Ο πρώην Πρωθυπουργός και Γενικός Εισηγητής για τη Δημοκρατία στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Γιώργος Α. Παπανδρέου, συμμετείχε ως ομιλητής στο EU Parliamentary Democracy Forum, που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.
«Να Ανακτήσουμε τον Δημοκρατικό Έλεγχο»
Κάλεσμα για δημοκρατική αναγέννηση, ψηφιακή κυριαρχία, οικονομική δικαιοσύνη και νέα μορφή συμμετοχής των πολιτών
Κατά την ομιλία του ο πρώην πρωθυπουργός παρουσίασε μια ισχυρή πολιτική παρέμβαση με θέμα την ανάγκη «να ανακτήσουμε τον δημοκρατικό έλεγχο του δημοκρατικού μας οικοσυστήματος».
Με αναφορές στην αρχαία ελληνική δημοκρατία, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, υπογράμμισε ότι η σημερινή κρίση πόλωσης δεν αποτελεί τυχαίο φαινόμενο, αλλά σύμπτωμα ακραίας ανισότητας και θεσμικής αιχμαλωσίας από οικονομικά και ψηφιακά μονοπώλια.
Η δημοκρατία απειλείται από τις νέες μορφές ισχύος
Στην παρέμβασή του τόνισε ότι:
• η ψηφιακή δημόσια σφαίρα ελέγχεται πλέον από λίγους ιδιώτες — «ολιγάρχες της τεχνολογίας» στις ΗΠΑ και στην Κίνα,
• τα παραδοσιακά ΜΜΕ συγκεντρώνονται σε χέρια δισεκατομμυριούχων,
• η πολιτική συζήτηση διαμορφώνεται από αδιαφανείς αλγορίθμους, bots και ξένες παρεμβάσεις,
• οι ανισότητες φτάνουν σε ιστορικά επίπεδα, δημιουργώντας ανασφάλεια, πόλωση και άνοδο δημαγωγών.
«Η δημοκρατία εφευρέθηκε για να συγκρατεί την ισχύ. Όταν η ισχύς συγκεντρώνεται ξανά στα χέρια των λίγων, η δημοκρατία αποδυναμώνεται», σημείωσε.
Κάλεσμα για ένα Νέο Δημοκρατικό Σύμφωνο στην Ευρώπη
Ο Γιώργος Παπανδρέου υποστήριξε ότι, σε συνέχεια της πρωτοβουλίας του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης Alain Berset, η Ευρώπη χρειάζεται ένα νέο Δημοκρατικό Σύμφωνο με τρεις θεμελιώσεις:
• Μοιρασμένη εξουσία
• Οικονομική δικαιοσύνη
• Ψηφιακή αυτονομία
Στο πλαίσιο αυτού του οράματος παρουσίασε έξι βασικούς άξονες:
1. Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Δημόσια Υποδομή
Ανοιχτού κώδικα τεχνητή νοημοσύνη, ευρωπαϊκοί cloud servers, δημόσια datasets και κοινά συστήματα ταυτότητας.
«Η δημοκρατία δεν μπορεί να εξαρτάται από ξένα μονοπώλια».
2. Ένας «Τέταρτος Πυλώνας» Δημοκρατικής Συμμετοχής
Μόνιμες συνελεύσεις πολιτών — φυσικές και ψηφιακές — μια σύγχρονη e-Agora με ουσιαστικό ρόλο στον σχεδιασμό πολιτικών.
3. Δημοκρατικός Έλεγχος των Αλγορίθμων
Διαφάνεια, λογοδοσία και αντιμετώπιση των μεγάλων πλατφορμών ως κοινής ωφέλειας.
«Οι αλγόριθμοι πρέπει να λογοδοτούν στους πολίτες, όχι στους μετόχους».
4. Οικονομική Δημοκρατία
Ενίσχυση εργατικών συνεταιρισμών, ενεργειακών κοινοτήτων και πολιτικών ανταγωνισμού που περιορίζουν τα ολιγοπώλια.
5. Δημοκρατική Εκπαίδευση
Ενίσχυση της δημοκρατικής παιδείας και σύνδεση πανεπιστημίων με κοινοβούλια — καθώς και ένα ενιαίο πρόγραμμα δημοκρατικής αγωγής σε όλα τα ευρωπαϊκά σχολεία.
6. Παγκόσμιες Δημοκρατικές Ρυθμίσεις
Κανόνες για τη φορολογία, την ψηφιακή ισχύ και την κλιματική διακυβέρνηση.
«Η δημοκρατία αποτυγχάνει όταν τα σύνορα περιορίζουν την εποπτεία αλλά όχι την εκμετάλλευση».
Ολοκληρώνοντας, υπογράμμισε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο κυνισμός και η αίσθηση ότι «τίποτα δεν αλλάζει».
«Έχουμε τη δύναμη — αν επιλέξουμε να τη χρησιμοποιήσουμε. Πρέπει να ξανα-εφεύρουμε τη δημοκρατία πριν τη διαλύσουν άλλοι.»