Eνα νέο ραντεβού με τον ΕΦΚΑ θα έχουν στις αρχές του 2026 περίπου 1,4 εκατομμύρια ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες. Η διαδικασία επιλογής ασφαλιστικής κατηγορίας ανοίγει εκ νέου, με τους ασφαλισμένους να καλούνται έως το τέλος Ιανουαρίου 2026 να δηλώσουν αν επιθυμούν αλλαγή. Όσοι δεν προχωρήσουν σε καμία ενέργεια, θα παραμείνουν αυτομάτως στην κατηγορία που είχαν το 2025, με τις νέες εισφορές να καταβάλλονται για πρώτη φορά στο τέλος Φεβρουαρίου 2026.
Οι εισφορές για τη νέα χρονιά θα κινηθούν ανοδικά, ακολουθώντας τον πληθωρισμό. Με δεδομένο ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή για το 2025 εκτιμάται κοντά στο 2,8%, σε αυτό το ποσοστό θα διαμορφωθεί και η ετήσια αύξηση. Έτσι, η κατώτατη μηνιαία εισφορά για τους ελεύθερους επαγγελματίες, που ανέρχεται σήμερα στα 244,65 ευρώ, θα αυξηθεί στα 251,26 ευρώ, οδηγώντας σε ετήσια επιβάρυνση 79,27 ευρώ.
Τα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης δείχνουν ξεκάθαρα τη συμπεριφορά των ασφαλισμένων: σχεδόν εννέα στους δέκα επαγγελματίες επιλέγουν σταθερά τη χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία. Η τάση αυτή δεν είναι τυχαία. Πρώτον, οι εισφορές έχουν ήδη αυξηθεί σωρευτικά κατά 16,5% από το 2020 έως το 2025, γεγονός που περιορίζει τα περιθώρια επιλογής υψηλότερων κλάσεων. Δεύτερον, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες, κυριαρχεί η πεποίθηση ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δεν μπορεί να εγγυηθεί αξιοπρεπείς συντάξεις στο μέλλον, λόγω της δημογραφικής γήρανσης και της συρρίκνωσης του ενεργού πληθυσμού.
Σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, πολλοί επαγγελματίες αντιμετωπίζουν τις ασφαλιστικές εισφορές περισσότερο ως υποχρεωτικό κόστος παρά ως επένδυση για τη μελλοντική τους σύνταξη, επιλέγοντας τη χαμηλότερη δυνατή επιβάρυνση. Σημειώνεται ότι η προγραμματισμένη αναπροσαρμογή των εισφορών με βάση τον δείκτη μεταβολής των μισθών έχει προς το παρόν «παγώσει» και δεν περιλαμβάνεται στην ατζέντα του υπουργείου για το 2026. Η εφαρμογή της συγκεκριμένης διάταξης θα οδηγούσε σε υπερβολικές αυξήσεις, ακόμη και σε διπλασιασμό των εισφορών για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το 2025, όπου οι εισφορές των μη μισθωτών αυξήθηκαν κατά 2,7%, όσο δηλαδή και ο πληθωρισμός. Αν, όμως, ίσχυε η σύνδεση με τον δείκτη μισθών, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μέσες αποδοχές αυξήθηκαν το 2024 κατά 7,2%, η επιβάρυνση θα ήταν υπερδιπλάσια.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αντιστοίχιση των ασφαλιστικών κατηγοριών των μη μισθωτών με τις αποδοχές των μισθωτών. Ένας επαγγελματίας που ασφαλίζεται στην 1η ασφαλιστική κατηγορία αντιστοιχεί σε μισθωτό με μηνιαίες μικτές αποδοχές περίπου 903 ευρώ. Στον αντίποδα, ένας μη μισθωτός που επιλέγει την 6η ασφαλιστική κατηγορία «αντιστοιχεί» σε μισθωτό με μικτές μηνιαίες αποδοχές 2.912,5 ευρώ, γεγονός που αποτυπώνει το εύρος των επιλογών αλλά και των επιβαρύνσεων μέσα στο σύστημα.