Την μείωση της θνησιμότητας παγκοσμίως, όχι όμως και των νέων, διαπιστώνει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The Lancet και παρουσιάστηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο Υγείας στο Βερολίνο.
Η ίδια μελέτη, όσον αφορά την Ελλάδα, καταγράφει αύξηση της θνησιμότητας σε όλες τις ηλικίες την τελευταία εικοσαετία, αλλά και αξιοσημείωτη μείωση στους θανάτους εφήβων και νέων.
Παγκόσμια εικόνα: πρόοδος με ανισότητες
Η πιο πρόσφατη μελέτη για την Παγκόσμια Επιβάρυνση των Ασθενειών (Global Burden of Disease), με επικεφαλής το Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (IHME) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, διαπίστωσε σημαντική μείωση του παγκόσμιου ποσοστού θνησιμότητας, αλλά όχι στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες.
Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο ποσοστό θνησιμότητας μειώθηκε κατά 67% το 2023 σε σχέση με το 1950.
Το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά περισσότερα από 20 χρόνια (στα 76,3 έτη για τις γυναίκες και 71,5 για τους άνδρες), επιστρέφοντας στα προ πανδημίας επίπεδα.
Ωστόσο, εντοπίζονται έντονες γεωγραφικές ανισότητες:
το προσδόκιμο ζωής κυμαίνεται από 83 έτη σε περιοχές υψηλού εισοδήματος έως 62 έτη στην υποσαχάρια Αφρική, όπου η μέση ηλικία θανάτου είναι μόλις 37,1 έτη για τις γυναίκες και 34,8 για τους άνδρες.
Αύξηση θανάτων στους νέους
Παρά τη γενική πρόοδο, ο κόσμος αντιμετωπίζει αναδυόμενη κρίση αυξημένης θνησιμότητας σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες.
Στους νέους 20-39 ετών στη Βόρεια Αμερική, καταγράφηκε μεγαλύτερη αύξηση θανάτων (2011–2023), κυρίως λόγω αυτοκτονιών και υπερβολικής δόσης ναρκωτικών και αλκοόλ.
Αυξημένα ποσοστά θανάτων παρατηρήθηκαν επίσης σε παιδιά και νέους 5-19 ετών στην ανατολική Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Καραϊβική.
Στην υποσαχάρια Αφρική, η θνησιμότητα παιδιών 5-14 ετών παραμένει ιδιαίτερα υψηλή, λόγω αναπνευστικών λοιμώξεων, φυματίωσης και ακούσιων τραυματισμών.
Αντίθετα, οι θάνατοι βρεφών και μικρών παιδιών κάτω των 5 ετών μειώθηκαν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα.
Οι κύριες αιτίες και οι παράγοντες κινδύνου
Οι μη μεταδοτικές ασθένειες ευθύνονται για σχεδόν τα 2/3 των συνολικών θανάτων παγκοσμίως.
Πρωταγωνιστούν η ισχαιμική καρδιοπάθεια, το εγκεφαλικό επεισόδιο και ο διαβήτης.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, σχεδόν οι μισοί θάνατοι θα μπορούσαν να προληφθούν με τη μείωση βασικών παραγόντων κινδύνου όπως:
-
υψηλή αρτηριακή πίεση,
-
υψηλά επίπεδα σακχάρου,
-
παχυσαρκία,
-
ατμοσφαιρική ρύπανση,
-
κάπνισμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Covid-19, που το 2021 ήταν πρώτη αιτία θανάτου, το 2023 έπεσε στην 20ή θέση.
Η Ελλάδα: αύξηση συνολικής θνησιμότητας, μείωση στους νέους
Για την Ελλάδα, τα στοιχεία δείχνουν ότι η συνολική θνησιμότητα αυξήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια, από 938 ανά 100.000 το 2000 σε 1.237 το 2023, πιθανότατα λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Ωστόσο, καταγράφηκε εντυπωσιακή μείωση των θανάτων νέων (10-24 ετών), από 47 ανά 100.000 το 2000 σε 30 το 2023.
Η μείωση αυτή αποδίδεται κυρίως στην πτώση των τροχαίων δυστυχημάτων, που παραμένουν κύρια αιτία θανάτου των νέων στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, οι θάνατοι από τροχαία μειώθηκαν από 21 ανά 100.000 το 2000 σε 7,6 το 2023 — αν και εξακολουθούν να είναι υψηλότεροι από τον μέσο όρο της Δυτικής Ευρώπης.
«Υπάρχει πρόοδος, αλλά χρειάζεται περισσότερη δουλειά»
Η ερευνήτρια Hmwe Hmwe Kyu από το IHME επισημαίνει ότι, αν και η Ελλάδα υπερβαίνει τον παγκόσμιο μέσο όρο, εξακολουθεί να υστερεί έναντι των δυτικοευρωπαϊκών χωρών.
Τονίζει επίσης την ανάγκη περαιτέρω βελτίωσης της οδικής ασφάλειας και πρόληψης τραυματισμών.
Η επικεφαλής της μελέτης, Εμμανουέλα Γακίδου, προειδοποιεί ότι «οι περικοπές στη διεθνή βοήθεια απειλούν να αντιστρέψουν δεκαετίες προόδου στην υγεία των χωρών χαμηλού εισοδήματος», καθώς η πρόσβαση σε εμβόλια, φάρμακα και πρωτοβάθμια φροντίδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διεθνή χρηματοδότηση.