Ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει από σήμερα στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Το νομοσχέδιο που έφερε στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης και ψηφίζεται σήμερα επιχειρεί να αλλάξει ριζικά τον ΟΣΕ.
« Όχι απλώς γιατί θεσπίζεται ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας, αλλά γιατί αποτυπώνεται -θεσμικά πια- μια διαφορετική λογική: ότι ο σιδηρόδρομος δεν μπορεί να διοικείται όπως ένα κλασικό τμήμα του Δημοσίου» δηλώνουν πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Και προσθέτουν: «Η εικόνα του ελληνικού σιδηροδρόμου, ιδίως μετά τα Τέμπη του 2023, έχει χαραχθεί βαθιά στο συλλογικό υποσυνείδητο: ασάφεια ρόλων, ασυνεννοησία μεταξύ φορέων, έλλειψη ελέγχων, τεχνολογία που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Ήταν η απόλυτη αποτυχία του κράτους σε ένα σύστημα που απαιτεί ακρίβεια, ευθύνη και συντονισμό».
Από τον Μάρτιο, όταν ανέλαβε νέα πολιτική ηγεσία στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ήταν εμφανές ότι δεν θα υπήρχε διαχείριση της κρίσης με όρους επικοινωνίας. Αντιθέτως, ξεκίνησε ένας κύκλος παρεμβάσεων με αυτοψίες, αιφνιδιαστικούς ελέγχους, διαβουλεύσεις με εργαζομένους και τεχνικούς, καθώς και εντατική συνεργασία με ευρωπαϊκούς φορείς. Το κυριότερο: άλλαξαν σε βάθος χρόνου παγιωμένες νοοτροπίες και συνήθειες δεκαετιών.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές «Το σχέδιο νόμου που ψηφίζεται σήμερα δεν είναι προϊόν γραφειοκρατικής ωρίμανσης. Είναι το αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς, με στόχο να σταματήσει η διάχυση της ευθύνης και να μπει τέλος σε μια λειτουργία που βασιζόταν υπερβολικά στην τύχη».
Τι αλλάζει με το νέο πλαίσιο:
● Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας του ΟΣΕ: κεντρικός κόμβος ελέγχου της κυκλοφορίας, συλλογής δεδομένων και άμεσης παρέμβασης σε συμβάντα, με αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών.
● Railway.gov.gr: νέα πλατφόρμα με
- Ψηφιακό Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων,
- γεωεντοπισμό συρμών με ακρίβεια κάτω των 5 εκ.,
- σύστημα καταγραφής εντολών και παραβάσεων σε πραγματικό χρόνο.
● Βιντεοεπιτήρηση κρίσιμων χώρων: σε σταθμαρχεία, Κέντρα Ελέγχου, θαλάμους χειρισμού, ακόμα και στο πρόσθιο μέρος κάθε αμαξοστοιχίας.
● Αξιολόγηση προσωπικού: με ψυχομετρικά, ιατρικά και ψυχιατρικά τεστ, εξετάσεις ουσιών, προσομοιώσεις και ορθοφωνία - πριν και κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας.
● Θέσπιση Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας: υπεύθυνος για την ασφάλεια κάθε δρομολογίου, με δυνατότητα παρέμβασης και ακινητοποίησης του συρμού σε περίπτωση κινδύνου.
● Ειδική Μονάδα Επιθεωρητών ΡΑΣ: για έκτακτους και τακτικούς ελέγχους στους παρόχους και τον διαχειριστή υποδομής.
● Αυστηρότερο πειθαρχικό πλαίσιο: νέες κυρώσεις στον Γενικό Κανονισμό Κίνησης - μέχρι και οριστική απομάκρυνση ή απόλυση προσωπικού.
● Ευέλικτη νέα δομή για τον ΟΣΕ:
- ταχεία στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό,
- επιτροπές προσλήψεων, αξιολόγησης και συμβάσεων,
- ειδικός Κανονισμός Έργων για γρήγορες αποφάσεις.
● Ενίσχυση ΡΑΣ & ΕΟΔΑΣΑΑΜ: επιτάχυνση προσλήψεων, ανεξαρτησία διαχείρισης πόρων, νέα λειτουργικά εργαλεία.
● Ενιαίο Σχέδιο Εκτάκτων Αναγκών: με καθορισμένους ρόλους για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε περιπτώσεις ατυχημάτων.
Ο νέος οργανισμός δεν είναι απλώς ένας διοικητικός μετασχηματισμός. Είναι ένας μηχανισμός με σαφείς ρόλους, καθορισμένες διαδικασίες και ενιαία γραμμή ευθύνης, σχεδιασμένος για να λειτουργεί σε συνθήκες πίεσης και όχι θεωρητικής κανονικότητας.
Η σημασία του νομοσχεδίου δεν αναδεικνύεται μόνο από το περιεχόμενό του, αλλά και από το ποιος το υποδέχεται θετικά. Εκπρόσωποι εργαζομένων, μηχανοδηγοί και τεχνικοί έκαναν λόγο για «λύση χρόνιων προβλημάτων» και «πρώτη ουσιαστική διαβούλευση».
Ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων τόνισε ότι «τα μέτρα συμβάλλουν σημαντικά στην ασφάλεια», ενώ συγγενής θύματος των Τεμπών χαρακτήρισε το πλαίσιο «αρκετά ικανοποιητικό» καταθέτοντας δικό του υπόμνημα.
«Το πολιτικό βάρος είναι τεράστιο. Η πληγή είναι ακόμη ανοιχτή, η κοινωνία θυμάται και απαιτεί. Δεν αρκούν οι νόμοι. Χρειάζεται πράξη, συνέπεια και εφαρμογή μέχρι κεραίας. Αλλά για πρώτη φορά, το πλαίσιο υπάρχει. Και μοιάζει να έχει φτιαχτεί για να δουλέψει» δηλώνουν.