Μια περίοδο έντονης κινητικότητας για τον κατασκευαστικό κλάδο, με βασικά χαρακτηριστικά τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων, τη συνεχιζόμενη άνοδο των τιμών των κατοικιών, τις θετικές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά και παραμέτρους όπως το ιστορικά υψηλό ανεκτέλεστο έργων και το αυξημένο κόστος κατασκευής αποτυπώνουν τα πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος.
Τα μεγέθη της τελευταίας πενταετίας καταδεικνύουν μια σταθερή ανοδική πορεία: η αξία παραγωγής ανήλθε σε 7,1 δισ. ευρώ το 2020, σε 10 δισ. ευρώ το 2021, σε 12,4 δισ. ευρώ το 2022, σε 14,4 δισ. ευρώ το 2023 και σε 15,7 δισ. ευρώ το 2024.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η ενίσχυση της συνολικής αξίας παραγωγής των κατασκευών, η οποία από 8 δισ. ευρώ το 2018 και 10,7 δισ. ευρώ το 2015 έχει φτάσει σήμερα τα 15,7 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό, περίπου 6,15 δισ. ευρώ κατευθύνονται στην κατασκευή κατοικιών, ενώ τα υπόλοιπα 9,59 δισ. ευρώ αφορούν λοιπά κτίρια και έργα υποδομών.
Όπως έχει τονίσει σε δημόσιες παρεμβάσεις του ο πρόεδρος του ΤΜΕΔΕ Κωνσταντίνος Μακέδος, ο κατασκευαστικός κλάδος διανύει περίοδο έντονης δραστηριότητας, χωρίς ωστόσο να απουσιάζουν οι προκλήσεις.
Οι προκλήσεις αυτές σχετίζονται με χρόνιες αδυναμίες της γραφειοκρατίας και με στρεβλώσεις που εξακολουθούν να επηρεάζουν τη λειτουργία της αγοράς.
Παρά τη θετική εικόνα, η Ελλάδα εξακολουθεί να καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων σε κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόλις στο 6%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 10,9%.
Κρίσιμο σημείο παραμένει, όπως έχει αναφέρει και ο κ. Μακέδος, το θεσμικό πλαίσιο του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού.
Η αβεβαιότητα που προέκυψε μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας και την αναμενόμενη αναπροσαρμογή της νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την αναστολή έκδοσης αδειών που αξιοποιούσαν τα κίνητρα του ΝΟΚ, οδήγησε σε πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά 51% το πρώτο τρίμηνο του 2025. Οι επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης εκτιμάται ότι θα αποτυπωθούν κυρίως στη δραστηριότητα του 2026.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η αξία παραγωγής έργων υποδομών και κατοικιών το 2026 αναμένεται να διαμορφωθεί περίπου 20% υψηλότερα σε σχέση με το 2024, αγγίζοντας τα 18,8 δισ. ευρώ. Για την περίοδο 2027-2030 έχουν ήδη σχεδιαστεί ή βρίσκονται σε φάση ωρίμανσης έργα συνολικού προϋπολογισμού που υπερβαίνει τα 10 δισ. ευρώ, είτε μέσω δημοπρατήσεων είτε μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
Στη μετά Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας εποχή, το ζητούμενο μετατοπίζεται στη δημιουργία υπεραξιών και κεφαλαίων που θα λειτουργήσουν ως μοχλός για τη συνέχιση των επενδύσεων σε υποδομές. Ο στόχος είναι η διαμόρφωση μιας αγοράς που θα στηρίζεται στη δυναμική ανάπτυξη, την εξωστρέφεια και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, με αυξανόμενη συμμετοχή των ιδιωτικών επενδύσεων και ευθυγράμμιση με τις εθνικές και κοινωνικές προτεραιότητες.
Στο πρόσφατο συνέδριο του ΤΜΕΔΕ αναδείχθηκαν οι σύνθετες προκλήσεις της εποχής και οι στρατηγικές που συνδέουν την τεχνολογική καινοτομία με τη χρηματοδότηση και τη θεσμική συνεργασία. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάγκη ενσωμάτωσης του κλιματικού κινδύνου στον σχεδιασμό των υποδομών και των επενδύσεων.
Οι υποδομές, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του συνεδρίου, πέρα από τη στενή έννοια των έργων, λειτουργούν ως παράγοντας ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, στα ακραία καιρικά φαινόμενα, στις διαταραχές των αλυσίδων εφοδιασμού και στην ενεργειακή αβεβαιότητα.
Ταυτόχρονα, αποτελούν κρίσιμο εργαλείο ενίσχυσης της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ισχύος της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται σαφές ότι ούτε η πολιτεία ούτε ο τεχνικός κόσμος μπορούν να αγνοήσουν την κλιματική πρόκληση, αλλά και τη δυναμική των επενδύσεων που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και στηρίζουν έναν βιώσιμο και ανθεκτικό αναπτυξιακό δρόμο.
Όπως επισημάνθηκε, ο θεσμικός διάλογος και η χάραξη ενός ρεαλιστικού οδικού χάρτη, που γεφυρώνει τη γνώση με την πράξη και την καινοτομία με την κοινωνική ευθύνη, παραμένουν καθοριστικοί παράγοντες για το μέλλον του κλάδου.