Μπορεί μια μισθολογική αύξηση να οδηγήσει σε μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, πριν καν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός; Η απάντηση είναι θετική. Ο συνδυασμός του αμετάβλητου φορολογικού συστήματος και των σταθερών εισοδηματικών ορίων για κοινωνικά επιδόματα έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες μισθωτοί να βλέπουν τελικά το καθαρό εισόδημά τους να μειώνεται, παρά τις αυξήσεις στους ονομαστικούς μισθούς.
Αυτό συμβαίνει σύμφωνα με ρεπορταζ της «Καθημερινής» επειδή η αύξηση του φόρου εισοδήματος είναι δυσανάλογα μεγαλύτερη από την αύξηση των αποδοχών. Επιπλέον, η υπέρβαση των σταθερών εισοδηματικών κριτηρίων οδηγεί στη διακοπή κοινωνικών παροχών, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να χάνουν σημαντικά ποσά σε ετήσια βάση.
Τα στοιχεία του ΟΠΕΚΑ επιβεβαιώνουν την έκταση του φαινομένου καθώς μέσα σε δύο χρόνια, 157.000 οικογένειες έχασαν το επίδομα τέκνων, 79.190 άτομα το επίδομα στέγασης, ενώ οι δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος μειώθηκαν κατά 43.180. Το αποτέλεσμα; Η Eurostat, στην έρευνά της για το πρώτο τρίμηνο του 2025, τοποθέτησε την Ελλάδα στην τρίτη χειρότερη θέση της Ε.Ε. ως προς το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα και στην τελευταία θέση βάσει της αποταμίευσης.
Μισθολογική αύξηση με αρνητικό καθαρό αποτέλεσμα
Χαρακτηριστικό είναι το εξής παράδειγμα: Μισθωτός με οικογένεια και δύο παιδιά δήλωσε το 2024 εισόδημα 34.000 ευρώ μικτά, το οποίο μεταφράζεται σε 1.749 ευρώ καθαρά τον μήνα μετά τις κρατήσεις (325 ευρώ για εισφορές και 355 για φόρο). Δικαιούνταν επίδομα τέκνων ύψους 672 ευρώ ετησίως.
Το 2025 λαμβάνει αύξηση 3%, ανεβάζοντας το ετήσιο εισόδημά του στις 35.020 ευρώ. Όμως, αυτή η αύξηση φέρνει αλλαγές καθώς ο φόρος αυξάνεται στα 376 ευρώ μηνιαίως (δηλαδή +6%) και χάνει εντελώς το επίδομα τέκνων λόγω υπέρβασης του εισοδηματικού ορίου. Έτσι, ενώ κερδίζει 596 ευρώ από τον μισθό του, χάνει 672 ευρώ από το επίδομα, και τελικά το ετήσιο καθαρό του εισόδημα μειώνεται.
Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΟΠΕΚΑ, την τελευταία διετία οι δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων μειώθηκαν από 1,35 εκατ. σε 1,1 εκατ., δηλαδή κατά 250.000 άτομα. Πολλοί είναι αυτοαπασχολούμενοι, οι οποίοι ξεπέρασαν τα εισοδηματικά όρια λόγω τεκμαρτών κριτηρίων, αλλά και χιλιάδες μισθωτοί.
Το επίδομα τέκνων έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο αποδοχών με 488.735 δικαιούχους, ενώ το επίδομα στέγασης περιορίστηκε σε 190.999 άτομα, έναντι 270.193 το 2023.
Η Eurostat, στην πρόσφατη έκθεσή της, υπολόγισε ότι το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 0,8% το πρώτο τρίμηνο του 2025. Την ίδια στιγμή, η Ευρωζώνη κατέγραψε αύξηση 0,7% και η Ε.Ε. 0,9%. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη εντονότερο αν ληφθεί υπόψη ότι η Ελλάδα ξεκινά από χαμηλότερη βάση αποδοχών, γεγονός που διευρύνει το εισοδηματικό χάσμα με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η κατάσταση είναι χειρότερη στον τομέα της αποταμίευσης, η Ελλάδα καταγράφει -3,6%, μακράν η χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε., ενώ η Πορτογαλία ακολουθεί με -3%. Αντίθετα, στην Ευρωζώνη σημειώνεται οριακή αύξηση 0,1% και στην Ε.Ε. 0,2%.
Ετσι, η ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης απαιτεί, μεγαλύτερες ονομαστικές αυξήσεις μισθών, αναπροσαρμογή της φορολογικής κλίμακας ώστε να λαμβάνει υπόψη την πληθωριστική πίεση, επανεξέταση των εισοδηματικών ορίων για τα κοινωνικά επιδόματα ώστε να μην χάνουν οι πολίτες παροχές λόγω μικρών αυξήσεων.