Κάθε καλοκαίρι, εκατομμύρια νέοι στην Κίνα αποφοιτούν από το ταχύτατα αναπτυσσόμενο δίκτυο τετραετών πανεπιστημίων της χώρας. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς δυσκολεύονται να βρουν μια αντίστοιχη των σπουδών τους δουλειά, ή φτάνουν και σε σημείο να επιστρέφουν στο πατρικό τους και να αμείβονται από τους γονείς τους για την απασχόλησή τους στο νοικοκυριό. Την ίδια στιγμή, εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε τομείς όπως η μεταποίηση, η πληροφορική και η υγεία παραμένουν κενές λόγω έλλειψης κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού.
«Οι θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης μπορούν να αυτοματοποιηθούν, αλλά υπάρχει σοβαρή έλλειψη εξειδικευμένων εργατών που να γνωρίζουν κώδικα ή να χειρίζονται μηχανές», επισημαίνει στο Bloomberg ο Νταν Γουάνγκ, διευθυντής της Eurasia Group στην Κίνα.
Προτροπή για στροφή στροφή στις σπουδές
Το χάσμα μεταξύ αγοράς εργασίας και εκπαίδευσης έχει οδηγήσει κυβερνητικούς αξιωματούχους –συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του προέδρου Σι Τζινπίνγκ– να ενθαρρύνουν τους νέους να παρακάμψουν το πανεπιστήμιο και να στραφούν σε επαγγελματικά ιδρύματα, τα οποία προσφέρουν τριετή προγράμματα για τεχνικούς μηχανημάτων, μηχανικούς ρομπότ, νοσηλευτές και άλλες ειδικότητες με μεγάλη ζήτηση.
Το βάρος της κοινωνικής προκατάληψης
Στην Κίνα, οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου δίνουν εξετάσεις που καθορίζουν αν θα ακολουθήσουν ακαδημαϊκή ή επαγγελματική κατεύθυνση. Η πρώτη τους προετοιμάζει για τις πανεθνικές εξετάσεις, ενώ η δεύτερη οδηγεί σε πρακτική κατάρτιση και φοίτηση σε επαγγελματικά κολλέγια. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να εξισώσει τις ευκαιρίες μεταξύ των δύο πορειών, οι εργοδότες συχνά προτιμούν κατόχους πανεπιστημιακού πτυχίου για τις θέσεις με μεγαλύτερο κύρος.
Περίπου 20 εκατομμύρια φοιτητές σπουδάζουν σε 1.300 πανεπιστήμια και άλλοι 17 εκατομμύρια σε περισσότερα από 1.500 επαγγελματικά ιδρύματα. Το Πεκίνο στοχεύει να αυξήσει τον αριθμό των επαγγελματικών σχολών και να τις καταστήσει «παγκόσμιας κλάσης» έως το 2035. Το κόστος φοίτησης δεν διαφέρει ιδιαίτερα – περίπου 6.000 γιουάν ετησίως (827 δολάρια) στα δημόσια σχολεία, με τα ιδιωτικά να χρεώνουν διπλάσια ποσά.
Παρ’ όλα αυτά, πολλοί γονείς διστάζουν να στείλουν τα παιδιά τους σε επαγγελματικά σχολεία, τα οποία παραδοσιακά θεωρούνται επιλογή «χαμηλών προσδοκιών». «Οι περισσότεροι γονείς θεωρούν καλό ένα σχολείο που ξυπνά τα παιδιά στις 6 το πρωί και τα κρατά να μελετούν μέχρι τις 11 το βράδυ», λέει η διευθύντρια ενός επαγγελματικού σχολείου στη Χεμπέι. «Αν τους πω ότι οι μαθητές παίζουν ή ασχολούνται με τα χόμπι τους, πανικοβάλλονται».
Ο ίδιος ο Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος είχε διευθύνει επαγγελματικό σχολείο όταν ήταν κομματικός γραμματέας στη Φουζού, προσπαθεί να ενισχύσει την εικόνα της τεχνικής εκπαίδευσης. Αποκαλεί τους τεχνίτες «θεμέλιο του έθνους» και επιδιώκει να αυξήσει το κύρος των επαγγελματικών σχολών.
Ωστόσο, η αλλαγή αντιλήψεων παραμένει αργή. Το 2021, η πρόταση συγχώνευσης ιδρυμάτων παροχής πτυχίων με επαγγελματικά σχολεία πυροδότησε φοιτητικές διαμαρτυρίες σε πολλές επαρχίες. Στη Ναντζίνγκ, φοιτητές κράτησαν τον πρύτανη όμηρο για 30 ώρες φοβούμενοι ότι η αξία του πτυχίου τους θα μειωθεί.