Οι διαμαρτυρίες κατά του υπερτουρισμού που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι έγιναν πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο. Αυτό το καλοκαίρι, οι εντάσεις επανέρχονται, αλλά το ίδιο και οι ιδέες για τη βελτίωση του συστήματος.
Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους των Καναρίων Νήσων φέτος για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στον μαζικό τουρισμό. Τώρα, ένα νέο κύμα διαμαρτυριών κατά του τουρισμού προγραμματίζεται σε όλη τη νότια Ευρώπη. Θα ήταν δικαιολογημένο να νιώθετε ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει από πέρυσι, όταν η απογοήτευση για τις υπερπλήρεις πόλεις, τις ραγδαία αυξανόμενες τιμές των κατοικιών και την κακή συμπεριφορά των ταξιδιωτών εξερράγη σε δημόσια οργή.
Οι αλλαγές στον τουριστικό κλάδο είναι συχνά αργές, καθώς απαιτούν συναίνεση από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, καθώς και χρόνο για την εφαρμογή των σχεδίων. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις προόδου. Σε όλη την Ευρώπη, μια σειρά από νέες πρωτοβουλίες στοχεύουν στην εξισορρόπηση του τουρισμού με τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, αντιμετωπίζοντας τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις που δημιουργεί ο υπερτουρισμός.
Ελβετία: Επενδύσεις σε τρένα και φόρους
Το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελβετίας θα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με υδροηλεκτρική ενέργεια φέτος, στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής Swisstainable, η οποία στοχεύει στην πιο ομοιόμορφη κατανομή του τουρισμού σε όλη τη χώρα και σε όλο το έτος. Με τις χιονοδρομικές περιόδους να απειλούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας και τους παγετώνες να κινδυνεύουν από κατάρρευση – όπως φάνηκε στην πρόσφατη τραγωδία στο Blatten – η Ελβετία γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία της ισορροπίας μεταξύ τουρισμού και περιβάλλοντος. Η χώρα εστιάζει στις δημόσιες συγκοινωνίες. Διαθέτει μερικά από τα πιο προσβάσιμα με δημόσιες συγκοινωνίες βουνά στον κόσμο, με ορεινά τρένα που εξυπηρετούν τις κορυφές τους για περισσότερα από 150 χρόνια. Ο ιστότοπος Swisstainable προσφέρει έκπτωση 33% στις δημόσιες συγκοινωνίες κατά την κράτηση σε ξενοδοχείο με πιστοποίηση βιωσιμότητας Swisstainable ή έκπτωση 25% για οποιαδήποτε διαμονή σε ξενοδοχείο Swisstainable.
Επιπλέον, οι καμπάνιες με πρωταγωνιστή τον Ρότζερ Φέντερερ προωθούν τα ταξίδια εκτός σεζόν, παρουσιάζοντας την εικόνα της χώρας πέρα από τη σεζόν του σκι και τις καλοκαιρινές πεζοπορίες. Οι αναβατήρες σκι σε όλη τη χώρα θα λειτουργούν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και τα εποχιακά ξενοδοχεία θα επεκτείνουν επίσης τις ημερομηνίες λειτουργίας τους, καθιστώντας την Ελβετία πιο προσβάσιμη όλο το χρόνο.
Αν και η Ελβετία δεν βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα των πιο τουριστικών προορισμών της Ευρώπης (η Ζάκυνθος, η Ίστρια και η Φουερτεβεντούρα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Which? ), αντιμετωπίζει πίεση σε δημοφιλείς προορισμούς όπως η πόλη Lauterbrunnen, πλούσια σε καταρράκτες, και η λίμνη Brienz, όπου γυρίστηκε η κορεατική σειρά του Netflix Crash Landing on You. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2024, οι ντόπιοι θεωρούν τον τουρισμό του Instagram – μια επιφανειακή, περαστική κατανάλωση του πολιτισμού και της τοπικής ζωής – ένα ιδιαίτερο πρόβλημα.
Οι λύσεις του Οργανισμού Τουρισμού της Ελβετίας περιλαμβάνουν έναν τουριστικό φόρο 5 ελβετικών φράγκων (4,50 λίρες) για όσους επισκέπτονται την αποβάθρα που εμφανίζεται στην κορεατική σειρά, με τα χρήματα να δαπανώνται για την τοπική συντήρηση και υποδομή. Επιπλέον, δημιουργήθηκε ένας νέος χώρος στάθμευσης έξω από το Lauterbrunnen, ο οποίος συνδέεται με μια εύκολη σιδηροδρομική σύνδεση με την πόλη και τους καταρράκτες της, βοηθώντας έτσι τη ροή των τουριστών στον υπερφορτωμένο μονόδρομο.
Ισπανία: Χρήση δεδομένων για την ανακατεύθυνση των τουριστών
Η Ισπανία έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης για τον υπερτουρισμό τα τελευταία δύο χρόνια και συνεχίζει να είναι εξαιρετικά δημοφιλής ως ο νούμερο ένα προορισμός για τους Βρετανούς τουρίστες το 2024 και η δεύτερη πιο δημοφιλής χώρα στην Ευρώπη. Ωστόσο, εν μέσω της αυξανόμενης ανησυχίας για τον υπερτουρισμό – ειδικά στις Καναρίους Νήσους και τις Βαλεαρίδες Νήσους – η χώρα ενεργεί γρήγορα.
