Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, αλλά και τα μέτρα που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται το 2022 και το 2023 (όπως το τεκμαρτό εισόδημα στους επαγγελματίες) οδήγησαν στη μείωση των απωλειών ΦΠΑ, το λεγόμενο «κενό» (θεωρητικά προσδοκώμενα έσοδα υπό πλήρη συμμόρφωση), σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Κομισιόν.
H αυξημένη χρήση των καρτών, τα ηλεκτρονικά βιβλία και η διασύνδεση των ταμειακών με τα POS περιόρισαν τις απώλειες, με αποτέλεσμα να μειωθεί και η φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το κενό ΦΠΑ το 2023 μειώθηκε στο 11% από 13,7% που ήταν το 2022, ενώ σε σύγκριση με το 2019 έχει μειωθεί κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το κενό ΦΠΑ υπολογίζεται σε 9,5%. Οπως αναφέρουν πηγές από το οικονομικό επιτελείο, το κενό ΦΠΑ βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε. και ενδεχομένως στα τέλη του 2026 η χώρα μας θα συμβαδίζει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές.
Σύμφωνα με την έκθεση, το εκτιμώμενο κενό συμμόρφωσης στον ΦΠΑ –δηλαδή η διαφορά μεταξύ των εσόδων που θα μπορούσαν να έχουν εισπραχθεί από τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη και των εσόδων που πράγματι εισπράχθηκαν– ανήλθε το 2023 σε 128 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι η χώρα μας το 2018 ήταν ουραγός μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ, ενώ από το 2020 η κατάσταση σταδιακά αλλάζει και από τις τελευταίες θέσεις η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες σε ό,τι αφορά τη μείωση φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί τη Γερμανία, την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες.
Ωστόσο, η έκθεση επισημαίνει ότι η ανάπτυξη του τομέα υπηρεσιών και τουρισμού ενδέχεται να επιβραδύνει την περαιτέρω σύγκλιση, καθώς οι κίνδυνοι μη συμμόρφωσης είναι γενικά υψηλότεροι στον τομέα των υπηρεσιών. Επιπλέον, οι απώλειες από απάτη MTIC (Missing Trader Intra-Community) εκτιμώνται σε 310 εκατ. ευρώ το 2023.
Σε ό,τι αφορά την παραοικονομία, αυτή εκτιμάται στο 21% του ΑΕΠ ή διαφορετικά σε 43 δισ. ευρώ για το έτος 2022, 3,7 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (17,6%). Παρά τη μείωση από το 24% του 2012, η πρόκληση παραμένει σημαντική, με τον τομέα των αυτοαπασχολούμενων να αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της παραοικονομίας.
Το πρόβλημα του μεγέθους της παραοικονομίας και ο αντίκτυπός του στο φορολογικό έλλειμμα επισημάνθηκαν πρόσφατα και από το ∆ΝΤ, το οποίο, στο πλαίσιο αυτό, είχε τονίσει την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την ενίσχυση της είσπραξης εσόδων μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της προώθησης της φορολογικής συμμόρφωσης.