Καθοριστικό ρόλο αναμένεται να παίξουν τόσο η κλιματική αλλαγή όσο και η αναμενόμενη επιστροφή του καιρικού φαινομένου Ελ Νίνιο, ενώ αναμένεται νέο ιστορικό υψηλό στη μέση θερμοκρασία το 2023 ή το 2024, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ενεργειακή και την επισιτιστική κρίση.
Μάλιστα, τα κλιματικά μοντέλα υποδηλώνουν ότι μετά από τρία χρόνια επικράτησης της La Nina στον Ειρηνικό Ωκεανό, που γενικά μειώνει ελαφρώς τις παγκόσμιες θερμοκρασίες, ο κόσμος θα βιώσει μια επιστροφή στο El Nino με αποτέλεσμα την σημαντική άνοδο του θερμομέτρου.
Κατά τη διάρκεια του Ελ Νίνιο, οι άνεμοι που πνέουν δυτικά κατά μήκος του ισημερινού επιβραδύνονται και το ζεστό νερό ωθείται προς τα ανατολικά, δημιουργώντας θερμότερες επιφανειακές θερμοκρασίες των ωκεανών.
«Το Ελ Νίνιο συνδέεται συνήθως με θερμοκρασίες ρεκόρ σε παγκόσμιο επίπεδο. Το αν αυτό θα συμβεί το 2023 ή το 2024 δεν είναι ακόμα γνωστό», υπογράμμισε ο Κάρλο Μπουοντέμπο, επικεφαλής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Κοπέρνικος για την Κλιματική Αλλαγή (C3S).
Η κλιματική αλλαγή κάνει πιο έντονη από ποτέ την εμφάνισή της σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε οικονομικό απειλώντας σοδειές, τις τιμές των τροφίμων, τον τουρισμό και την πρόσβαση σε νερό. Επίσης δημιουργεί πολύ αυξημένο κίνδυνο για πυρκαγιές με ότι αυτό συνεπάγεται για την υγεία και τις περιουσίες. Ταυτόχρονα, το κύμα καύσωνα αναμένεται να προκαλέσει νέες πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και νέες ανοδικές πιέσεις σε πρώτες ύλες και εμπορεύματα.
Η θερμότερη χρονιά στον κόσμο που έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής ήταν το 2016, η οποία συνέπεσε με ένα ισχυρό Ελ Νίνιο – αν και η κλιματική αλλαγή έχει τροφοδοτήσει ακραίες θερμοκρασίες ακόμη και σε χρονιές που δεν καταγράφηκε το φαινόμενο.
Τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν τα οκτώ πιο καυτά που έχουν καταγραφεί στον κόσμο – αντανακλώντας τη μακροπρόθεσμη τάση αύξησης της θερμοκρασίας που οφείλεται στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η Ευρώπη γνώρισε το πιο ζεστό καλοκαίρι που έχει καταγραφεί το 2022, ενώ οι ακραίες βροχοπτώσεις που προκλήθηκαν από την κλιματική αλλαγή προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες στο Πακιστάν και τον Φεβρουάριο, τα επίπεδα των θαλάσσιων πάγων της Ανταρκτικής έφθασαν σε ιστορικό χαμηλό.
Πώς μοιάζει ένα ακραίο φαινόμενο Ελ Νίνιο;
Ένα από τα χαρακτηριστικά του φαινομένου είναι η άνοδος της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας τουλάχιστον κατά 0,8 °C σε σχέση με τον μακροχρόνιο μέσο όρο σε μια περιοχή του κεντρικού Ειρηνικού Ωκεανού στο ύψος του Ισημερινού. Τα ακραίας έντασης φαινόμενα Ελ Νίνιο μεταφράζονται σε αύξηση των θερμοκρασιών της περιοχής κατά 2 °C.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όσο οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να σημειώνουν άνοδο, οι πιθανότητες εμφάνισης ακραίων φαινομένων Ελ Νίνιο αυξάνονται επίσης. Στην Αυστραλία, τα Ελ Νίνιο εντείνουν τον κίνδυνο ξηρασίας, καυσώνων και πυρκαγιών στα ανατολικά της χώρας, ενώ αυξάνουν και τον κίνδυνο μαζικής λεύκανσης του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου.
Σε όλο τον κόσμο, το φαινόμενο Ελ Νίνιο έχει προκαλέσει στο παρελθόν θερμοκρασίες-ρεκόρ και έχει συνδεθεί με πλημμύρες και κατολισθήσεις στην Κεντρική Αμερική και απουσία ή καθυστέρηση των μουσώνων στην Ινδία.
Παράλληλα η ροή των ποταμών στην Ευρώπη ήταν η δεύτερη χαμηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, ενώ το 2022 ήταν «η έκτη χρονιά με ροή κάτω του μέσου όρου».
Η υπηρεσία Κοπέρνικος καταμέτρησε ότι η ροή του 63% των ευρωπαϊκών ποταμών ήταν χαμηλότερη του μέσου όρου, ποσοστό ρεκόρ.