Στα ελληνικά σούπερ μάρκετ, η «συρρίκνωση» των προϊόντων δεν είναι πλέον συγκυριακό φαινόμενο, αλλά οργανωμένη στρατηγική τιμολόγησης.
Το shrinkflation, δηλαδή η μείωση της ποσότητας ή του βάρους των προϊόντων με σταθερή ή αυξημένη τιμή, έχει αποκτήσει μόνιμη θέση στην αγορά, χωρίς να απαιτείται σχετική σήμανση. Την ώρα που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θεσπίζουν υποχρεωτική ενημέρωση στα ράφια, η ελληνική απουσία νομοθεσίας αφήνει περιθώρια για αθέατες αυξήσεις.
Η λέξη shrinkflation επινοήθηκε το 2013, αλλά η πρακτική έχει μακρά προϊστορία. Σύμφωνα με βρετανική μελέτη, την περίοδο 2015-2017 το 4,5% των προϊόντων εμφάνισε μείωση συσκευασίας. Σε εποχές κρίσης, όπως η μετα-πανδημική περίοδος και η ενεργειακή αναταραχή μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, το φαινόμενο επανεμφανίστηκε με ένταση. Πλέον, μεγάλες εταιρείες μειώνουν τη συσκευασία χωρίς να αλλάζουν την τιμή, προστατεύοντας έτσι τα περιθώρια κέρδους.
Ενδεικτικές περιπτώσεις στην ελληνική αγορά
Το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως στα τρόφιμα, αλλά και σε είδη καθημερινής χρήσης και καλλυντικά. Συρρικνωμένες συσκευασίες σε μαργαρίνες, ψωμιά, σνακ και κατεψυγμένα λαχανικά έχουν καταγραφεί από το 2022, με ενδεικτική περίπτωση τη μείωση μαργαρίνης από 250g σε 200g και αύξηση τιμής ανά κιλό κατά 44%. Παρόμοια φαινόμενα εντοπίζονται και σε καθαριστικά ή χαρτικά είδη.
Η αντίδραση των καταναλωτών είναι πλέον εμφανής: έρευνα του ΙΕΛΚΑ έδειξε ότι το 76% των Ευρωπαίων έχει παρατηρήσει μικρότερες ποσότητες σε ίδια τιμή, ενώ 1 στους 4 ακυρώνει αγορές λόγω shrinkflation. Αντίστοιχα ευρήματα επιβεβαιώνονται από διεθνείς έρευνες όπως της Circana.
Θεσμική απάντηση στην Ευρώπη και διεθνώς
Ενώ η Ελλάδα δεν έχει ακόμη θεσμοθετήσει υποχρεωτική σήμανση shrinkflation, πολλές χώρες έχουν προχωρήσει σε νομοθετικές παρεμβάσεις. Η Γαλλία επιβάλλει ενημερωτικά καρτελάκια, η Ουγγαρία θέτει υποχρεώσεις στα σούπερ μάρκετ, ενώ στην Ιταλία από 1/4/2025, οι παραγωγοί θα υποχρεούνται σε αυτοκόλλητη προειδοποίηση στη συσκευασία. Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν συγκρότησε ειδική «Strike Force», ενώ στην Ινδία, ο νόμος προβλέπει υποχρεωτική αναγραφή της τιμής ανά μονάδα μέτρησης.