Η πρόσφατη κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ιράν και Δύσης, μετά την ισραηλινή επίθεση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης, επαναφέρει στο προσκήνιο το χειρότερο σενάριο: τον αποκλεισμό των Στενών του Ορμούζ. Η στενή αυτή δίοδος, μέσω της οποίας διέρχεται καθημερινά περισσότερο από το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου, αποτελεί την κρισιμότερη αρτηρία του διεθνούς εμπορίου ενέργειας.
Αν το Ιράν προχωρήσει σε κλείσιμο των Στενών, η πρώτη άμεση συνέπεια θα είναι η εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου. Αναλυτές εκτιμούν ότι το βαρέλι μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα 150 δολάρια, προκαλώντας παγκόσμιο κύμα πληθωριστικών πιέσεων. Οι αυξήσεις στις τιμές καυσίμων θα επηρεάσουν αλυσίδες εφοδιασμού, μεταφορές και βασικά αγαθά, με άμεσο πλήγμα στο βιοτικό επίπεδο, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες οικονομίες, που είναι πιο ευάλωτες σε τέτοια σοκ.
Η στρατιωτική διάσταση ενός πιθανού αποκλεισμού είναι ακόμη πιο επικίνδυνη. Οι ΗΠΑ, που διατηρούν ισχυρή παρουσία στην περιοχή, έχουν προειδοποιήσει πως δεν θα αποδεχθούν κλείσιμο της διόδου. Οποιαδήποτε ιρανική ενέργεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευθεία στρατιωτική αντιπαράθεση, με επιθέσεις σε ναυτικές δυνάμεις και κρίσιμες εγκαταστάσεις του Ιράν. Επιπλέον, η εμπλοκή περιφερειακών αντιπάλων του Ιράν, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θα μπορούσε να μετατρέψει την κρίση σε γενικευμένη σύρραξη στον Κόλπο.
Αν και κάποιες χώρες του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, έχουν αναπτύξει αγωγούς που παρακάμπτουν τα Στενά, αυτές οι διαδρομές δεν επαρκούν, για να καλύψουν το σύνολο των εξαγωγών πετρελαίου της περιοχής. Αντίθετα, χώρες όπως το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν παραμένουν απόλυτα εξαρτημένες από τη δίοδο του Ορμούζ.
Σε περίπτωση κλιμάκωσης, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναγκαστούν να αντλήσουν από τα στρατηγικά τους αποθέματα, για να περιορίσουν το σοκ στην αγορά. Την ίδια ώρα, χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, που εισάγουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου μέσω των Στενών, θα πιεστούν να παρέμβουν ενεργά στη διπλωματική διαχείριση της κρίσης.
Σε κάθε περίπτωση, η απειλή του Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ δεν είναι νέα, αλλά η σημερινή διεθνής συγκυρία -με την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη- την καθιστά πιο επικίνδυνη από ποτέ.
Το ερώτημα πλέον είναι αν η Τεχεράνη θα χρησιμοποιήσει την απειλή ως μέσο πίεσης για διαπραγματευτικά ανταλλάγματα ή αν θα διακινδυνεύσει την πρόκληση μιας παγκόσμιας κρίσης χωρίς προηγούμενο.
Σε αντίθεση με τις... ζοφερές εκτιμήσεις αναλυτών σε διεθνή πρακτορεία όπως το Reuters και το AFP, παρατηρητές της πετρελαϊκής αγοράς, που μίλησαν στο CNBC, τόνισαν ότι μια πλήρης διακοπή των παγκόσμιων ροών πετρελαίου, με το κλείσιμο αυτής της πλωτής οδού, είναι όχι μόνο απίθανη, αλλά πιθανώς ακόμη και φυσικά αδύνατη.
«Πραγματικά, δεν υπάρχει κανένα καθαρό όφελος που να προκύπτει από την παρεμπόδιση της διέλευσης πετρελαίου μέσω των Στενών του Ορμούζ, ειδικά από τη στιγμή που οι ιρανικές πετρελαϊκές υποδομές δεν έχουν στοχοποιηθεί άμεσα» δήλωσε η Έλεν Γουόλντ, πρόεδρος της εταιρείας συμβούλων Transversal Consulting, υπογραμμίζοντας ότι οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια πιθανότατα θα πυροδοτούσε περαιτέρω αντίποινα, ενώ η σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου που θα προκαλούσε το κλείσιμο του θαλάσσιου περάσματος, θα προκαλούσε αντιδράσεις ακόμη και από τον μεγαλύτερο πελάτη πετρελαίου του Ιράν: την Κίνα.
«Το Πεκίνο δεν θέλει να διαταραχθεί με κανένα τρόπο η ροή πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο, ούτε να αυξηθεί η τιμή του πετρελαίου. Έτσι, θα ασκήσει όλο το βάρος της οικονομικής του ισχύος στο Ιράν» εξήγησε η Γουόλντ. Η Κίνα είναι μακράν ο κυριότερος εισαγωγέας ιρανικού πετρελαίου, αντιπροσωπεύοντας πάνω από τα τρία τέταρτα των εξαγωγών πετρελαίου της Τεχεράνης, ενώ την ίδια στιγμή είναι και ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν.
«Οι φίλοι τους θα υποφέρουν περισσότερο από τους εχθρούς τους… Επομένως, είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς κάτι τέτοιο» δήλωσε με τη σειρά του και ο Ανάς Αλχάτζι, διευθύνων σύμβουλος της Energy Outlook Advisors, διευκρινίζοντας ότι το κλείσιμο του περάσματος θα είναι περισσότερο καταστροφή παρά ευλογία για την Τεχεράνη, καθώς, εκτός από το πετρέλαιο, και τα περισσότερα από τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά στη χώρα φτάνουν στο Ιράν μέσω αυτής της οδού.