Μετά το 2025 κλείνει οριστικά η διαδικασία κτηματογράφησης και ξεκινά φάση δικαστικών διεκδικήσεων. Απόφαση-σταθμός του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών ξεκαθαρίζει ότι οι δικαστικές αποφάσεις κυριότητας καταχωρίζονται υποχρεωτικά, περιορίζοντας την εξουσία των προϊσταμένων των Κτηματολογικών Γραφείων.
Μετά το 2025 η κτηματογράφηση ολοκληρώνεται σε όλη τη χώρα. Παραμένουν ωστόσο ανοιχτές χιλιάδες υποθέσεις ακινήτων, με διεκδικήσεις μεταξύ ιδιωτών και εκκρεμότητες χρησικτησίας. Όσα ακίνητα δεν έχουν δηλωθεί και δεν κατοχυρωθούν εμπρόθεσμα θα θεωρούνται περιουσία του Δημοσίου.
Η νέα φάση θα επικεντρωθεί σε δικαστικές διαδικασίες και διορθώσεις. Απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (υπ’ αριθμ. 698/2025) φέρνει μεγάλη αλλαγή: οι προϊστάμενοι Κτηματολογικών Γραφείων δεν μπορούν να ελέγξουν το περιεχόμενο μιας δικαστικής απόφασης ούτε να το συνδυάσουν με άλλες εγγραφές. Είναι υποχρεωμένοι, μετά από τυπικό έλεγχο, να εγγράψουν την απόφαση κυριότητας στο Κτηματολόγιο, το οποίο γίνεται ο μοναδικός φορέας απόδειξης και προστασίας ιδιοκτησίας.
Η απόφαση αφορά διαμέρισμα στην Αγία Βαρβάρα. Κάτοικος του ακινήτου από το 1998 διεκδίκησε κυριότητα λόγω έκτακτης χρησικτησίας. Είχε ήδη πετύχει αμετάκλητη απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών που αναγνώριζε την κυριότητά του.
Ο εγγεγραμμένος στο Κτηματολόγιο ιδιοκτήτης απουσίαζε από τη δίκη. Η αγωγή συζητήθηκε ερήμην του, εκδόθηκε οριστική απόφαση στηριγμένη στο τεκμήριο ομολογίας λόγω ερημοδικίας και το διαμέρισμα χάθηκε οριστικά για τον αρχικό ιδιοκτήτη.
Η προϊσταμένη του Κτηματολογικού Γραφείου Αθηνών αρνήθηκε να καταχωρίσει την απόφαση στο πεδίο κυριότητας, καταχώρισε μόνο στο περιθώριο αγωγών. Το Πρωτοδικείο έκρινε την άρνηση παράνομη και εσφαλμένη, διέταξε την πλήρη καταχώριση και καταδίκασε την προϊσταμένη στη δικαστική δαπάνη.
Αντιπαράθεση δικηγόρων – Κτηματολογικών Γραφείων
Η υπόθεση φωτίζει μια διαχρονική τριβή: τα όρια ελέγχου των προϊσταμένων Κτηματολογικών Γραφείων για εγγραφές πράξεων στο Κτηματολόγιο. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών και η Ολομέλεια Δικηγορικών Συλλόγων έχουν ζητήσει ενιαίους κανόνες λειτουργίας και ειδική διαδικασία επανελέγχου, ώστε να αντιμετωπίζονται λάθη χωρίς να απαιτείται δικαστική εμπλοκή.
Το Μονομελές Πρωτοδικείο υπογράμμισε ότι ο έλεγχος νομιμότητας που διενεργεί ο προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου αφορά μόνο στην καταλληλότητα της εγγραπτέας πράξης. Δεν μπορεί να επεκταθεί στην ουσία μιας αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, ούτε να απαιτεί συγκεκριμένο τύπο αγωγής όταν δεν πρόκειται για διόρθωση αρχικής εγγραφής αλλά για μεταγενέστερη εγγραφή κυριότητας.
Η Προϊσταμένη επικαλέστηκε τα άρθρα 6, 12, 16 και 17 του Ν. 2664/1998, υποστηρίζοντας ότι απαιτείται ειδική αγωγή (άρθρο 6 παρ. 2) και όχι αγωγή του άρθρου 220 ΚΠολΔ, ώστε να υπάρξει καταχώριση χρησικτησίας. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο ισχυρισμός υπερέβαινε τα όρια του ελέγχου νομιμότητας.
Έτσι, δέχθηκε την αναγνωριστική αγωγή, επιβεβαίωσε ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για καταχώριση και διέταξε την εγγραφή της απόφασης ως μεταγενέστερη εγγραφή κυριότητας.
Η απόφαση 698/2025 αναλύει εκτενώς τη διαδικασία εγγραφής στα κτηματολογικά βιβλία και ξεκαθαρίζει ότι οι τελεσίδικες αποφάσεις αναγνώρισης κυριότητας λόγω χρησικτησίας πρέπει να καταχωρίζονται χωρίς περιθώρια αμφισβήτησης. Η πρακτική αυτή αναμένεται να αποτελέσει οδηγό για ανάλογες υποθέσεις σε όλη τη χώρα, ενόψει της λήξης της κτηματογράφησης το 2025.