Ήδη φέτος, έχει ζητήσει την κατάργηση σχεδόν 66.000 μη ρυθμιζόμενων καταχωρίσεων στο Airbnb και έχει αναστείλει τις εκστρατείες των influencer στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που προσελκύουν τουρίστες που θέλουν να βγάλουν selfie στις μικρές και εύκολα υπερπλήρεις παραλίες της. Και υπάρχουν και άλλα.
«Εργαζόμαστε με ένα μοντέλο βιώσιμου τουρισμού που βασίζεται στην έξυπνη τεχνολογία», δήλωσε η Τζέσικα Χάρβεϊ, υπεύθυνη Τύπου του Ισπανικού Γραφείου Τουρισμού. «Έχουμε αναπτύξει μια ψηφιακή πλατφόρμα που παρακολουθεί τον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται στις παραλίες, καθώς και την ποιότητα του αέρα, τη θερμοκρασία της θάλασσας, τις καιρικές συνθήκες και ακόμη και τις μέδουσες στο νερό».
Πρόκειται για μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που λαμβάνονται στην Ισπανία, όπου, σύμφωνα με την Χαρβεϊ, μόνο πέντε περιφέρειες της χώρας – οι Καναρίες Νήσοι, οι Βαλεαρίδες Νήσοι, η Βαλένθια, η Καταλονία και η Ανδαλουσία – δέχονται το 85% των επισκεπτών. Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και τα ταξιδιωτικά γραφεία εισάγονται σε νέες περιοχές για να αποφευχθούν τα μποτιλιαρίσματα σε δημοφιλείς προορισμούς, ενώ σε ορισμένες περιοχές, όπως οι Βαλεαρίδες Νήσοι, έχουν τεθεί σε εφαρμογή τουριστικοί φόροι που μειώνονται για διαμονές μεγαλύτερης διάρκειας, προς όφελος όσων μένουν περισσότερο.
«Θέλουμε να καλωσορίζουμε όλους», δήλωσε ο Harvey. «Θέλουμε απλώς να αλλάξουμε το μοντέλο του τουρισμού, ώστε να γίνει πιο βιώσιμο μακροπρόθεσμα».
Βερολίνο: Επιβράβευση των βιώσιμων τουριστών
Ακολουθώντας τα βήματα της περσινής πρωτοβουλίας CopenPay στην Κοπεγχάγη – η οποία έχει επεκταθεί και βελτιωθεί για το καλοκαίρι του 2025 – το Βερολίνο αναπτύσσει το δικό του σύστημα επιβράβευσης για τους βιώσιμους τουρίστες.
«Ο στόχος είναι να χρησιμοποιήσουμε στοχευμένα κίνητρα για να κάνουμε τη βιώσιμη συμπεριφορά πιο ελκυστική για τους επισκέπτες», εξήγησε η Sabine Wendt, διευθύνουσα σύμβουλος της visitBerlin. «Αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δωρεάν ξεναγήσεις, εκπτώσεις ή είσοδο σε αξιοθέατα, αν οι επισκέπτες του Βερολίνου συμμετάσχουν σε εκστρατείες φύτευσης ή συλλογής απορριμμάτων το επόμενο έτος».
Το Βερολίνο προωθεί τις πράσινες πιστοποιήσεις του μέσω εκστρατειών με influencers και ενός αυξανόμενου καταλόγου οικολογικών ξενοδοχείων, βιώσιμων καταστημάτων αναμνηστικών και ποδηλατικών διαδρομών. Η τουριστική αρχή έχει επίσης αναπτύξει ένα ασυνήθιστο concept 15 λεπτών πόλης, που σημαίνει ότι τα ξενοδοχεία που συμμετέχουν έχουν όλα όσα χρειάζεστε σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή με ποδήλατο, βοηθώντας τους ταξιδιώτες να μειώσουν το αποτύπωμα τους ενώ εξερευνούν την περιοχή σαν ντόπιοι.
Τι γίνεται με τις πτήσεις και τις κρουαζιέρες;
Παρά τις πολλά υποσχόμενες προσπάθειες, δύο μεγάλα προβλήματα παραμένουν: οι αεροπορικές μεταφορές και οι κρουαζιέρες. Ακόμη και οι πιο προσεκτικές στρατηγικές προορισμού δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τον αντίκτυπο της αύξησης των τουριστικών αφίξεων από τη θάλασσα και τον αέρα. Χωρίς περιορισμούς στον αριθμό των επισκεπτών, τα πιο δημοφιλή μέρη της Ευρώπης είναι πιθανό να συνεχίσουν να αισθάνονται την πίεση – και οι διαμαρτυρίες είναι πιθανό να συνεχιστούν.
«Αυτό το καλοκαίρι θα γίνουν διαδηλώσεις κατά του τουρισμού στην Ισπανία», είπε η Χάρβεϊ. «Οι λύσεις χρειάζονται χρόνο για να αποδώσουν. Η επικοινωνία είναι το κλειδί: πρέπει να καταλάβουμε γιατί συμβαίνουν αυτά τα πράγματα. Δεν απευθύνονται στους Βρετανούς τουρίστες – πρόκειται για τη διασφάλιση ότι η ποιότητα ζωής των ντόπιων δεν θα επηρεαστεί».
«Θα μιλάμε ακόμα για υπερτουρισμό στις Καναρίους Νήσους σε 10 χρόνια; Ας περιμένουμε να δούμε».