Τα κλικ σας έχουν τεράστια δύναμη. Συλλογικά, μόνο λίγες στιγμές προσοχής μπορούν να ανεβάσουν ή να βουλιάξουν έναν ιστότοπο. Όμως αν είστε όπως οι περισσότεροι χρήστες, φαίνεται πως κάτι έχει αλλάξει στη συμπεριφορά σας — και αυτό μπορεί να αναδιαμορφώσει το διαδίκτυο όπως το ξέραμε.
Τον τελευταίο χρόνο, η Google προχώρησε σε μια σημαντική αλλαγή. Ίσως το έχετε ήδη παρατηρήσει: στην κορυφή των αποτελεσμάτων αναζήτησης εμφανίζονται συχνά απαντήσεις που έχουν παραχθεί από τεχνητή νοημοσύνη, αντί για τις κλασικές μπλε συνδέσεις. Η Google αποκαλεί αυτές τις απαντήσεις “AI Overviews”. Κάποιες φορές είναι εξαιρετικά χρήσιμες. Άλλες φορές… προτείνουν στους χρήστες να «φάνε πέτρες ή κόλλα», σε στιγμές «παραισθήσεων» του συστήματος. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι πως φαίνεται να επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας.
Φέτος, 900 Αμερικανοί χρήστες έδωσαν άδεια στο Pew Research Center να παρακολουθήσει τη διαδικτυακή τους δραστηριότητα. «Οι χρήστες ήταν λιγότερο πιθανό να κάνουν κλικ σε σύνδεσμο όταν η αναζήτησή τους παρήγαγε σύνοψη από AI — και πιο πιθανό να εγκαταλείψουν εντελώς την περιήγησή τους», εξηγεί ο Άαρον Σμιθ, διευθυντής των Data Labs του Pew. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι χρήστες της Google είχαν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα να μην κάνουν καθόλου κλικ όταν έβλεπαν AI Overviews. Και στο 26% των περιπτώσεων, απλώς έκλειναν τον browser.
Αυτό είναι κάτι που αξίζει να το ονομάσουμε «μεγάλη υπόθεση». Η αναζήτηση Google χρησιμοποιείται πέντε τρισεκατομμύρια φορές τον χρόνο. Είναι το σημείο εκκίνησης για τη συντριπτική πλειοψηφία της διαδικτυακής δραστηριότητας.
Ένα τεράστιο κομμάτι των ιστοσελίδων βασίζεται στη διαφήμιση για να επιβιώσει — κυρίως εκείνες που προσφέρουν πληροφορίες και όχι προϊόντα προς πώληση. Αυτό το οικοσύστημα ζει ή πεθαίνει ανάλογα με την επισκεψιμότητα και τις αυθαίρετες αλλαγές στον αλγόριθμο της Google μπορούν να «σβήσουν» μια ιστοσελίδα μέσα σε μια νύχτα.
«Οι περισσότερες ιστοσελίδες βασίζονται στην κίνηση από τη Google για να παραμείνουν βιώσιμες», λέει η Lily Ray, αντιπρόεδρος στρατηγικής SEO στην εταιρεία μάρκετινγκ Amsive. «Αλλά οι AI Overviews μειώνουν την επισκεψιμότητα τόσο δραστικά, που πολλές σελίδες βλέπουν πτώση 20%, 30%, ακόμη και 40% στα έσοδά τους. Πρόκειται για καταστροφική επίπτωση, που αφαιρεί και κάθε κίνητρο για δημιουργία ποιοτικού περιεχομένου».
Κάποιοι εξακολουθούν να φτιάχνουν ιστότοπους από χόμπι. Όμως αυτό ίσως είναι μόνο η αρχή: η Google μόλις λάνσαρε τη λειτουργία AI Mode, η οποία εξαλείφει εντελώς τα παραδοσιακά αποτελέσματα αναζήτησης. Ειδικοί όπως η Ray προειδοποιούν πως κάτι τέτοιο θα είναι κατακλυσμιαίο. Μερικοί φοβούνται ότι θα καταστραφεί το διαδίκτυο όπως το ξέρουμε.
Οι ειδικοί λένε ότι η λογική είναι απλή: όταν η AI σου δίνει την απάντηση, γιατί να κάνεις κλικ σε κάποιον σύνδεσμο; Αν αυτό γίνει ο κανόνας, τότε πολλοί αγαπημένοι ιστότοποι μπορεί να κινδυνεύσουν, μεταδίδει το BBC.
Η Google όμως διαφωνεί. Εκπρόσωπος της εταιρείας δηλώνει: «Κατευθύνουμε σταθερά δισεκατομμύρια κλικ σε ιστότοπους καθημερινά και δεν έχουμε παρατηρήσει σημαντικές μειώσεις στην συνολική επισκεψιμότητα, όπως υποστηρίζεται». Η εταιρεία απορρίπτει τη μελέτη του Pew ως εσφαλμένη, βασισμένη σε μεροληπτικά δεδομένα που δεν αντιπροσωπεύουν τη γενική χρήση.
Το Pew από την πλευρά του επιμένει. «Τα ευρήματά μας συμφωνούν με ανεξάρτητες μελέτες από εταιρείες web analytics», λέει ο Σμιθ. Πολλαπλές αναλύσεις δείχνουν ότι τα AI Overviews μειώνουν την επισκεψιμότητα από 30% έως και 70%, ανάλογα με τον τύπο της αναζήτησης. Η Ray λέει πως το βλέπει αυτό ξεκάθαρα στα δεδομένα εκατοντάδων ιστοσελίδων.
Η Google όμως απαντά πως τα στοιχεία αυτά είναι προκατειλημμένα, η μεθοδολογία λανθασμένη και οι εμπειρίες ανεπαρκείς. Υποστηρίζει επίσης ότι τα κλικ μέσω AI είναι πιο «ποιοτικά», επειδή οι χρήστες περνούν περισσότερο χρόνο στους ιστότοπους που τελικά επιλέγουν.
Παράδοξο: το Google Gemini, το ίδιο το AI της εταιρείας, λέει ότι τα AI Overviews πλήττουν την επισκεψιμότητα των sites. Σύμφωνα με τη Ray, τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα. «Η Google προσπαθεί να συσκοτίσει την πραγματικότητα, επειδή ξέρει ότι ο κόσμος θα αντιδράσει έντονα», δηλώνει. Η εταιρεία ισχυρίζεται πως παραμένει δεσμευμένη στη διαφάνεια.
Τίθεται όμως κι ένα άλλο ερώτημα: μήπως αυτό θέλουν τελικά οι χρήστες; Η Google πιστεύει πως ναι. «Οι άνθρωποι προτιμούν εμπειρίες με AI και τα νέα εργαλεία τους ωθούν να κάνουν περισσότερες ερωτήσεις και να ανακαλύπτουν νέες ιστοσελίδες», τονίζει εκπρόσωπος της εταιρείας.
Η Ray διαφωνεί: «Η Google λέει “αφού κανείς δεν κάνει πια κλικ, τι να κάνουμε;”, αλλά είναι η ίδια που κλέβει την επισκεψιμότητα από τους δημιουργούς των περιεχομένων που χρησιμοποιεί η AI της». Και τελικά, λέει, δεν είναι μόνο θέμα ιστότοπων — είναι χειρότερο και για εσάς: η τάση της AI να παραισθάνεται την αλήθεια, την κάνει αναξιόπιστη και για τους ίδιους τους χρήστες.