Το νέο πλαίσιο φορολόγησης με τη θέσπιση ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% σε μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις καθώς και ελληνικών ομίλων μεγάλης κλίμακας κατατίθεται προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Ιανουαρίου 2024. Το σχέδιο παρουσιάστηκε σήμερα Τετάρτη 20/12 στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη με το οποίο ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία η οδηγία 2022/2523/ΕΕ (πυλώνας ΙΙ).
Ουσιαστικά, επιχειρείται να μπει ένα τέλος στις φορολογικές πρακτικές των πολυεθνικών επιχειρήσεων που τους επιτρέπει σήμερα να μετατοπίζουν τα κέρδη τους σε χώρες με μηδενική ή πολύ χαμηλή φορολογία. Με το σχέδιο που ανέπτυξε ο ΟΟΣΑ, δημιουργείται ένα σύνολο διεθνών φορολογικών κανόνων για να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα καταβάλλουν δίκαιο μερίδιο φόρων οπουδήποτε και αν δραστηριοποιούνται.
Σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΘΟ, με την κατάργηση σημαντικού μέρους των πλεονεκτημάτων της μετατόπισης των κερδών σε δικαιοδοσίες μηδενικής ή πολύ χαμηλής φορολογίας, η μεταρρύθμιση για τη θέσπιση παγκόσμιου ελάχιστου φόρου θα εξασφαλίσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, το μέτρο αφορά 14 πολυεθνικές επιχειρήσεις και δεκάδες θυγατρικές πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται εντός των ελληνικών συνόρων. Το σχέδιο νόμου ρυθμίζει την επιβολή ενός ελάχιστου πραγματικού φορολογικού συντελεστή, ύψους 15%, σε οντότητες που ανήκουν σε ομίλους πολυεθνικών επιχειρήσεων ή εγχώριους ομίλους μεγάλης κλίμακας με ετήσια έσοδα που υπερβαίνουν τα 750 εκατ. ευρώ.
Ηδη από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ηγείται μιας διεθνούς προσπάθειας να αντιμετωπιστούν οι πρακτικές των πολυεθνικών ομίλων επιχειρήσεων και η φοροαποφυγή στην οποία αυτές αποσκοπούν. Ο ΟΟΣΑ επικεντρώνεται στη λεγόμενη «διάβρωση της φορολογικής βάσης και μεταφορά κερδών», την τεχνητή (και αθέμιτη) μεταφορά κερδών σε χώρες με χαμηλή ή μηδενική φορολόγηση, ώστε να αποφευχθεί η φορολόγηση των εισοδημάτων των επιχειρήσεων. Μάλιστα, ο ΟΟΣΑ εκτιμά την ετήσια απώλεια εσόδων, για τις φορολογικές αρχές, από τις πρακτικές αυτές σε τουλάχιστον 150-200 δισ. δολάρια ή περίπου το 6% των εσόδων των κρατών, από φορολογία εισοδήματος εταιρειών, παγκοσμίως.
Παράλληλα, η προσπάθεια του ΟΟΣΑ και των κρατών-μελών του αντιμετωπίζει την επιπλέον πρόκληση μιας παγκόσμιας οικονομίας, όπου προϊόντα και υπηρεσίες διακινούνται και παρέχονται ψηφιακά. Με τον τρόπο αυτό, πολυεθνικές επιχειρήσεις και όμιλοι μπορούν να δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες χωρίς φυσική παρουσία και ανεξαρτήτως του κράτους όπου έχουν την καταστατική τους έδρα, θέτοντας εύλογο ερώτημα για το πού προκύπτουν τα έσοδα και τα κέρδη τους και ποια ή ποιες φορολογικές αρχές νομιμοποιούνται να τα φορολογήσουν. Η Ευρωπαϊκή Ενωση υιοθέτησε τον πυλώνα ΙΙ με την οδηγία που αναφέρθηκε προηγουμένως και την οποία τα κράτη-μέλη πρέπει να εφαρμόσουν από την 1 Ιανουαρίου 2024. Πρόκειται για ένα σύστημα κανόνων με βάση τους οποίους πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων, με ετήσιο ενοποιημένο κύκλο εργασιών πάνω από 750 εκατ. ευρώ, θα πρέπει να καταβάλλουν ελάχιστο φόρο εισοδήματος στα κράτη («δικαιοδοσίες» κατά τον ΟΟΣΑ) όπου δραστηριοποιούνται μέσω θυγατρικών τους, εφαρμόζοντας έναν ελάχιστο συντελεστή 15%.Συγκεκριμένα, το σχέδιο νόμου αφορά:
•Τους ημεδαπούς επιχειρηματικούς ομίλους που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ.
•Τις ελληνικές θυγατρικές («συνιστώσες οντότητες») πολυεθνικών ομίλων που ξεπερνούν, σε ενοποιημένο επίπεδο, τα παραπάνω όρια. Η εφαρμογή του πυλώνα ΙΙ αποσκοπεί στην επίτευξη ενός ελάχιστου επίπεδου φορολογικής επιβάρυνσης των πολυεθνικών ομίλων με βάση τα κέρδη τους, παγκοσμίως. Με τη σειρά της, η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων των επιμέρους κρατών που θα εφαρμόσουν τον πυλώνα ΙΙ.
Ποιοι εξαιρούνται
Από την εφαρμογή του ελάχιστου συντελεστή στη χώρα μας και διεθνώς, εξαιρούνται:
Κρατικές οντότητες.
• Διεθνείς οργανισμοί.
• Μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί.
• Οργανισμοί και φορείς επενδύσεων (συμπεριλαμβανόμενων επενδύσεων σε ακίνητα) που αποτελούν την τελική μητρική οντότητα ενός ομίλου).
• Το διεθνές ναυτιλιακό εισόδημα.
• Η θυγατρική εταιρεία πολυεθνικού ή ημεδαπού ομίλου με ετήσια ακαθάριστα έσοδα κάτω των 10 εκατ. ευρώ και ετήσια κέρδη προ φόρων κάτω του 1 εκατ. ευρώ.