78 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων έως τα 6,05 ευρώ ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων.
* Η οικονομική ανεξαρτησία των δήμων (ίδια προς συνολικά έσοδα) στο σύνολο της περιόδου 2019-2023 διαμορφώθηκε μεσοσταθμικά στο 37%. Η χαμηλότερη οικονομική ανεξαρτησία εμφανίζεται στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (25,5%), ενώ η υψηλότερη οικονομική ανεξαρτησία στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων (48,7%).
* Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα την περίοδο 2015-2020 καταλαμβάνει την 11η θέση ως προς τον βαθμό οικονομικής αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και την 25η θέση ως προς τον βαθμό οργανωσιακής αυτονομίας, ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ.
* Σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη αποκέντρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 22η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη, με την χειρότερη επίδοση να καταγράφεται στο πεδίο της δημοσιονομικής αποκέντρωσης (κατάταξη 25/27)».
Σύμφωνα με το ΚΕΦΙΜ, «τα αποτελέσματα της ανάλυσης καταδεικνύουν την χαμηλή αποδοτικότητα στα οικονομικά των δήμων και την ανάγκη συστηματικότερης αξιολόγησής τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η ετήσια μελέτη του Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων που θα δημοσιευθεί προς το τέλος του έτους, αξιολογεί όλους τους δήμους της χώρας στα πεδία της οργάνωσης και διακυβέρνησης, της οικονομικής διαχείρισης, των υπηρεσιών, της βιωσιμότητας και της πολιτικής προστασίας για το έτος 2023».
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι την 30ή Οκτωβρίου, έχουν ανταποκριθεί στο ερωτηματολόγιο της έρευνας, «αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευσή τους για διαφάνεια και λογοδοσία», σύμφωνα με το σχόλιο του ΚΕΦΙΜ, οι πιο κάτω δήμοι: Κατερίνης, Αμυνταίου, Σιθωνίας, Ξηρομέρου, Ήλιδας, Νέας Προποντίδας, Γαύδου, Σερρών, Ιστιαίας-Αιδηψού, Στυλίδας, Ανατολικής Σάμου, Ζαγορίου, Ηρακλείου Αττικής, Παλαιού Φαλήρου, Αθηναίων, Αλμωπίας, Βιάννου, Κομοτηνής, Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Ηρωικής Πόλης Νάουσας, Αργοστολίου, Δήμος Αλιάρτου Θεσπιέων. Ενώ για την καλύτερη ανταπόκριση των δήμων, δόθηκε παράταση στην προθεσμία συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων μέχρι την 11η Νοεμβρίου.
Τέλος, όπως δήλωσε σχετικά ο εκτελεστικός διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας, «τα εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης των προϋπολογισμών των Δήμων καταδεικνύουν την πιεστική ανάγκη για μια ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας τους στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της οικονομικής και διοικητικής τους ανεξαρτησίας». Εν τέλει, «ένα ξεκάθαρο και διάφανο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, η εισαγωγή του προϋπολογισμού προγραμμάτων και κυρίως η αποσαφήνιση των σχέσεων των ΟΤΑ με το κεντρικό κράτος θα ενισχύσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα και τη λογοδοσία των δημοτικών αρχών και συνεπακόλουθα την ποιότητα ζωής των δημοτών», υποστηρίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου.