Λιγότεροι από 40.000 ασφαλισμένοι, κυρίως μητέρες ανηλίκων και εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, διατηρούν ακόμη δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης, δηλαδή πριν από τα 62. Η μικρότερη ηλικία εξόδου καταγράφεται στα 55-57 έτη και αφορά γυναίκα που θεμελίωσε δικαίωμα το 2010, σε ειδική κατηγορία απασχόλησης.
Για τη μεγάλη πλειοψηφία, όμως, το ισχύον όριο για πλήρη σύνταξη παραμένει το 62ο έτος, εφόσον συμπληρώνονται 40 έτη ασφάλισης. Η προετοιμασία για συνταξιοδότηση πρέπει να ξεκινά δύο χρόνια πριν την υποβολή της αίτησης, με βασικό εργαλείο την εξαγορά πλασματικών ετών.
Οι βασικές ενέργειες πριν από την υποβολή αίτησης
Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν τρία κρίσιμα βήματα που μπορούν να οδηγήσουν σε ταχύτερη και αποτελεσματικότερη συνταξιοδότηση:
Η διαδικασία ξεκινά με την ανακεφαλαίωση των ενσήμων, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ΕΦΚΑ. Η αίτηση γίνεται έως και δύο χρόνια πριν από τη συνταξιοδότηση και αφορά μόνο τους πρώην ασφαλισμένους του ΙΚΑ. Για τους υπόλοιπους, απαιτείται χειρόγραφη βεβαίωση, ιδίως στην περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης, κάτι που αφορά τουλάχιστον τους μισούς εργαζομένους.
Η ανακεφαλαίωση ολοκληρώνεται σε περίπου έξι μήνες, εκτός αν πρόκειται για περιοχές με γνωστή καθυστέρηση, όπως κάποια υποκαταστήματα της Αττικής.
2. Εξαγορά πλασματικών ετών ασφάλισης
Η εξαγορά πλασματικών ετών αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο για τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι για όσους έχουν 33 ή 34 πραγματικά έτη και επιθυμούν έξοδο στα 62. Το κόστος εξαγοράς ανέρχεται στο 20% του μισθού και αυξήθηκε μετά την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ.
Έτσι, το ετήσιο κόστος φτάνει τα 2.122 ευρώ ή 6.336 ευρώ για τρία έτη εξαγοράς. Για ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, η τιμή εξαρτάται από την ασφαλιστική κατηγορία, κυμαινόμενη από 244 έως 659 ευρώ το μήνα. Η επιλογή χαμηλότερης κατηγορίας μειώνει το κόστος χωρίς να επηρεάζει ουσιαστικά τη σύνταξη, ειδικά αν στόχος είναι μόνο η θεμελίωση δικαιώματος.
Οι συνταξιούχοι επαγγελματίες μπορούν από το 2022 να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς περικοπή σύνταξης, γεγονός που τους δίνει δυνατότητα διπλού εισοδήματος. Περίπου δύο στους τρεις παραμένουν ενεργοί μετά τη συνταξιοδότηση.
Η εξαγορά μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ, με έκπτωση 2% ανά έτος, είτε μέσω παρακράτησης από τη μηνιαία σύνταξη. Η αίτηση γίνεται ταυτόχρονα με την ψηφιακή αίτηση συνταξιοδότησης. Οι ειδικοί συνιστούν προσεκτικό σχεδιασμό λίγο πριν από την υποβολή της αίτησης, για αποφυγή άσκοπων δαπανών.
Οι μη μισθωτοί ασφαλισμένοι, για να υποβάλουν αίτηση συνταξιοδότησης, πρέπει να έχουν τακτοποιήσει τις οφειλές τους προς τον ΕΦΚΑ. Το ανώτατο όριο είναι 30.000 ευρώ για τους επαγγελματίες και 10.000 ευρώ για τους αγρότες. Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ είτε σε 60 δόσεις, με παρακράτηση έως και 60% του ποσού της σύνταξης.
Για να γίνει δεκτή η αίτηση, πρέπει οι τραπεζικές καταθέσεις να μην υπερβαίνουν τις 12.000 ευρώ συνολικά ή τις 6.000 ευρώ αν πρόκειται για αποκλειστική οφειλή προς τον πρώην ΟΓΑ. Εφόσον εγκριθεί η αίτηση, εφαρμόζεται παρακράτηση σύνταξης μέχρι το χρέος να πέσει από τις 30.000 στις 20.000 ευρώ ή από τις 10.000 στις 6.000 ευρώ αντίστοιχα. Από το σημείο αυτό και μετά, το υπόλοιπο ρυθμίζεται σε 60 μηνιαίες δόσεις.
Πολλοί ασφαλισμένοι εντάσσουν τα χρέη τους σε εξωδικαστικούς μηχανισμούς, ωστόσο ο ΕΦΚΑ δεν αναγνωρίζει πάντα αυτές τις ρυθμίσεις κατά την αξιολόγηση της αίτησης, προκαλώντας καθυστερήσεις. Για αυτόν τον λόγο, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και έλεγχος όλων των οικονομικών εκκρεμοτήτων πριν την έναρξη της διαδικασίας συνταξιοδότησης.